شکل‌گیری المپیک از دل «قتل» و «ازدواج»/ همه اتفاقات در یونان!

به گزارش خبرنگار مهر، المپیک که امروز آرزوی خیلی از ورزشکاران برای حضور و مدال آوری است، پیشینه‌ای ۱۲۵ ساله دارد. البته این پیشینه تنها دربرگیرنده «المپیک نوین» است، بازی‌هایی که اولین دوره آن سال ۱۸۹۶ در آتن برگزار شد و ورزش جهان تا به امروز سی و یک دوره آن را پشت سر گذاشته است اگرچه برگزاری دو دوره بازی‌ها با وجود برنامه ریزی های انجام شده به دلیل جنگ جهانی اول و دوم به سرانجام نرسید.

در هر صورت المپیک که فراگیرترین رویداد جهان به حساب می‌آید نتیجه احیایی است که اواخر قرون ۱۹ در رابطه با قدیمی ترین مراسم سنتی بشری انجام شد؛ مراسمی که با عنوان «المپیک یونانیان» پیش از عصر طلایی تمدن یونان شکل گرفت و جشن‌های مربوط به آن هر چهار سال یکبار و برای مدت یک هزار و دویست سال برپا شد.

المپیک؛ رویدادی با ۲۵ قرن سابقه

طبق آنچه در کتاب «سرآمدان ورزش ایران» به قلم مرحوم اسماعیل کدخدازاده به آن اشاره شده، بازی‌های المپیک بیست و پنج قرن سابقه دارد. البته نظرهای متفاوتی در مورد اصل و پیدایی این بازی‌ها عنوان شده اما آنچه همه تاریخ نگاران در مورد آن متفق القولند اینکه محل برگزاری این بازی‌ها در دشت المپیا (Olympia) در منطقه آلیس، سی کیلومتری بندر کاتاکونو در ساحل شمال غربی پلوپونزدر یونان است ضمن اینکه بنا به اعتقاد آنها شروع بازی‌های المپیک یونانیان یا همان المپیک باستان سال ۷۷۶ ق. م (۲۷۸۳ سال قبل) است چرا که نام قهرمانان بازی‌ها از این سال به بعد در کتیبه‌ها و کتاب‌های تاریخ ثبت شده است.

آغاز المپیک با رقابت‌های یک روزه و تاجی از برگ

یک افسانه می‌گوید که «هرکول» پهلوان یونان به علت عدم ادای مالی که «او گیاس» یا اوژیاس (Augeas) حکمران آلیس، در مقابل زحمات او عهده دار شده بود، وی و خانواده اش را کشت و برای بزرگداشت کار قهرمانی خود، مسابقه دو به مسافت ۶۰۰ قدم ترتیب داد. چهار برادر وی هم در این مسابقه شرکت داشتند و قرار شد به برنده تاجی از برگ درخت زیتون وحشی اعطا شود. تاریخ این واقعه ۱۲۵۳ سال قبل از میلاد ذکر شده است.

البته پیدایش المپیک باستان تنها به این حکایت ختم نمی‌شود کمااینکه افسانه‌ای دیگر می‌گوید که «پلوپس» که در مسابقه ارابه رانی بر شاه «پپسیا اوانومایوس» پیروز شد و به افتخار ازدواج با دختر شاه نائل آمد، چندین مسابقه در سال ۸۸۴ قبل از میلاد ترتیب داده است.

در هر صورت اینکه از اوایل قرن نوزدهم، باستان شناسان اروپایی از بقایای دشت المپیا بازدید کردند تا با اکتشافات خود، درباره تاریخ پیدایی المپیک به کاوش و پژوهش بپردازند. عقیده این باستان شناسان بر این است که بازی‌ها به طور حتم به صورت غیررسمی در سال ۷۷۶ قبل از میلاد برگزار شده است.

در مورد «دشت المپیا» و پیدایش المپیک در آن هم اینگونه عنوان شده که در معاهده تاریخی بین «ایفه توس» حکمران آلیس و «لیکورگوس» حکمران اسپارتا برای خشنودی خدایان و مصون بودن از خشم آنان تصمیم گرفتند «دشت المپیا» را منطقه بی طرف اعلام کنند تا به دور از هجوم سلحشوران دو قوم محل امنی برای انجام بازی‌ها باشد. از این تاریخ به بعد، بازی‌ها هر سال با طلوع نخستین ماه نو در اوج تابستان (تیرماه) آغاز می‌شد. این بازی‌ها در سال‌های نخستین، یک روز به طول می‌انجامید و بعدها به بیشترین طول زمانی خود، یعنی پنج روز، رسید. بازی‌ها مستمرا تا سال ۳۹۲ میلادی ادامه داشت.

افتتاح المپیک با «قربانی کردن»

در هر صورت اینکه نخستین بازی‌های المپیک یونانیان با جشن و سرور همراه بود. قبل از افتتاح بازی‌ها هم در معبد زئوس مراسم قربانی کردن انجام می‌شد. تماشاگران این بازی‌ها در آغاز فقط شاهد یک مسابقه ساده دو بودند. ۹۶ سال بعد اما تعداد رشته‌ها به ۵ رشته افزایش یافت؛ مشت زنی، ارابه رانی چهار اسمه، دویدن با لباس کامل، سپر و سایر تجهیزات، پنتاتلون شامل پرش طول، پرتاب نیزه، دوی ۲۰۰ متر، پرتاب دیسک، کشتی، و بالاخره پانکراتیوم (ترکیبی از کشتی و مشت زنی به صورت حمله و دفاع) رشته‌هایی بودند که به تدریج وارد المپیک باستان شدند.

«بارون پیر فردی دو کوبرتن» بنیانگذار المپیک نوین

تحریم المپیک باستان، حذف نام قهرمانان و آتش زدن مظهر بازی‌ها

در سال ۳۹۲ میلادی و زمانی که یونان در تصرف رومی‌ها بود، «تئودوسیوس» امپراطور روم به علت نفاق و دشمنی میان رومی‌ها و یونانی‌ها و متهم کردن یکدیگر به سوءاستفاده از مقام قهرمانی (حرفه‌ای) و همچنین حسادت و کینه‌توزی بین آنان، دستور تحریم بازی‌ها را صادر کرد. دسته‌ای از تاریخ نگاران علت عمده این تحریم را مسیحی شدن امپراطور روم می‌دانند و معتقدند که چون تحمل دیدن مراسم حاشیه‌ای بازی‌های المپیک مانند قربانی کردن و جشن‌های دیگر در معابد را نداشت، چنین دستوری را صادر کرد.

این زمان مصادف با دویست و نود و سومین و آخرین دوره بازی‌ها بود که به دنبال آن به برگزاری بازی‌ها خاتمه داده شد و حتی نام قهرمانان این دوره هم از تاریخ حذف شد. سی و چهار سال بعد از تحریم هم «تئودوسیوس» دوم دستور تخریب دشت المپیا را داد. مجسمه زئوس، مظهر بازی‌ها را به قسطنطنیه حمل کردند و بعداً آن را به آتش کشیدند. دو زلزله در سال‌های ۵۲۱ و ۵۵۱ میلادی هم موجب طغیان آب رودخانه‌های «الفیوس» و «کلادیوس» و در نتیجه، از بین رفتن و مدفون شدن کلیه آثار مذهبی و ورزشی این ناحیه شد.

بازگشایی بازی‌های المپیک بعد از ۱۵ قرن

«المپیاد و المپیک‌ها، مظهر یک تمدن جامع میان کشورها، شهرها، قهرمانان، نظامیان و حتی مذاهب باستان بودند»؛ این بخشی از صحبت‌های «بارون پیر فردی دو کوبرتن» بود که با اعتقاد به آن اقدام به ازسرگیری دوباره بازی‌های المپیک کرد.

«بارون پیر فردی دو کوبرتن» زمانیکه دبیرکل اتحادیه باشگاه‌های ورزشی فرانسه بود و تنها ۲۶ سال داشت با کمک دوستان فرهیخته و دانش‌پژوه خود یک کنگره بین‌المللی ورزشی برگزار کرد. این کنگره در ۲۵ نوامبر سال ۱۸۹۲ در دانشگاه سوربن پاریس برگزار شد و در جریان آن کوبرتن اعلام کرد که بازی‌های المپیک پس از پانزده قرن دوباره زنده می‌گردد و بنیان می‌یابد.

تشکیل کمیته بین‌المللی المپیک و برگزاری اولین دوره المپیک نوین

اینگونه با تلاش‌های «بارون پیر فردی دو کوبرتن» و همراهی برخی دیگر از کشورها، بازگشایی بازی‌های المپیک به حقیقت نزدیک شد و اسباب و شرایط برپایی نخستین دوره از بازی‌های المپیک عصر حاضر، در آتن زادگاه بازی‌های المپیک یونانیان، فراهم شد به خصوص که کمیته بین‌المللی المپیک هم شکل گرفت.

این کمیته به همت «کوبرتن» و همفکرانش در سال ۱۸۹۴ پس از پایان جشن پنجاهمین سال تولد پاستور در آمفی تئاتر بزرگ دانشگاه سوربن، با حضور نمایندگان ۱۵ کشور تشکیل شد و در اقدامی نمادین، یک یونانی به نام «دی میتر یوس وی که لاس» را به ریاست این کمیته انتخاب کردند. شخصِ «کوبرتن» که بنیانگذار بازی‌های المپیک در عصر نوین به حساب می‌آید هم متصدی دبیرکلی کمیته بین‌المللی المپیک شد.

بعد از آن بود که نخستین دوره بازی‌های المپیک نوین در سال ۱۸۹۶ و در آتن، زادگاه بازی‌های المپیک یونانیان برگزار شد. در آن دوره بازی‌ها ۲۴۵ ورزشکار از ۱۵ کشور شرکت داشتند اما به تدریج با گسترش بازی‌ها، تعداد شرکت کنندگان در این رویداد هم افزایش یافت طوری که دوره جدید بازی‌های المپیک با حضور حدود ۱۱ هزار ورزشکار از ۲۰۶ کشور در توکیو برگزار خواهد شد.