کابوس بی‌آبی اصفهان در گرم‌ترین روز‌های سال

به گزارش «تابناک» به نقل از مهر، شاید باورش سخت باشد اما این روزها صف‌های طولانی مردم دبه به دست پای تانکرهای آبرسانی، از روستاهای مناطق محروم به قلب شهر اصفهان رسیده و کابوس بی آبی را در گرم و خشک‌ترین تابستان نیم قرن اخیر به واقعیت تبدیل کرده است.

افت فشار و قطعی‌های آب در برخی مناطق اصفهان ۲۴ ساعتی شده و شهروندان روزهای متمادی را در گرمای ۴۲ درجه سانتیگراد، بدون آب سپری می‌کنند. کمبود آب در مناطق مرکزی، شمال و شرق شهر اصفهان نسبت به نواحی غرب و پایین رودخانه در جنوب شهر شدیدتر است. این روزها به ساکنان خیابان‌های مولوی، فلاطوری، باهنر، جابرانصاری، پروین، صارمیه، فردوسی، مشتاق دوم، شریف واقفی، رکن الدوله، شهرک قدس، میرزا طاهر، کوی استاد شهریار و دولت آباد و همچنین مناطقی از شهر جدید بهارستان، شاهین‌شهر، زیار، نجف آباد و فلاورجان، سیار آبرسانی می‌شود.

اصفهان با اقلیمی گرم و خشک، امسال یکی از ۲۸۲ شهر دارای تنش آبی کشور است. بر پایه آمارها بارش‌های تاکنون کشور نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۵۰ درصد، در استان اصفهان ۳۸ درصد و در کوهرنگ سرشاخه اصلی حوضه زاینده‌رود ۳۰ درصد کاهش داشته است و ذخیره سد مخزنی زاینده رود که تأمین کننده آب آشامیدنی و بهداشت بیش از چهار میلیون و ۲۰۰ هزار نفر از مردم (۵۷ شهر و ۳۸۰ روستا) استان اصفهان و یزد است به کمتر از ۳۷۰ میلیون مترمکعب رسیده است و بنا به اعلام شرکت آب و فاضلاب استان چاه‌های فلمن اصفهان مانند سال ۱۳۹۷ خشک شدند و چاه‌های پراکنده سطح شهر که برای جبران کمبود آب بهره‌برداری می‌شوند نیز تا ۵۰ درصد کاهش آبدهی دارد.

اصفهان سال ۹۷ خشکسالی شدیدتری را تجربه کرد

میزان بارش‌ها در سرشاخه‌های زاینده رود امسال با ۳۹ درصد کاهش نسبت به بلند مدت به ۸۱۹ میلی‌متر رسیده در حالی که تا پایان شهریور سال ۹۷ میانگین بارشی این منطقه با ۴۴ درصد کاهش ۷۶۴ میلی متر بود که در همان سال مسئولان کشوری و استانی وضعیت خشکسالی را بی سابقه‌ترین در ۵۰ سال گذشته اعلام کردند. نگاهی به آمارها نشان می‌دهد اصفهان در سال ۱۳۹۷ شرایط کم بارشی و خشکسالی شدیدتری را نسبت به امسال تجربه کرد بی آنکه مردم مجبور باشند ساعت‌ها پای تانکرهای آبرسانی سیار در صف بایستند؛ اما آیا خشکسالی عامل اصلی اینچنین بی‌آبی است که مردم اصفهان آب برای خوردن نداشته باشند در حالی که براساس اعلام شرکت آب منطقه‌ای نیاز آب آشامیدنی اصفهان با احتساب یزد و کاشان در دوره ۱۲ ماهه، نزدیک به ۴۰۰ میلیون مترمکعب در سال است؟

امسال که کشاورزی اصفهان سهم چندانی از زاینده رود نداشت از اواسط بهار خروجی سد زاینده رود به ۲۰ مترمکعب بر ثانیه افزایش یافت در حالی که خروجی تصفیه‌خانه باباشیخ

علی حدود ۱۱.۵ مترمکعب آب بود و شهروندان اصفهانی از همان زمان با کمبود و قطعی ۱۶ ساعته آب آشامیدنی روبه رو بودند.

ناصر اکبری معاون بهره‌برداری شرکت آب و فاضلاب استان اصفهان خرداد ماه امسال در پی افت فشار آب و نارضایتی شهروندان، برداشت‌های بی رویه در حد فاصل سد زاینده‌رود تا سد چم آسمان را یکی از علت‌های کاهش ورودی آب تحویلی به تصفیه خانه بابا شیخعلی عنوان کرد و از شرکت آب منطقه‌ای استان به عنوان متولی تأمین آب خواست که تدابیری برای جلوگیری از برداشت‌های بی رویه در بالادست رودخانه اتخاذ کنند.

همچنین اسفندیار امینی دبیر اجرایی نظام صنفی کشاورزان اصفهان نیز چندی پیش در مصاحبه‌ای با خبرنگار مهر با گلایه از اینکه از برداشت‌های بی رویه از زاینده رود جلوگیری نمی‌شود و رودخانه به حال خود رها شده است، گفت: خروجی سد زاینده رود پیش از توزیع آب برای کشاورزان ۲۷ متر مکعب بر ثانیه بود آن‌هم در شرایطی که اعلام می‌کردند مشکل کمبود آب شرب داریم، این درحالی است که علاوه بر مقدار آب خروجی از سد، بین حوضه و در طول مسیر رودخانه نشتی آب نیز اضافه می‌شود اما توزیع آب شرب و صنعت از سد چم آسمان به ۱۳ مترمکعب بر ثانیه می‌رسد و ۱۴ مترمکعب بر ثانیه به علاوه نشتی‌های بین حوضه‌ای، در مسیر رودخانه توسط پمپاژها و معادل همین مقدار آب در بالاست سد زاینده رود برداشت می‌شود اما مسئولان دو استان به تماشا نشسته‌اند.

بخشی از تأسیسات ما قدیمی و فرسوده است اما با وجود اینکه اصفهان قدیمی‌ترین شبکه آب و فاضلاب کشور را دارد، با اقدامات ۱۰ سال اخیر پرت (هدررفت) شبکه آبرسانی از حدود ۳۰ درصد به ۱۶ درصد کاهش یافته است

خشکسالی در حالی عامل اصلی تشنگی مردم اصفهان شناخته می‌شود که آب زاینده رود در بالادست به حاشیه‌ها می‌رود و از سوی دیگر این روزها فرسودگی شبکه در برخی مناطق شهر مزید بر علت شده تا رنج بی آبی را با صف‌های طولانی پای تانکرهای آب به تصویر بکشد.

تأسیسات شبکه آب شهری فرسوده و قدیمی است

ساکنان کوچه شماره ۳۵ خیابان مولوی اصفهان که تصاویر بسیاری از آبرسانی سیار به آنان در رسانه‌ها و شبکه‌های محلی در روزهای اخیر منتشر شده به دلیل فرسودگی شبکه و نصب پمپ‌های غیرمجاز برخی مشترکان برای چهار، پنج روز آب نداشتند.

در همین پیوند مهرداد خرسندی مدیر روابط عمومی آب و فاضلاب استان اصفهان به خبرنگار مهر می‌گوید: بخش‌هایی از شبکه آب شهر اصفهان مانند خیابان مولوی نیاز به بازسازی دارد؛ مشکلاتی که پیش‌تر از چشم ما پنهان مانده بود، در این بحران شناسایی شد. بخش‌هایی از شبکه نیاز به اصلاح و تعویض دارد و در برخی مناطق باید خطوط و قطر لوله‌های آب اضافه شود اما در شرایط کنونی قطع انشعابات برای اصلاح شبکه‌ها سبب نارضایتی بیشتر مردم می‌شود از این رو تلاش کردیم فعلاً با اتصال شبکه به معابر مجاور و آبرسانی با تانکر کمبود آب را مدیریت کنیم تا در فرصت مناسب فرسودگی شبکه اصلاح شود.

وی با بیان اینکه اصفهان اولین شرکت آب و فاضلاب کشور بوده که از سال ۱۳۴۵ لوله گذاری کرده است، می‌افزاید: بخشی از تأسیسات ما قدیمی و فرسوده است اما با وجود اینکه اصفهان قدیمی‌ترین شبکه آب و فاضلاب کشور را دارد، با اقدامات ۱۰ سال اخیر پرت (هدررفت) شبکه آبرسانی از حدود ۳۰ درصد به ۱۶ درصد کاهش یافته است درحالی که اگر این مهم از ۱۰ سال پیش تاکنون مدیریت نمی‌شد امروز بخش‌های بیشتری از شهر دچار بی آبی شده بود و بحران آب شاید از پنج سال پیش گریبان اصفهان را می‌گرفت.

مدیر روابط عمومی شرکت آبفا استان اصفهان با بیان اینکه اصلاح شبکه آبرسانی به مرور انجام می‌شود، خاطرنشان می‌کند: پارامترهای مختلفی از جمله توپوگرافی شهر در آبرسانی کلانشهری مانند اصفهان اهمیت دارد؛ برای مثال سه منبع بزرگ پیلاف ۷۰ هزار متری در کنار دانشگاه صنعتی وجود دارد که این‌ها تا ۹ متر ظرفیت آبگیری دارند هر قدر این منبع بیشتر آب گیری کند فشار آب شبکه بیشتر می‌شود اما در شرایطی قرار داریم که آب ذخیره شده در این منابع آب به کمتر از یک متر و در برخی ساعات به کمتر از نیم متر می‌رسد. وقتی ارتفاع آب کم می‌شود برخی مناطق شهر که از منابع فاصله دارند دچار افت فشار شده و زودتر بی آب می‌شوند.

وی با اشاره به تشدید پایش در مناطق ششگانه برای جمع آوری خانه به خانه پمپ‌ها و برخورد با متخلفان، خاطرنشان می‌کند: برخی شهروندان متأسفانه برای رفاه خود یک محله را دچار مشکل می‌کنند؛ در پایش‌های اخیر در یکی از کوچه‌هایی که ساکنان آن با کمبود شدید آب مواجه بودند حتی جمع آوری دو دستگاه پمپ غیرمجاز سبب بهبود توزیع آب شد و آب به همه منازل آن کوچه رسید.

خرسندی با بیان اینکه اصفهان ۳۲۰۰ تا ۴۳۰۰ لیتر در ثانیه کسری آب دارد، می‌گوید: اوج مصرف ما به ۱۷ هزار و ۵۰ لیتر در ثانیه می‌رسد در حالی که تولید آب در شبکه در بهترین شرایط ۱۳ هزار و ۸۵۰ لیتر در ثانیه است؛ کسری آب در محلاتی که تراکم جمعیتی و بلند مرتبه سازی دارند بیشتر مشهود است و در کنار این موارد بدترین عامل نصب پمپ روی شبکه است که برخی شهروندان رعایت نمی‌کنند و برای اینکه آب به منزلشان برسد پمپ مستقیم نصب کرده که با مکش آب داخل شبکه، عدالت توزیع را از بین می‌برد.

مدیر روابط عمومی شرکت آبفا استان اصفهان می‌افزاید: تصفیه خانه آب بابا شیخعلی با تمام قدرت کار می‌کند اما میزان مصرف مشترکان از حجم آب تولیدی تصفیه خانه و چاه‌های متفرقه بیشتر است و باید سامانه دوم آبرسانی در مدار بهره‌برداری قرار گیرد تا مشکل کاهش شدید فشار یا قطع آب در برخی نقاط تحت پوشش برطرف شود.

بنابه وعده‌های مسئولان کشوری و استانی قرار بود بهره‌برداری از سامانه دوم آبرسانی اصفهان موسوم به (گلاب ۲) در بهار ۱۴۰۰ انجام شود اما در حالی که انتظار می‌رفت این طرح به بهره‌برداری برسد محمدباقر نوبخت رئیس سازمان برنامه و بودجه در سفر خرداد ماه خود به اصفهان و بازدید از روند اجرای این پروژه برای تکمیل این طرح ۱۵۰ میلیارد تومان اعتبار دیگر تخصیص داد.

طرح سامانه دوم آبرسانی اصفهان با هدف آبرسانی به ۱۴ شهرستان استان اصفهان (۷۳ شهر و ۷۸ دهستان) به طول ۲۷ کیلومتر در حال اجراست، از طریق این سامانه که عملیات اجرایی آن از سال ۸۸ آغاز شد، قرار است آب مورد نیاز اصفهان بطور مستقیم از دریاچه سد زاینده‌رود در چادگان و از خروجی تونل در نزدیکی شهر تیران، منتقل و تأمین شود.

اکنون میزان آب انتقالی از طریق تصفیه‌خانه بابا شیخعلی آب (سامانه اول آبرسانی اصفهان بزرگ) برای آشامیدنی ۵۷ شهر و ۳۸۰ روستا، ۱۱.۵ مترمکعب بر ثانیه است که در صورت تکمیل و بهره برداری از طرح تصفیه خانه سامانه دوم آبرسانی، زمینه انتقال ۱۶ مترمکعب بر ثانیه آب آشامیدنی برای شهرها و روستاهای اصفهان فراهم خواهد شد.

خط اضطراری سامانه دوم آبرسانی تا نیمه مرداد بهره‌برداری می‌شود

آنطور که محمود چیتیان سرپرست معاونت حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای اصفهان می‌گوید این شرکت شبانه روزی برای اجرای هر چه سریع‌تر فاز اضطراری سامانه دوم اصفهان بزرگ تلاش می‌کند و تقریباً ۹۵ درصد فاز اضطراری سامانه دوم اصفهان بزرگ به اتمام رسیده که تا پایان تیر ماه حجم آبی از طریق این سامانه برای تأمین آب شرب اصفهانی‌ها تأمین شود.

در همین راستا حجت‌الله غلامی معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری اصفهان می‌گوید: تاکنون ۴۶ کیلومتر لوله گذاری در این طرح آبرسانی اجرا شده است و فقط یک‌هزار متر از لوله گذاری آن باقی مانده که امید است با تکمیل آن، خط اضطرار این سامانه تا نیمه مرداد امسال بهره برداری شود.

وی با اشاره به اینکه پیش از این مقرر بود خط اضطراری سامانه دوم آبرسانی اصفهان تا پایان تیر بهره‌برداری شود، می‌افزاید: اگر اعتصاب سراسری جوشکاران نبود این اتفاق بر اساس پیش‌بینی‌ها می‌افتاد.

معاون امور عمرانی استانداری اصفهان اضافه می‌کند: در طرح سامانه دوم آبرسانی اصفهان، تأمین نیاز آبی این خطه تا چند سال آینده پیش بینی شده اما در زمان حاضر با توجه به مشکلات کم آبی و خشکسالی، خط اضطراری آن در حال تکمیل و راه اندازی است که با بهره برداری آن فعلاً حدود یک‌هزار و ۸۰۰ لیتر در ثانیه آب به ظرفیت شبکه آبرسانی اصفهان اضافه می‌شود و بسیاری از مشکلات مربوط به کمبود آب آشامیدنی در شهرهای بزرگ استان حل خواهد شد.

با وجود کاهش بارندگی به نظر می‌رسد عامل اصلی کمبود آب این روزهای اصفهان خشکسالی نباشد. زیرا نه تنها در اصفهان که در گوشه و کنار کشور از شهرها و روستاهای مازندران گرفته تا خوزستان، کردستان خراسان و سیستان قطعی‌های چند ساعته و چند روزه آب را تجربه می‌کنند. به نظر می‌رسد مشکل اساسی تأمین آب آشامیدنی مردم نبود زیرساخت‌ها و فرسودگی شبکه‌های آبرسانی است به طوری که شاهد هستیم مردم خوزستان یا شهرهای شمالی کشور در کنار دریا از آب سالم محروم اند یا در برخی محلات اصفهان با تانکر آبرسانی می‌شود.