سیر اختلافات میان عربستان و امارات به اوج رسیده است

به گزارش خبرگزاری مهر، فوربس در تحلیلی به قلم جیم کرین (Jim Crane) و کریستین کوتز اولریچن (Christian Koates Ulrichen) می‌نویسد: روابط عربستان و امارات همواره شاهد افت و خیزهایی بوده است. اول بر سر یمن، بعد سوریه و اسرائیل و سپس سهمیه اوپک و اکنون تجارت مرزی.

سیر اختلافات میان عربستان و امارات به اوج تازه‌ای رسیده است. برغم نگرانی ناظران خلیج فارس مبنی بر اینکه آیا اختلافات میان عربستان سعودی و امارات از چرخش‌های بزرگ‌تری در روابط منطقه‌ای خبر می‌دهند یا خیر، باید بگوییم که این‌طور نیست.

هرچند شاهد واگرایی‌های راهبردی تازه‌ای، به‌ویژه بر سر اقدامات اقلیمی و مداخله در منازعات منطقه‌ای هستیم، روابط شکننده سعودی-امارات رویداد تازه‌ای نیست. مناقشه بین دو کشور، به جای اینکه اختلاف دیپلماتیک بی‌سابقه‌ای باشد، در واقع بازگشت به شرایط متداول پیش از سال ۲۰۱۵ میلادی است.

به هر حال، نتایج این اختلافات جالب توجه بوده است. در کنار جدال بی‌سابقه پیرامون تولید نفت، منازعه سعودی-امارات به محور ضد ایران در خلیج فارس پایان داده است. هر دو پادشاهی تنش‌هایشان با تهران را، که در گذشته‌ای نه چندان دور خواهان نابودی‌اش بودند، کاهش داده‌اند. در این مورد نیز شاهد بازگشت مسائل به شرایط عادی‌تری هستیم.

دو کشور با پایان یافتن محاصره سه و نیم ساله علیه قطر در ژانویه ۲۰۲۱، با سرعتی متفاوت به عادی‌سازی روابط با دوحه پرداخته‌اند. عربستان سعودی در تلاش برای اثبات عبرت گرفتن از اشتباهاتش در دوران ریاست جمهوری ترامپ و جلب اعتماد دولت بایدن در این مسیر از امارات جلو افتاده است

با زوال محور امارات-سعودی، افراط‌گرایی علیه ایران هم فروکش کرده است. پیدایش روزافزون سرنخ‌های گوناگون از این گرایش خبر می‌دهند. در مقایسه با مناقشات سال ۲۰۱۶-۲۰۱۸ که عربستان به‌شکل ناگهانی روابط دیپلماتیکش با تهران را قطع کرد، اکنون زبان بن سلمان در رابطه با ایران نرم‌تر شده است.

به نظر می‌رسد حملات موشکی و پهپادی علیه تأسیسات نفتی عربستان در سال ۲۰۱۹ که به ایران نسبت داده شده، سعودی‌ها را بر آن داشته تا در مورد تهران عاقلانه‌تر بیندیشند. امتناع ترامپ از هرگونه پاسخ توسط ایالات متحده به این حملات نیز تلنگری به شرکای آمریکا در خلیج فارس بود که به پاسخی کوبنده از سوی واشنگتن دل بسته بودند.

در ماه جاری، عبدالعزیز، وزیر نفت سعودی، به شکلی غافلگیر کننده، سخنان صمیمانه ای را در رابطه با بیژن زنگنه، همتای ایرانی اش بیان کرد و او را «دوست» خود و همکاری دانست که برغم تنش‌های بین دو کشور امکان همکاری بین آنها در اوپک وجود دارد.

به همین ترتیب، امارات متحده نیز درگیر گرم‌کردن روابط با ایران بوده است. امارات متحده چه بسا بیشتر از عربستان سعودی در معرض حملات ایران و آسیب پذیرتر از آن است. علاوه بر زیرساخت‌های حیاتی آب، برق و انرژی مستقر در خطوط ساحلی امارات که اهدافی مناسب برای حملات ایران هستند، این امیرنشین میزبان هزاران کسب و کار ایرانی و صدها هزار شهروند ایرانی تبار است. در صورت وقوع جنگ، ایران مجموعه‌ای متنوع از گزینه‌های متعارف و نامتقارن در امارات خواهد داشت.

قابل ذکر است که سعودی‌ها و اماراتی‌ها، جداگانه و با روش‌های مختلف، با ایران روابط برقرار کرده‌اند. سعودی‌ها این کار را غیرمستقیم و از طریق میانجی‌هایی مانند عراقی‌ها انجام داده‌اند، در حالی که امارات متحده مستقیماً هیئت‌هایی را به تهران فرستاده است.

سرانجام اینکه دو کشور با پایان یافتن محاصره سه و نیم ساله علیه قطر در ژانویه ۲۰۲۱، با سرعتی متفاوت به عادی‌سازی روابط با دوحه پرداخته‌اند. عربستان سعودی در تلاش برای اثبات عبرت گرفتن از اشتباهاتش در دوران ریاست جمهوری ترامپ و جلب اعتماد دولت بایدن در این مسیر از امارات جلو افتاده است.

هرچند بیشتر اختلافات دپیلماتیک بین عربستان و امارات – مثلاً اختلاف بر سر سوریه و اسرائیل – حل شده اما لازم به یادآوری است که سرد شدن دوستی نزدیک بین دو کشور در سال ۲۰۱۸ خلاف قاعده و غیرمتعارف بود. به بیان دیگر، روزهای بد گذشته بازگشته‌اند.