ایران در ادامه بحران آب وبرق با بحران گاز روبرو می‌شود

ایران پاییز سال گذشته به خاطر کمبود گاز مجبور به استفاده از سوخت‌های بسیار آلوده، خصوصا مازوت در نیروگاه‌های برق شد؛ موضوعی که به آلودگی شدید هوا برای چند ماه دامن زد.

بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، رجبی مشهدی، سخنگوی صنعت برق هشدار داد: «مساله‌ای که نگران ‌کننده است، تزریق کافی گاز به نیروگاه‌ها در ماه‌های سرد در سال‌ جاری است. برآوردهای ما از کمبود ۲۱۰ تا۲۳۰ میلیون مترمکعبی گاز مورد نیاز در روز، در اواخر پاییز و زمستان حکایت دارد. موردی که زمینه بروز خاموشی، بازگشت آلودگی به‌دلیل مازوت‌سوزی و حتی قطع گاز مصرفی شهروندان را ایجاد می‌کند».

بر اساس آمارهای رسمی شرکت ملی گاز، ایران پارسال بطور متوسط روزانه ۷۱۸ میلیون متر مکعب تولید گاز داشته است؛ بدین ترتیب کسری ۲۱۰ تا ۲۳۰ میلیون متر مکعبی گاز برای فصول سرد سال جاری بسیار چشمگیر است. به عبارتی ساده، دولت در زمستان شاید قادر به تامین تنها دو سوم گاز مورد نیاز کشور باشد. در فصول سرد سال مصرف روزانه گاز در بخش خانگی به بالای ۶۰۰ میلیون متر مکعب می‌رسد و عملا گاز بسیار اندکی برای دیگر بخش‌ها باقی می‌ماند.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

ایران از نیمه بهار با بحران خاموشی مواجه و طی هفته‌های گذشته بحران آب نیز به مشکلات مردم اضافه شده است. اکنون انتظار می‌رود با آغاز پاییز بحران گاز نیز به دردسرهای مردم اضافه شود.

نقش گاز در تولید برق

بر اساس آمارهای رسمی وزارت نیرو، نیروگاه‌های حرارتی که با گاز، مازوت و گازوئیل کار می‌کنند، سهمی بالای ۸۰ درصد در تولید برق کشور دارند. وزارت نیرو از سال ۹۷ انتشار جزئیات سوخت مصرفی نیروگاه‌های حرارتی را متوقف کرده است؛ اقدامی که به شائبه‌ها پیرامون پنهان‌سازی ابعاد گسترده استفاده از مازوت در نیروگاه‌ها دامن زده است.

چهار سال پیش، وزارت نیرو و سازمان محیط زیست قول دادند دیگر مازوت و گازوئیل در نیروگاه‌ها سوزانده نشود، اما آمارهای شرکت "بی‌پی" که هفته گذشته منتشر شدند، نشان می‌دهند در سال ۲۰۲۰ یک چهارم برق ایران در نیروگاه‌هایی تولید شده که با سوخت گازوئیل و مازوت کار می‌کرده‌اند. حدود ۶۶.۵ درصد برق ایران نیز در نیروگاه‌هایی تولید شده که با سوخت گاز فعالیت می‌کرده و بقیه برق تولیدی این کشور از منابع دیگر تامین شده است. نکته جالب اینکه سهم انرژی هسته‌ای در کل برق تولید کشور تنها ۲ درصد و سهم نیروگاه‌های تجدیدپذیر کمتر از نیم درصد و نهایتا سهم نیروگاه‌های آبی حدود ۶.۵ درصد بوده است.

ادامه استفاده از مازوت و گازوئیل به عنوان سوخت نیروگاهی در حالی است که از سال ۹۶ بایستی کل سوخت نیروگاههای حرارتی ایران با گاز تامین می‌شد.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

مشکل اینجاست که علاوه بر کمبود شدید گاز در زمستان امسال، توان تولید نیروگاههای آبی نیز به خاطر خشکسالی به شدت کاهش یافته و انتظار می‌رود مازوت و گازوئیل بیشتری برای مصارف نیروگاهی استفاده شود.

بحران گازی

با نگاهی به آمارهای رسمی، مشکلاتی که باعث به وجود آمدن بحران آب و برق شده، در بخش گاز نیز وجود دارد.

برای نمونه، آمارهای وزارت نیرو نشان می‌دهد که طی دو سال گذشته کمتر از نیمی از اهداف رشد تولید برق محقق شده است. در بخش تولید گاز نیز ایران سال‌هاست که نتوانسته فازهای باقی‌مانده میدان گازی پارس جنوبی را راه‌اندازی کند و رشد تولید گاز بسیار عقب‌تر از برنامه است.

آمارهای شرکت "بی‌پی" نیز نشان می‌دهد رشد تولید گاز ایران در سال گذشته ۳.۶ درصد بوده در حالی که متوسط رشد تولید گاز ایران در فاصله سال‌های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۹ حدود ۵.۹ درصد بود.

همچنین یکی از علل اصلی خاموشی‌ها در کشور ادامه تلفات چشمگیر برق در شبکه فرسوده انتقال و توزیع است که بنابر آمارهای رسمی وزارت نیرو معادل حدود ۱۰ تا ۱۲ درصد کل برق تولیدی کشور است.

آخرین گزارش ترازنامه هیدروکربوری ایران که تنها آمارهای سال ۱۳۹۵ را نشان می‌دهد نیز حاکی از این است که بیش از ۱۸ میلیارد مترمکعب گاز تولیدی کشور در مرحله فرآورش، انتقال و توزیع به هدر می‌رود.

آمارهای شرکت ملی گاز نشان می‌دهد که پارسال ۲۶۲ میلیارد مترمکعب گاز به شبکه تزریق شده و بخش‌های مختلف کشور (خانگی، تجاری، صنعتی و نیروگاهی) تنها ۲۳۳ میلیارد مترمکعب مصرف گاز داشته‌اند. با احتساب ۱۶ میلیارد مترمکعب صادرات گاز کشور، در واقع ۱۳ میلیارد مترمکعب گازی که به شبکه تزریق شده، به هدر رفته است.

این آمار، میزان تلفات گاز در مرحله فرآورش را نشان نمی‌دهد، اما احتمالا به همین میزان نیز در مرحله فرآورش، اتلاف گاز وجود داشته باشد.

به غیر از این ارقام، بر اساس آمارهای بانک جهانی و آژانس بین‌المللی انرژی، سالانه ۱۸ میلیارد مترمکعب از گاز تولیدی ایران از میادین نفتی در همان مرحله تولید سوزانده و به هدر داده می‌شود. قبلا بیژن زنگنه وزیر نفت ایران گفته بود ۵ میلیارد دلار برای توقف مشعل‌سوزی گاز میادین نفتی و جمع‌آوری آنها مورد نیاز است.

بدین ترتیب، تقریبا ۴۴ میلیارد مترمکعب گاز تولیدی ایران در همان مرحله تولید، فرآورش، انتقال و توزیع تلف می‌شود. این میزان گاز معادل یک سوم مصرف بخش خانگی و تجاری، ۶۵ درصد مصرف نیروگاهی و نزدیک دو برابر کل مصرف گاز بخش صنایع ایران است.

شباهت دیگری که در بحران برق و گاز ایران دیده می‌شود، اعلام ارقام غیرواقعی توسط مسئولین ارشد کشور است.

برای نمونه در حالی که جزئیات آمارهای وزارت نیرو نشان می‌دهد توان واقعی تولید برق کشور در بهترین حالت (زمانی که نیروگاه‌های آبی با ظرفیت کامل کار کنند) تنها ۶۴ هزار مگاوات است، خود وزیر نیرو و حتی رئیس‌جمهوری کشور بارها از ظرفیت ۸۵ هزار مگاواتی تولید برق کشور خبر داده‌اند. در واقع بخش اعظمی از این نیروگاه‌ها سال‌هاست که به خاطر فرسودگی از رده خارج شده‌اند.

در مورد گاز نیز وضعیت مشابهی حاکم است. بیژن نامدار زنگنه، وزیر نفت ایران طی یک سال گذشته به کرات از «ظرفیت تولید روزانه ۱۰۰۰ میلیون مترمکعبی گاز» خبر داده که به معنی تولید سالانه ۳۶۵ میلیارد مترمکعب گاز است.

اما آمارهای خود شرکت ملی گاز ایران نشان می‌دهد که کل گاز تزریقی به شبکه گاز در سال گذشته ۲۶۲ میلیارد مترمکعب بوده و حتی شرکت "بی‌پی" می‌گوید این رقم حدود ۲۵۱ میلیارد متر مکعب بوده است.

• تصاویر بیداد خاموشی برق در ایران در اوج گرما و کرونا

  بازداشت سه تن به اتهام "خرابکاری" در برق‌رسانی

  خبرگزاری فارس ۱۷ تیر (۸ ژوئیه) به نقل از یک منبع آگاه از بازداشت سه تن از پرسنل یک نیروگاه‌ مهم برق ایران به اتهام "همکاری با گروهک‌های ضدانقلاب" در ایجاد اختلال در شبکه تولید و توزیع برق به شهرهای بزرگ خبر داد. فارس می‌نویسد، طبق اعترافات متهمان "مشخص شد سازماندهی این افراد توسط بخشی از بدنه ضدانقلاب از خارج از کشور صورت گرفته است". همچنین آمده است که پیگرد بقیه متهمان این پرونده ادامه دارد.

• تصاویر بیداد خاموشی برق در ایران در اوج گرما و کرونا

  "فرافکنی" برای "فرار از مسئولیت‌پذیری"

  اما آیا اخباری این‌‌چنین می‌تواند خشم مردم ایران که خاموشی‌ها کسب و کارشان را کسادتر و زندگی‌شان را مختل کرده فروبنشاند؟ نگاهی به شبکه‌های اجتماعی کافی است تا پاسخ روشن شود. پاسخ به وضوح منفی است. کاربران علت این وضعیت را "بی‌کفایتی مسئولان جمهوری اسلامی، سیاست‌های نادرست و فساد فراگیر در ساختار جمهوری اسلامی" می‌دانند. بسیاری اتهاماتی این‌چنین را تنها "فرافکنی و فرار از مسئولیت‌پذیری" می‌دانند.

• تصاویر بیداد خاموشی برق در ایران در اوج گرما و کرونا

  ۱۶۰۰ سانحه در آسانسور در شش روز قطعی برق

  پنج‌شنبه ۱۷ تیر سخنگوی سازمان آتش‌نشانی شهرداری تهران شش روز پیش از این تاریخ را "روزهای تاریخی" این شرکت خواند و گفت، طی این چند روز به دلیل قطعی برق ۱۶۰۰ حادثه آسانسور گزارش شد. او افزود: «یک ایستگاه ما در حوالی میدان آزادی تهران در یک روز ۳۰ مورد عملیات برای حادثه آسانسور داشت و یک ایستگاه در شرق تهران هم ۲۵ مورد این‌چنینی داشت.»

• تصاویر بیداد خاموشی برق در ایران در اوج گرما و کرونا

  عوارض خطرساز قطعی برق برای بیماران

  در شرایط اوج شیوع کرونا در اغلب شهرهای ایران قطعی مکرر برق به‌ویژه برای بیماران کرونایی که حیاتشان به دستگاه‌های کمکی تنفسی بسته است خطرناک است. هر چند در کلان‌‌شهرها اغلب بیمارستان‌ها به برق اضطراری مجهز هستند، اما خروج برق از برق شهری و ورود به برق اضطراری زمان‌بر است و تا زمانی که این اتفاق بیافتد، کاهش محسوسی در فشار اکسیژن ایجاد می‌شود که به‌ویژه برای بیماران بخش مراقبت‌های ویژه خطرساز است.

• تصاویر بیداد خاموشی برق در ایران در اوج گرما و کرونا

  کاهش ۳۰۰۰ مگاواتی مصرف برق

  رضا اردکانیان، وِزیر نیرو در ۱۷ تیر گفت، هفته گذشته اوج بار مصرف برق بیش از ۶۶هزار مگاوات بود در حالی که این رقم اکنون به بیش از ۶۳هزار مگاوات رسیده است. او افزود: «به عبارت دیگر حدود ۳۰۰۰ مگاوات یا سه میلیون کیلووات ساعت را به کمک هموطنان کاهش دادیم.»

• تصاویر بیداد خاموشی برق در ایران در اوج گرما و کرونا

  پایان کار پاساژها تا پایان مرداد در ساعت ۱۸

  سخنگوی صنعت برق اعلام کرد، با پایدار شدن وضعیت تولید برق حرارتی، میزان تولید برق نیروگاه‌های حرارتی از ۵۰هزار مگاوات گذشت ولی کماکان واحدهای برق‌‌آبی دچار محدودیت هستند. او زمان خاتمه کار مراکز تفریحی و تجاری را تا پایان مرداد ساعت ۱۸ تعیین کرد.

• تصاویر بیداد خاموشی برق در ایران در اوج گرما و کرونا

  تغییر ساعات کاری بانک‌ها

  در ۱۷ تیر همچنین اعلام شد که به دلیل کمبود برق ساعات کاری بانک‌ها تا اطلاع ثانوی تغییر کرده است. طبق اعلام بانک مرکزی، از روز شنبه ۱۹ تیر تا اطلاع ثانوی ساعات کاری بانک‌ها از ۷ صبح تا یک‌ونیم بعدازظهر خواهد بود. کار اداره‌های دولتی نیز از ساعت ۶:۳۰ دقیقه صبح آغاز و تا ساعت ۱۳:۳۰ دقیقه تمام می‌شود. همچنین اعلام شد که کلیه ادارات دولتی استان تهران روزهای پنج‌شنبه تعطیل هستند.

• تصاویر بیداد خاموشی برق در ایران در اوج گرما و کرونا

  افزایش سرقت‌ها در خاموشی‌ها

  همزمان حسین رحیمی، رئیس پلیس تهران در گفت‌وگو با خبرگزاری برنا از به‌کارگیری تعداد بیش‌تری نیروی پلیس راهور به دلیل افزایش موارد سرقت در خاموشی‌ها خبر داد. همچنین باند سارقان کابل‌های برق نیز کسب‌وکارشان در خاموشی‌ها رونق پیدا کرده است. او گفت، سارقان عمدتا معتاد هستند و به گفته خودشان با فروش کابل به زباله‌گردها هزینه یک روز مواد مخدرشان تامین می‌‌شود.

• تصاویر بیداد خاموشی برق در ایران در اوج گرما و کرونا

  "کاهش اثربخشی" داروها

  علی فاطمی، نایب‌رئیس انجمن داروسازان ایران می‌گوید، با قطع برق داروهایی که در قفسه نگهداری می‌شوند ممکن است آسیب ببینند. چرا که دمای هوا به بالای ۲۵ درجه سانتی‌گراد می‌رسد و نگهداری دارو در قفسه‌ها دچار مشکل می‌شود. او تأکید کرد: «زنجیره سرما باید برای داروهای یخچالی حفظ و رعایت شود اما متأسفانه قطعی برق سبب ایجاد مشکل و افزایش احتمال آسیب دیدن داروهای یخچالی می‌شود.»

• تصاویر بیداد خاموشی برق در ایران در اوج گرما و کرونا

  ۱۱هزار مگاوات کسری برق

  اسحاق جهانگیری، معاون‌اول رئيس‌جمهور ایران چهارشنبه ۱۶ تیر از ۱۱هزار مگاوات کسری برق خبر داد و گفت، ایران برای مصرف خود به ۶۴ هزارمگا‌وات برق احتیاج دارد در حالی که تولید فعلی این کشور در حدود ۵۳ هزار مگاوات است.

• تصاویر بیداد خاموشی برق در ایران در اوج گرما و کرونا

  خطر قطعی برق برای کشاورزی

  محسن نقاشی، دبیر فدراسیون تشکل‌های صنایع غذایی کشور خواستار ورود ارگان‌های امنیتی و مجلس به مشکلات قطعی آب و برق شد. به پیشی‌بینی او، ادامه آشفتگی و بی‌برنامگی در قطعی آب و برق اثرات مخربی بر روی بازار مواد غذایی و محصولات کشاورزی خواهد گذاشت. محسن نقاشی ادامه داد، در نتیجه این شرایط تعداد واحدهای تولیدی صنایع غذایی که تعطیل می‌شوند افزایش خواهد یافت.

• تصاویر بیداد خاموشی برق در ایران در اوج گرما و کرونا

  قطع و وصل برق عامل حریق در غرب تهران

  قطعی مکرر برق تا کنون موارد متعددی آتش‌سوزی به دنبال داشته است. یک مورد آن به گفته آتش‌نشانی تهران، در بارانداز سازمان اموال تملیکی در جاده مخصوص کرج اتفاق افتاد که عملیات اطفای حریق در آن تا شامگاه دوشنبه ۱۴ تیر ادامه داشت. شش سوله‌ بزرگ متعلق به این سازمان طعمه حریق شد.

• تصاویر بیداد خاموشی برق در ایران در اوج گرما و کرونا

  خاموشی و شعار "مرگ بر دیکتاتور"

  در روزهای گذشته اعتراضات زیادی در مقابل اداره برق شهرهای مختلف ایران رخ داده است. تداوم خاموشی‌ها و هجوم گرمای تابستانی در تیرماه باعث شد که دست کم در پنج استان تهران، فارس، مازندارن، گلستان و گیلان اعتراضاتی صورت بگیرد. در محله‌های تهران و شیراز بانگ "مرگ بر خامنه‌ای" و "مرگ بر دیکتاتور" شنیده شد. در شهر ری مردم جلوی شرکت برق جمع شدند و شعار ‌دادند: «وزیر بی کفایت استعفا استعفا».

• تصاویر بیداد خاموشی برق در ایران در اوج گرما و کرونا

  پیامد قطع برق برای مردم و واحدهای تولیدی

  قطعی برق تأمین آب لوله‌کشی و فعالیت صنایع را هم با معضلات جدی روبرو کرده است. اعلام برنامه و جدول قطع برق همچنان ادامه دارد و با گرم‌تر شدن دمای هوا و افزایش مصرف، نوبت و مدت خاموشی نیز در بسیاری از شهرها افزایش یافته است.

• تصاویر بیداد خاموشی برق در ایران در اوج گرما و کرونا

  استخراج رمزارز در مظان اتهام

  با افزایش خاموشی‌‌ها بار دیگر استخراج بیت‌کوین یا رمزارز که مصرف برق بالایی دارد در مظان اتهام قرار گرفته است. پلیس تهران حدود دو هفته پیش از کشف یک مرزعه رمرزارز با بیش از ۷هزار ماینر در چیتگر خبر داد. حسین رحیمی، رئیس پلیس تهران افزود که این مزرعه بزرگترین مزرعه استخراج ارز دیجیتال بوده و حدود ۴ درصد از برق کل کشور در آن استفاده می‌شده است.

• تصاویر بیداد خاموشی برق در ایران در اوج گرما و کرونا

  خروج نیروگاه بوشهر از شبکه سراسری برق

  پیش از خبر کشف این مزرعه رمزارز، روابط عمومی سازمان انرژی اتمی اعلام کرد که به دنبال "بروز نقص فنی" در نیروگاه بوشهر این نیروگاه موقتا از شبکه سراسری برق خارج می‌شود. این خاموشی به معنای کاهش یک‌هزار مگاواتی تولید برق خوانده و از مردم خواسته شد، تا می‌توانند در مصرف برق در ساعات میانی روز صرفه‌جویی کنند.

  نویسنده: فریبا والیات