جشنواره کن: از "ادبیات متعهد" ژان-پل سارتر تا تعهد غیرمستقیم اصغر فرهادی علیه خودکشی و اعدام زندانیان در ایران در فیلم "قهرمان"

تبلیغ بازرگانی

با اینکه "قهرمان"، تازه‌ترین فیلم اصغر فرهادی، کارگردان سرشناس ایرانی زندگی پر فراز و نشیب شخصیتی به نام رحیم سلطانی که به دلیل بدهی به زندان افتاده است را به تصویر می‌کشد اما این فیلم با ظرافت ویژه و به صورت غیر مستقیم به موضوع چالش برانگیز خودکشی و اعدام زندانیان در ایران نیز می‌پردازد.

رحیم  با برگرداندن یک کیف حاوی هفده سکه طلا به صاحبش، مورد توجه مثبت رسانه‌ها و مسوولین زندان قرار می‌گیرد. با رسانه‌ای شدن این موضوع یکی از شخصیت‌های  فیلم "قهرمان" به رحیم می‌گوید که شایعه‌ای در شبکه‌های اجتماعی را افتاده است که بر اساس آن مسوولین زندان خود داستان برگرداندن کیف حاوی هفده سکه طلا به صاحبش را درست کرده‌اند تا موضوع خودکشی‌ها در زندان مطرح نشود.

یکی دو بار دیگر نیز به موضوع خودکشی‌ها در زندان به همین صورت اشاره می‌شود و حتی یکی از شخصیت‌ها می‌گوید: «اینا یکی مثل تو رو گنده می‌کنن که بگن مملکت گل و بلبله.» با این وجود این موضوع تا آخر فیلم تبدیل به یکی از سوژه‌های اصلی که رحیم با آن درگیر است، نمی‌شود. موضوع اعدام زندانیان در ایران نیز تقریبا در صحنه‌های آخر فیلم مطرح می‌شود. در پایان فیلم، با وجود همه تلاش‌های رحیم برای آزادی، وی در نهایت به زندان باز می‌گردد اما این بازگشت یک مرد دیگر را از اعدام شدن نجات می‌دهد. در واقع، موسسه خیره‌ای که پس از رسانه‌ای شدن مثبت داستان کیف حاوی سکه‌ها مبلغی را برای آزادی رحیم جمع‌آوری کرده است با زیر سوال رفتن این داستان در رسانه‌های اجتماعی تصمیم می‌گیرد این پول را به پرداخت دیه مردی که به اعدام محکوم شده است، اختصاص دهد.

 در زیبایی‌شناسی ژان-پل سارتر، فیلسوف، اگزیستانسیالیست، رمان‌نویس، نمایش‌نامه‌نویس و منتقد فرانسوی قرن بیستم، "تعهد" در ادبیات و هر هنر دیگر جایگاه خاصی دارد. ژان-پل سارتر که رمان سه‌گانه خود به نام "راه‌های آزادی" با یادآوری آزادی‌ بنیادین انسان، از خالق آثار هنری می‌خواهد که در کردار خود متعهد باشند، "ادبیات متعهد" را والاترین نوع آفرینش هنری می‌داند. آزادی بنیادین انسان، بویژه آزادی بیان، آزادی مطرح کردن پرسش‌های که ذهن را به چالش می‌کشد برای اصغر فرهادی نیز حائز اهمیت است.

اصغر فرهادی در مورد این که فیلم "قهرمان" از چه منظر یک تعهد غیرمستقیم علیه خودکشی و اعدام زندانیان در ایران است، می‌گوید: «حتما این فیلم مخالف خودکشی و اعدام است.» اصغر فرهادی تاکید دارد که تعهد می‌تواند به اشکال مختلفی نشان داده شود. وی با اشاره به علی‌اکبر دهخدا، ادیب، لغت‌شناس و بنیان‌گذار لغت‌نامه دهخدا می‌افزاید که رسالت آگاهی بخشی جامعه نزد وی یکی از اشکال تعهد است و این شکل از تعهد برای خود وی نیز مهم می‌باشد.

اصغر فرهادی در ادامه می‌گوید: «به هر حال، اگر شما فیلم ساز صادقی باشید و به دنبال حاشیه‌های بعد از ساخته شدن فیلم نباشید، در گوشه‌ای از ذهن تان به دنبال اضافه کردن یک چیز بهتر به دنیا هستند. آن چیز بهتر برای من این است که در مورد هر موضوعی بتوان پرسش مطرح کرد.» این سینماگر پرآوازه ایرانی تاکید می‌کند که باید چنین روزی فرا برسد و این امر می‌تواند گامی برای تغییر جامعه باشد.

در نهایت می‌توان گفت آزادی بنیادین انسان، بویژه آزادی بیان آن دسته از موضوعاتی که در بعضی از جوامع مطرح کردن آن غیر ممکن است، رابطه‌ای میان "ادبیات متعهد" ژان-پل سارتر و "رسالت آگاهی بخشی جامعه" در فیلم "قهرمان" و در دیگر فیلم‌های اصغر فرهادی ایجاد می‌کند.

کنفرانس خبری فیلم "قهرمان" © Khojesta EBRAHIMI

دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید

آبونه شوید

اخبار جهان را با بارگیری اَپ ار.اف.ای دنبال کنید