توان طالبان؛ از جنگ روانی تا واقعیت نظامی

گروه طالبان روز چهارشنبه ۲۳ تیرماه ادعا کرد که گذرگاه ویش در مرز افغانستان و پاکستان را به تصرف خود درآورده است. اندکی بعد، مقامات حکومت افغانستان این خبر را تکذیب کردند اما دولت پاکستان آن را تایید کرد.

دو روز بعد از تصرف این گذرگاه که یکی از شاهراه‌های مهم تجاری بین دو کشور محسوب می‌شود، امرالله صالح، معاون اول ریاست جمهوری افغانستان با تایید ضمنی این واقعه گفت، پاکستان نسبت به تصرف مجدد این گذرگاه به افغانستان هشدار داده است.

صالح در پیام توییتری خود نوشت: «پاکستان اخطار داده است که هرگونه تلاش برای تسخیر بندرگاه سپین بولدک (ویش) از طالبان، با واکنش قوای هوایی پاکستان مواجه خواهد شد».

تصرف گذرگاه ویش در شهرستان سپین بولدک، چند روز پس از آن انجام شد که جنگجویان طالبان ادعا کردند، گذرگاه "اسلام قلعه" در مرز ایران را تصرف کرده‌اند.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

به نظر می‌رسد، تصرف این گذرگاه‌ها بیش از آن که یک دستاورد اقتصادی برای شورشیان به شمار آید، یک پیام سیاسی پررنگ به دو همسایه غربی و جنوبی افغانستان است. تصرف گذرگاه "اسلام قلعه" چند روز پس از سفر هیئت طالبان به تهران انجام شد و تصرف ویش پس از انسداد چندین گذرگاه مرزی توسط پاکستان.

داد و گرفت شهرستان‌ها / ولسوالی‌ها

داد و گرفت شهرستان‌ها در نقاط دوردست افغانستان پدیده‌تازه‌ای نیست. پس از پایان ماموریت نظامی ناتو و آمریکا در سال ۲۰۱۴، طالبان همواره تلاش کرد تا قلمرو جغرافیایی ثابتی برای خود دست و پا کند؛ اقدامی که تا روزهای اخیر ناکام بوده است. به نظر می‌رسد تصرف یک شهرستان در نقاط دوردست کشور، بیش از کنترل آن برای طالبان اهمیت دارد زیرا جنبه تبلیغاتی و جنگ روانی آن گسترده‌تر است.

استراتژی جنگی طالبان پس از سال ۲۰۱۴ به طور قابل توجهی تغییر کرد. جنگجویان این گروه به ندرت نیروهای خارجی را در شهرهای بزرگ مانند کابل و هرات و قندهار آماج حمله قرار دادند بلکه در چرخشی روشن نوک حملات خود را بر روستاها و شهرستان‌های دوردست متمرکز کردند. این چرخش استراتژیک هزینه کمی برای طالبان داشت اما در سوی دیگر، جنگ روانی بزرگی را دامن می‌زد.

چرا ولسوالی‌ها سقوط می‌کنند؟

ولسوالی‌ها یا شهرستان‌های افغانستان با فاصله‌های زیاد در یک استان پراکنده هستند. به این دلیل تجهیز و پشتیبانی از آنها برای دولت مرکزی دشوار است. در واقع تسخیر مقر فرماندار در یک شهرستان به معنای تصرف آن شهرستان است. فرماندری‌های توسط گروه کوچکی از سربازان ارتش و پلیس محافظت می‌شوند. این سربازان که برای حفاظت از اماکن دولتی در شهرستان‌ها گماشته می‌شوند، دوره‌های کوتاه آموزش نظامی را سپری کرده‌اند و امکانات جنگی محدودی دارند.

بیشتر سربازان ارتش ملی افغانستان پس از گذراندن یک دوره آموزش ابتدایی دو تا سه ماهه به ماموریت و منطقه جنگی فرستاده می‌شوند.

علاوه بر این شایعاتی وجود دارد که گویا برخی از نمایندگان پارلمان از سربازان ارتش می‌خواهند به طالبان تسلیم شوند. هفته گذشته نوار صوتی مکالمه امرالله صالح با امیرشاه نایب‌زاده، نماینده بادغیس در پارلمان منتشر شد که در آن صالح گفته است:‌«به ما گزارشات پی در پی [...] رسیده که خودت قوا را تشویق می‌کنی که تسلیم شود». نایب‌زاده این ادعا را تکذیب کرد اما با آن هم ممنوع الخروج شد.

طالبان چقدر قدرت دارد؟

حالا پرسش این است که طالبان چقدر قدرت دارد؟ آیا درباره توان نظامی این گروه اغراق می‌شود؟

جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا به صراحت گفته است، فکر می‌کند که رهبری افغانستان خود توانایی حفاظت از حکومت مرکزی را دارد. اشرف غنی و مقامات نظامی افغانستان نیز بر نکته مشابهی تاکید می‌ورزند. به گزارش شبکه خبری "طلوع" رئیس جمهور افغانستان گفته است: «کمر نیروهای طالبان شکسته خواهد شد و نیروهای دولتی به زودی تمامی مناطق را بازپس خواهند گرفت».

یک روز پس از تصرف گذرگاه ویش، وبسایت وزارت دفاع افغانستان نیز از "کشته شدن ۱۰ تروریست طالب به شمول یک قوماندان و ۲ تروریست چچنی در بدخشان"، کشته و زخمی شدن ۱۲ طالب در بلخ و کشته شدن ۱۸ طالب در قندهار خبر داد. این وزارت همچنین ویدیوهایی از حملات هوایی و انهدام مواضع طالبان منتشر کرده است.

اگرچه سربازان کم آموزش‌دیده ارتش افغانستان با امکانات محدود، غالبا توان حمله گروهی شورشیان را در شهرستان‌ها ندارند، اما با آن هم، گروه طالبان طی دو دهه نتوانسته است حتا یک مرکز ولایت (کلان‌شهر) را به کنترل خود درآورد. تنها موردی که از این ادعا مستثنی می‌شود سقوط و کنترل سه روزه شهر کندز در سال ۲۰۱۵ است. اگرچه بعد از ۱۴ سال جنگ، چنین تصرفی برای شورشیان امتیاز بزرگی محسوب می‌شد اما پس از سه روز کنترل شهر دوباره به دست نیروهای دولتی افغانستان افتاد.

ماشین جنگی دولت افغانستان بیش از همه متکی بر کماندوها و نیروهای هوایی این کشور است. گروه کماندو یا نیروی نخبه متشکل از زنان و مردانی است که گویا به خوبی آموزش دیده‌اند و امکانات نظامی بهتری در اختیار دارند. احتمالا اعتماد بایدن و غنی به همین نیروهاست؛ نیروهایی که مدام در حال سفر از نقطه‌ای به نقطه دیگر افغانستان هستند و ولسوالی‌های سقوط کرده را پس می‌گیرند.

در نبود کمک نیروهای خارجی، تامین امنیت همه نقاط افغانستان برای این گروه بیش از حد سنگین به نظر می‌رسد.

سفر هیئت طالبان به کشورهای همسایه

همزمان با خبر تصرف گذرگاه‌های مرزی، طالبان بی وقفه هیئتی را به تهران، عشق‌آباد، مسکو و اسلام‌آباد می‌فرستد تا به نوعی از خروج نیروهای آمریکایی، که به مذاق برخی کشورهای همسایه خوش آمده، نهایت استفاده را ببرند و کسب مشروعیت کنند.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

رسانه‌های دولتی ایران در ماه‌های اخیر به صراحت دست به "تطهیر" طالبان زده؛ اقدامی که در روزهای گذشته با واکنش کاربران افغانستان و چند مرجع شیعه روبرو شده است. صافی گلپایگانی اعتماد به طالبان را اشتباهی بزرگ و غیرقابل جبران خوانده است.

* مطالب منتشر شده در صفحه "دیدگاه" الزاما بازتاب‌دهنده نظر دویچه‌وله فارسی نیست.

• گالری عکس؛ خروج نیروهای ناتو از افغانستان

  آغاز خروج نیروهای ناتو از افغانستان

  حضور نیروهای بین‌المللی در افغانستان پس از ۲۰ سال به پایان می‌رسد. در ماه آوریل سال ۲۰۲۱ اعلام شد که نیروهای نظامی ایالات متحده آمریکا و ناتو خاک افغانستان را ترک خواهند کرد. تدارکات لازم برای اجرای این تصمیم هم از همان زمان آغاز شد. ناتو در آخرین مرحله ۴۳ هزار سرباز از ۴۰ کشور مختلف را به عنوان بخشی از "نیروهای بین‌المللی کمک به امنیت" (آیساف) در این کشور مستقر کرده بود.

• گالری عکس؛ خروج نیروهای ناتو از افغانستان

  هراس نیروهای محلی

  ارتش دفاعی آلمان برای مشاغلی چون ترجمه، نگهبانی، خدمات و کارهای تخصصی، کارشناسان و افراد بومی را استخدام می‌کرد. شروع خروج کامل نیروهای نظامی خارجی از افغانستان در این گروه به طور خاص هراس ایجاد کرده است. آنها نگران امنیت و جان خود و خانواده‌شان هستند.

• گالری عکس؛ خروج نیروهای ناتو از افغانستان

  ترس از انتقام طالبان

  هراس نیروهای محلی بی‌اساس نیست. طالبان در بسیاری از مناطق افغانستان قدرت را در دست دارد. نیروهای محلی نگران‌اند که طالبان با خروج کامل نیروهای نظامی خارجی دست به اقدام‌های تلافی‌جویانه بزند. طالبان چندی پیش در بیانیه خواستار "ابراز پشیمانی" نیروهای محلی از همکاری خود با نیروهای خارجی شده بود، اما اعلام کرد این افراد می‌‌توانند در افغانستان بمانند و نباید هراسی داشته باشند.

• گالری عکس؛ خروج نیروهای ناتو از افغانستان

  بازماندگان در افغانستان

  ده‌ها هزار افغان برای نیروهای نظامی ناتو در کشورشان مشغول به کار بودند. عیاض‌الدین هلال، به عنوان مترجم یکی از این افراد است. هلال به خاطر خدماتش از ایالات متحده آمریکا مدال افتخار دریافت کرده است. او هم مانند بسیاری دیگر اکنون نگران جان خود و خانواده‌اش است. بر اساس گزارش‌ها در حال حاضر تنها سفارت آمریکا مشغول بررسی ۱۸ هزار درخواست ویزا خروج ویژه است.

• گالری عکس؛ خروج نیروهای ناتو از افغانستان

  شرایط امنیتی ناپایدار

  حملات انتحاری در افغانستان همچنان ادامه دارند. نیروهای محلی که در خطراند می‌توانند برای خود و بستگان نزدیکشان درخواست خروج از افغانستان را بدهند و تقاضای پناهندگی از آلمان را بکنند. بخش بزرگی از این نیروها که با ارتش آلمان همکاری داشته‌اند می‌خواهند با استفاده از این امکان در کشور آلمان زندگی کنند. شمار درخواست‌کنندگان در ماه مه میلادی ۴۵۰ نفر بوده است.

• گالری عکس؛ خروج نیروهای ناتو از افغانستان

  دستگیری و حبس نیروهای محلی

  طالبان کسانی را که با نیروهای خارجی همکاری داشته‌اند "بردگان مهاجمان" می‌نامند. نیروهای این گروه افراطی در سال‌های گذشته ده‌ها افغان را به همین "اتهام" مورد شکنجه قرار داده یا کشته‌اند. یگان ویژه ارتش افغانستان بارها برای رهاندن این افراد از اردوگاه‌های طالبان وارد عمل شده‌ است.

• گالری عکس؛ خروج نیروهای ناتو از افغانستان

  ما را تنها نگذارید!

  قرار است خروج کامل نیروهای نظامی خارجی از افغانستان به سرعت انجام و پایان یابد. نیروهای محلی برای اطلاع‌رسانی درباره خطری که آنها و خانواده‌هایشان را تهدید می‌کند از هر فرصتی استفاده می‌کنند. عکس بالا از تجمعی در همین ارتباط در کابل است.