گام های کاغذی برای رهایی اصفهان از آلودگی در فصل سرد سال/ روزهای سالم به نصف جهان بر می گردد؟

به گزارش خبرنگار   گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اصفهان، یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که کلانشهر‌ها با آن روبرو هستند آلودگی هواست که اصفهان هم از این امر مستثنی نیست. سال‌هاست که کلان‌شهر اصفهان به دلیل شرایط اقلیمی و توپوگرافی خاص خود با معضل آلودگی هوا روبروست؛ با اینکه اقداماتی برای کاهش آلودگی هوا صورت گرفته است، این اقدامات تأثیر آنچنانی نداشته و با افزایش آلودگی هوا نیز مواجه بوده ایم به طوری که امسال نسبت به سال گذشته کاهش شاخص کیفیت هوا به ثبت رسیده است.

به گفته برخی از مسئولان و کارشناسان خشکی زاینده رود و تالاب گاوخونی، ترافیک زیاد، استفاده از سامانه‌های گرمایشی گازسوز، مصرف مازوت در شعاع ۵۰ کیلومتری اصفهان، همجواری با مناطق کویری، عملکرد نامناسب طی ۵۰ سال اخیر و بارگذاری واحد‌های صنعتی و معدنی بیش از حد توان و ظرفیت اقلیمی منطقه مرکزی اصفهان از جمله عواملی هستند که نصف جهان را سالیان سال در کابوس آلودگی هوا فرو برده است؛ اما این را هم باید گفت که عامل وقفه در اجرای بسیاری از برنامه‌های کاهش آلودگی هوا، نبود زیرساخت‌ها یا بودجه است که برای حل این معضل باید فکری اساسی کرد.

بنابر آمار‌ها در ۶ ماهه دوم سال میزان آلودگی هوا نسبت به ۶ ماهه اول سال بیشتر و نوع آن متفاوت است؛ به این ترتیب که عامل آلودگی هوا در ۶ ماهه اول سال ذرات معلق ناشی از فعال‌شدن کانون‌های گرد و غبار است؛ ولی در نیمه دوم سال منابع انسان‌ساز همانند منابع ثابت و سیار بیش‌تر نمود پیدا می‌کنند و به سبب پایداری هوا، وارونگی و کاهش دما معضل آلودگی هوا در فصل پاییز و نیمه دوم سال تشدید می‌شود.

زاینده رود خشک، کانون جدید ایجاد گرد و غبار

منصور شیشه فروش مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان در گفتگو با خبرنگار ما، با اشاره به اینکه در مناطق مختلف استان اصفهان کانون‌های گرد و غبار وجود دارد، گفت: از حدود ۱۰ میلیون و ۷۰۰ هزار هکتار وسعت استان اصفهان، ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار آن بیابانی است که ۱۶ کانون بحران فرسایش بادی در مناطق مختلف با وسعت یک میلیون و ۹۰ هزار هکتار شناسایی شده است.

او ادامه داد: عواملی همانند خشکی زاینده‌رود، جاری نبودن آب در رودخانه و زیر کشت نرفتن ۱۰۰ هزار هکتار از اراضی زراعی سبب شده تا کانون‌های گرد و غبار داخلی و نقطه‌ای فعال شود به این شکل که از اول امسال تاکنون به علت فعال‌شدن کانون‌های گرد و غبار، هوای ناسالم را در ۲۷ روز شاهد بودیم.

مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان افزود: بنابر این علاوه بر اینکه منشأ گرد و غبار داخلی است؛ به دلیل هم‌مرز‌بودن برخی از کانون‌های گرد و غبار با استان‌های مجاور همانند کویر مرنجاب با قم و سمنان، کویر انارک و جندق با یزد و زمین‌های کویری خراسان جنوبی، گرد و غبار تشدید می‌شود.

شیشه فروش در خصوص راهکار‌های کاهش کانون‌های گرد و غبار در استان، بیان کرد: وزارت نیرو و سازمان حفاظت محیط زیست کشور باید برای احیای رودخانه زاینده‌رود و تالاب گاوخونی همچنین تأمین حقابه‌های آن‌ها اقدام کنند تا کانون‌های گرد و غبار کاهش یابد.

او درباره اقدامات کنترل کانون‌های گرد و غبار، یادآور شد: تاکنون در ۳۰۷ هزار هکتار از مناطق بیابانی استان پوشش‌های گیاهی متناسب با مناطق خشک ایجاد و در این قالب، نهال‌هایی همانند تاغ، اسکنبیل، قره داغ، شورگرد و اشتیان کاشته شده است.

مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان درباره برنامه‌های جدید کنترل ریزگرد‌ها هم اظهار کرد: قرار است امسال، نهال‌کاری و کنترل حدود ۲ هزار هکتار بیابان، احداث بادشکن در اطراف جاده‌ها برای مهار کردن گرد و غبار، آبیاری سنواتی، مدیریت جنگل‌های دست کاشت و اجرای طرح‌های آبخیزداری برای تقویت سفره‌های آب زیرزمینی انجام گیرد.

از هم اکنون باید برای رفع آلاینده‌های پاییزی اقدام کرد

شیشه فروش آلودگی هوا در فصل پاییز و زمستان را ناشی از منابع ثابت و سیار دانست و گفت: منابع ثابت شامل نیروگاه‌ها، واحد‌های صنعتی و تجاری و مصرف گاز خانگی، اما منابع سیار شامل فعالیت خودرو‌های سبک و سنگین و ناوگان حمل و نقل عمومی است.

او با اشاره به اینکه در استان اصفهان حدود ۱۰ هزار واحد بزرگ و کوچک صنعتی وجود دارد، تشریح کرد: وجود ۷۶ شهرک صنعتی، ۶۵۰ معدن، ۲ هزار واحد سنگ‌بری، ۶۰۰ واحد سنتی تولید آجر، ۱۳ نیروگاه، ۷۰۰ کوره آجرپزی و تولید آهن و فولاد، صنایع شیمیایی و پتروشیمی و پالایشگاه، تولید فرآورده‌های نفتی و تمرکز جمعیت در محدوده بزرگ اصفهان عواملی است که تردد خودرو‌های سبک و سنگین را افزایش داده و به افزایش آلودگی هوا منجر شده است.

مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان با بیان اینکه دانشگاه‌های صنعتی اصفهان و سازمان حفاظت محیط زیست کشور در زمینه آلودگی هوای استان اصفهان مطالعاتی انجام داده اند، بیان کرد: این مطالعات با عنوان منشأیابی و سهم‌بندی ذرات معلق، مطالعات سیاهه انتشار آلاینده‌های گازی و مطالعات برنامه جامع آلودگی هوای شهر اصفهان در اختیار محیط زیست قرار گرفت تا به سناریو عملیاتی تبدیل و با هدف پیشگیری از آلودگی هوا از هم‌اکنون همراه با قانون هوای پاک به دستگاه‌ها ابلاغ کند.

شیشه فروش ادامه داد: محیط زیست علاوه بر اینکه باید یک‌بار دیگر وظایف دستگاه‌ها را درباره مواد مندرج در قانون هوای پاک به دستگاه‌های مرتبط ابلاغ کند، قرار است که تمام صنایع را از نظر وضع و منابع آلاینده‌ها بررسی کند و اخطار‌های لازم را به آن‌ها دهد.

او با بیان اینکه هر دستگاه اجرایی باید یک مدیر انرژی داشته باشد و برای استانداردسازی موتورخانه‌هایشان اقدام کند، تأکید کرد: نیروگاه‌های موجود در شعاع ۵۰ کیلومتری اصفهان نباید مازوت مصرف کنند، اما نیروگاه‌های دورتر با هماهنگی محیط زیست می‌توانند برای مصرف مازوت اقدام کنند.

روان سازی تردد خودروها، پایش مستمر هوا و بهینه سازی مصرف گاز

مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان با اشاره به اینکه باید گلوگاه‌های ترافیکی شهری برطرف شود، اظهار کرد: باید شهرداری و اداره راهداری به توسعه و تقویت مراکز معاینه فنی خودرو‌های سبک و سنگین، نوسازی و بهسازی ناوگان حمل و نقل عمومی بار و مسافر درون‌شهری و برون‌شهری، رفع گلوگاه‌های ترافیکی شهری و تکمیل، تجهیز و به روزرسانی دوربین‌های ترافیکی با هدف کاهش تردد خودرو‌ها اقدام کنند.

شیشه فروش افزود: ضرورت دارد که شهرداری و اداره راه و شهرسازی برای تردد خودرو‌ها از کنارگذر‌ها برای تکمیل آزادراه‌ها و کنارگذر‌ها و بهره برداری از حلقه ترافیکی چهارم اصفهان همت کنند و استفاده از موتورسیکلت‌های برقی را افزایش دهند.

او با بیان اینکه قرار است محیط زیست دبیرخانه کارگروه پیشگیری و کنترل آلودگی هوا را فعال و بر اجرای طرح‌ها نظارت کند، گفت: محیط زیست باید سناریو‌های تدوین‌شده را به دستگاه‌ها و شهرداری‌ها ابلاغ کند تا از هم‌اکنون و قبل از فرا رسیدن فصل پاییز و زمستان اقداماتی با هدف پیشگیری و کنترل آلودگی هوا صورت گیرد.

مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان با اشاره به تقویت ایستگاه‌های سنجش آلاینده‌های هوا، اظهار کرد: قرار بر این شد تا با فعال‌کردن، تقویت و به روزرسانی ایستگاه‌های سنجش آلاینده‌های هوا که شامل ۹ ایستگاه شهرداری و ۹ ایستگاه محیط زیست و در مبارکه، نجف‌آباد، سجزی، کاشان، شاهین‌شهر و اصفهان مستقر است، شبکه پایش فعال شود.

شیشه فروش بیان کرد: شرکت گاز باید روش‌های مصرف بهینه گاز در همه بخش‌های مصرف همانند صنعتی، صنفی، کشاورزی و نیروگاهی را تدوین و الزاماتش را ابلاغ کند.

او در خصوص نحوه تشویق مشترکان گاز بخش خانگی به مصرف بهینه، یادآورشد: مشترکان خانگی که مصرف گاز آن‌ها در دوره شانزدهم آبان تا پانزدهم اسفند نسبت به دوره مشابه سال‌های گذشته در میانگین دمای یکسان، بیش از ۱۰ درصد کاهش یابد، شامل تخفیف و پاداش می‌شوند.

 شیشه فروش  با اشاره به اینکه جلسات کنترل و کاهش آلودگی هوا هر ۱۵ روز یک‌بار برگزار می‌شود، خاطرنشان کرد: باید دستگاه‌ها در بخش‌های صنعت، شهرداری‌ها، صنایع و خودرو‌های منابع ثابت و سیار آلاینده قبل از فرا رسیدن پاییز و زمستان برنامه‌های خود را عملی و محیط زیست نظارت کند.

بهاری بدون هوای پاک، سپری شد

بابک صادقیان رئیس اداره امور آزمایشگاه‌های اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان در گفتگو با خبرنگار ما گفت: پیگیر اجرای مواد مختلف قانون هوای پاک از طریق دستگاه‌های اجرایی هستیم که پس از چند دوره ابلاغ وظایف به دستگاه‌ها و تشریح وظایف دستگاه‌ها طبق آیین‌نامه‌های اجرایی که دولت مصوب کرده است، جلسات کارگروه کاهش آلودگی هوا در اداره‌کل حفاظت محیط زیست و استانداری به ویژه در بخش مدیریت بحران استانداری برگزار می‌شود.

او با بیان اینکه ذرات معلق ناشی از فعال‌شدن کانون‌های گرد و غبار عامل اصلی آلودگی هوا در سه ماهه اول سال است، تشریح کرد: با توجه به اینکه در نیمه اول سال نسبت به نیمه دوم سال به ویژه در فصل بهار با وزش بیش‌تر باد مواجه هستیم عامل اصلی آلودگی هوا در فصل بهار، ذرات معلق ناشی از فعال‌شدن کانون‌های گرد و غبار است.

رئیس اداره امور آزمایشگاه‌های اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان افزود: در نیمه دوم سال به دلیل ماندگاری و انباشت آلاینده‌های ناشی از منابع مختلف و شرایط اقلیمی و هواشناسی، آثار منابع انسان‌ساز بیش‌تر نمود پیدا می‌کند.

صادقیان با اشاره به خشکسالی شدید امسال نسبت به سال‌های گذشته و تأثیر آن بر کیفیت هوا، گفت: با توجه به گذشت ۳ ماه از سال عواملی همانند خشکسالی شدید، کمبود بارش، وزش باد، کاهش رطوبت به ویژه در مناطق مستعد فرسایش بادی و فعال‌شدن کانون‌های گرد و غبار بر کیفیت هوا تأثیر گذاشته که در نتیجه نه تنها شاهد روز‌های پاک نبوده‌ایم بلکه تعداد روز‌های سالم نیز نسبت به مدت مشابه سال قبل روند کاهشی داشته است.

او درباره ممیزی، استانداردسازی و بهینه‌سازی مصرف انرژی موتور‌خانه‌ها، اظهار کرد: بر اساس ماده ۱۷ قانون هوای پاک، موتورخانه‌ها و سامانه‌های احتراقی همانند بخاری‌ها و پکیج‌ها که در بخش‌های اداری، عمومی و صنعتی استفاده می‌شود باید ممیزی شود و بهینه‌سازی مصرف انرژی در آن‌ها صورت گیرد.

کم‌تر از ۱۰ درصد موتورخانه‌ها استانداردسازی شده است

رئیس اداره امور آزمایشگاه‌های اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان افزود: بر اساس ماده ۱۷ قانون هوای پاک دستورالعمل‌های اجرایی این ماده قانونی و فهرست شرکت‌های مورد تأیید اداره کل استاندارد استان را به آن‌ها اعلام کردیم؛ اما تا کنون شاید کم‌تر از ۱۰ درصد موارد پیگیری شده برای ممیزی و استاندارد‌سازی موتورخانه‌ها به نتیجه رسیده است.

صادقیان با بیان اینکه از سال ۹۶ به بعد سه طرح برای کاهش آلودگی هوا مشخص شد، گفت: این طرح‌ها تحت عنوان تهیه فهرست سیاهه انتشار، تدوین سناریوی کاهش آلودگی هوا و منشأیابی و سهم‌بندی ذرات معلق اعلام شده است که دو طرح با کارفرمایی شهرداری اصفهان و یک طرح با کارفرمایی سازمان حفاظت محیط زیست اجرا شده است که نتایج آن‌ها را به دستگاه‌های اجرایی مرتبط ابلاغ کردیم.

او با بیان اینکه سناریو‌های مصوب باید قابلیت اجرایی داشته باشد، ادامه داد: نمی‌توان انتظار داشت که شرایط آلودگی هوا رو به بهبودی کامل باشد؛ زیرا اگر عوامل طبیعی یاری نکنند، توان خودپالایی را از دست می‌دهیم و با تشدید آلودگی‌هوا روبرو خواهیم بود.

رئیس اداره امور آزمایشگاه‌های اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان با اشاره به اینکه کیفیت هوای اصفهان به شدت به شرایط اقلیمی و توپوگرافی بستگی دارد، گفت: به سبب شرایط هواشناسی تعداد روز‌های ناسالم امسال ۲.۵ برابر سال قبل است، همچنین تعداد روز‌های آلوده نیمه دوم سال ۱۳۹۹ نسبت به نیمه دوم سال ۱۳۹۸ با وجود کاهش نسبی مصرف سوخت، بیش‌تر بود که متوجه شدیم که سرعت باد در نیمه دوم سال ۱۳۹۹ نسبت به مدت مشابه در سال ۱۳۹۸ به مراتب کم‌تر و شدت سرما بیشتر شده است.

بخشی از ایستگاه‌های سنجش از مدار خارج شده‌اند

صادقیان نبود زیرساخت‌ها یا منابع اعتباری را عامل توقف طرح‌ها دانست و عنوان کرد: بخش قابل توجهی از برنامه‌ها همانند موضوع شبکه پایش که مجری اصلی آن محیط زیست استان است؛ به دلیل کمبود یا نبود اعتبار دچار مشکل می‌شود. در واقع هر چقدر که برنامه عالی داشته باشیم تا زمانی که منابع مالی و اعتباری آن در نظر گرفته نشود، نمی‌توان شاهد نتیجه مؤثری بود.

او با اشاره به تعداد ایستگاه‌های سنجش آلاینده هوا در استان اصفهان و از مدار خارج‌شدن بخشی از این ایستگاه‌ها، بیان کرد: بخشی از ایستگاه‌های سنجش هوا به علت قدمت بالای ۱۸ سال و کمبود اعتبار از مدار خارج شده، با توجه به اینکه بخشی دیگر نیز نیازمند قطعه است، به سبب هزینه‌های بسیار سنگین، با وجود پیگیری‌های ملی و استانی، موفق به جذب اعتبار مورد نیاز نشده‌ایم.

توسعه ایستگاه‌های سنجش به جهت پایش صحیح

شراره محمودی کارشناس پایش کیفیت هوای استان اصفهان در گفتگو با خبرنگار ما، با بیان اینکه شهرداری از سال ۱۳۹۷ مرکز کنترل کیفی هوای اصفهان را راه‌اندازی کرده است، گفت: اولین قدم در چرخه مدیریت کیفیت هوا به حد نصاب رساندن ایستگاه‌های سنجش برای پایش درست، اساسی و کامل تمام مناطق شهر است که طبق برنامه جامع کاهش آلودگی هوا، تعداد ایستگاه‌ها در اصفهان باید به ۱۵ نقطه برسد.

او با بیان اینکه کاهش آلودگی هوا بسیار زمان‌بر است، گفت: پس از نهایی‌شدن دو طرح منشأیابی سیاهه انتشار منابع آلاینده در اصفهان و منشأیابی ذرات معلق، باید مدل‌سازی شود به این شکل که مدل و میزان اثر منابع آلاینده را روی نقاط مختلف شهر بررسی و تصمیم گیری کنیم.

تبدیل حدود ۷ هزار موتورسیکلت بنزینی به برقی

کارشناس محیط زیست با اشاره به آلایندگی موتورسیکلت‌های بنزینی گفت: در حال حاضر ثبت نام برای دریافت موتورسیکلت‌های برقی برای شهروندان، عموم و کارمندان شهرداری در حال انجام و قرار است برای تبدیل حدود ۷ هزار موتورسیکلت بنزینی به برقی اقدام شود.

محمودی به آلایندگی صنایع و صنوفی فعال در شهر هم اشاره و اضافه کرد: بحث «PM ۲.۵» خودرو‌های سنگین ترافیک شهر و صنوف خردی که در مراکز یا اطراف شهر استقرار دارند از عواملی است که باعث افزایش ذرات معلق و آلودگی هوا می‌شوند.
او ادامه داد: معمولاً اوج آلودگی هوا در ۶ ماهه اول سال در ساعات اول صبح یا ۸ تا ۱۲ رخ می‌دهد که نشان‌دهنده ترافیک زیاد است و برای بهبود این وضع باید چاره اندیشی کرد.

کارشناس محیط زیست افزود: میزان آلودگی هوا در فصول سرد سال، در نیمه شب از ساعت ۱۲ تا ۴ صبح به علت پایداری هوا، وارونگی و کاهش دما افزایش پیدا می‌کند.

عامل اصلی «PM ۲.۵» سوخت دیزل است

محمودی گفت: یکی از عوامل اصلی «PM ۲.۵» که عامل اصلی آلودگی هوای اصفهان است، سوخت دیزلی کامیون‌هاست، که اگر رینگ چهارم فعال شود، تسهیلاتی برای نوسازی ناوگان در اختیار کامیون‌داران قرار بگیرد و از فیلتر ذرات دوده و سوخت یورو ۴ استفاده شود، آلودگی کاهش می‌یابد.

او یادآور شد: مرکز کنترل کیفی هوای استان اصفهان بیش‌تر وظایفی از جمله پایش ایستگاه‌ها، پایش کیفیت هوا و اعلام شاخص کیفیت هوا را بر عهده دارد؛ اما در کنار این وظایف اگر بودجه‌ای برای کاهش آلودگی هوا اختصاص یابد حتماً اقدامات لازم را انجام می‌دهیم.

آمار‌ها نشان می‌دهد از ابتدای سال تا دوم تیر، نسبت به سال گذشته با ۱۸ درصد کاهش روز‌های پاک، یک درصد افزایش روز‌های سالم و ۱۵ درصد افزایش روز‌های ناسالم برای گروه‌های حساس مواجه بوده‌ایم. به طور کلی شاخص کیفیت هوا که در سال ۱۳۹۹، ۶۹.۶ و در سال ۱۴۰۰، ۸۷.۴۵ بوده است، کاهش کیفیت هوا را تایید می‌کند.

به سبب تدابیر نامناسبی که طی ۵۰ سال اخیر نصف جهان را گرفتار بحران آلودگی هوا کرده است، روند کاهش آلودگی هوا به این زودی‌ها رقم نمی‌خورد و به شدت زمان‌بر است؛ بنابراین با مهیاکردن زیرساخت‌ها، حل معضل کمبود بودجه و تکرار نکردن اشتباهات گذشته شاید امیدی باشد تا در آینده نصف جهان به دور از آلودگی‌ها آسمانی آبی و هوایی پاک را به مردم هدیه دهد.

آرزویی که برای رسیدن به آن مسئولان کشوری هم باید به کمک مسئولان استانی بیایند.

گزارش از نرجس برهانی

انتهای پیام/ص