مطالعه ژنتیکی روی بقایای استخوانی به دست آمده از کاوشهای باستانی

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از روابط‌عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، پرستو عرفان منش مسئول آزمایشگاه فرسودگی زیستی پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی- فرهنگی با بیان این خبر و با اشاره به تأثیر مطالعات بیولوژیک در بررسی‌های باستان‌شناسی گفت: امروزه زیست فناوری راه‌گشای بسیاری از مشکلات جوامع بشری در حوزه‌های مختلف به ویژه پزشکی، کشاورزی، محیط زیست، اقلیم‌شناسی و باستان‌شناسی است و توانسته در برخی از کشورها روند توسعه در این حوزه‌های علمی و پژوهشی را سرعت بخشد.

او خاطرنشان کرد: اما قدم نخست و شرط اساسی استفاده از آن در فرآیند توسعه، تشخیص و ارزیابی مشکلات و نیازمندی‌ها و به دنبال آن تعیین الویت‌های پژوهشی در حوزه‌های مختلف علمی است.

عرفان منش با اشاره به لزوم حفاظت و صیانت از فرهنگ هر ملت گفت: حفظ ارزش‌های فرهنگی به مثابه شناخت هویت تاریخی هر ملت یکی از مسائلی است که در هر کشور می‌باید مدنظر قرار گیرد و جز الویت‌های اصلی نهادهای ذیربط باشد.

لذا با توجه به اینکه استفاده از علوم نوین و کاربردی در سطح جهان در تمامی زمینه‌ها، بسیار کاربردی و پاسخگوی بسیاری از پرسش‌ها است، استفاده از علوم زیست‌شناسی در مطالعات باستانی می‌تواند پاسخگوی بسیاری از پرسش‌ها باشد.

این کارشناس افزود: یافته‌های حاصل از کاوش‌های باستان‌شناسی پرسش‌هایی را در ذهن ما ایجاد می‌کند که شناخت و تجزیه و تحلیل آنها می‌تواند سمت و سوی پژوهش‌های زیستی را در دوره‌های مختلف تاریخی و در شاخه‌های متعدد ایجاد کند.

مسئول آزمایشگاه فرسودگی زیستی پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی- فرهنگی گفت: البته هر کدام از رشته‌های زیستی در حوزه‌ای از باستان‌شناسی می‌تواند راه گشا باشد، هر چند که ممکن است حوزه در نظر گرفته شده در کوتاه مدت پاسخی در خور پرسش‌های کلان باستان شناسان نباشد ولی می‌تواند در دراز مدت پرسش‌ها و ابهامات زیادی را برای ما حل و فصل کند.

او یکی از این مقوله‌ها را بقایای استخوانی (جانوری یا انسانی) عنوان کرد که در سایت‌های تاریخی توسط باستان شناسان به دست می‌آید و شناسایی و نگهداری از آن‌ها برای تعیین هویت و اصالت بخشی از قومیت‌های یک مجموعه بسیار حائز اهمیت است.

این کارشناس با بیان اینکه استفاده از دانش‌های مرتبط در این زمینه می‌تواند بسیار سودمند باشد تصریح کرد: مطالعات آنتروپولوژی، ژنتیک، جانور شناسی، گیاه شناسی و سایر علوم وابسته از علوم مختلفی هستند که در این زمینه بسیار حائز اهمیت اند که از هرکدام از این علوم به عنوان مطالعات انسان باستان شناسی، ژنتیک باستان، جانور باستان شناسی، گیاه باستان‌شناسی در حوزه باستانی می‌توان نام برد.

عرفان منش در ادامه اظهار کرد: بخش فرسودگی زیستی پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی –فرهنگی چند سالی است با نظر گرفتن اینکه باید از علوم نوین در حوزه میراث فرهنگی با وجود ظرفیت علمی بالای کشور در رشته زیست‌شناسی بهره برد در این زمینه مطالعات و تحقیقات بسیاری انجام داده است.

او گفت: همچنین این بخش با برقراری ارتباط‌های علمی گسترده با مراکز برجسته در سطح کشور و حضور پررنگ در سطوح علمی داخلی و بین‌المللی توانسته نظر بسیاری از علاقه‌مندان در این حوزه را در مقوله باستان‌شناسی و زیست‌شناسی جلب کند.

مسئول آزمایشگاه فرسودگی زیستی پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی –فرهنگی افزود: به علاوه آموزش‌های تخصصی و اصولی با ایجاد نگرش مساوی در باستان‌شناسی و زیست‌شناسی در این سال‌ها با برگزاری کارگاه‌ها و نشست‌های تخصصی دنبال شده که تمامی این اقدامات بخشی از فعالیت‌های علمی آزمایشگاه فرسودگی زیستی است.

عرفان منش در ادامه با اشاره به برخی از پروژه‌های صورت گرفته در این حوزه گفت: طرحی در این زمینه با همکاری مرکز ذخیره ژنتیک انسانی بقیه الله تعریف و طی آن در کنار مطالعات علمی گسترده نمونه‌هایی از بقایای استخوانی به دست آمده از کاوش‌های باستانی نظیر گوهر تپه، تپه گزوار، سدکوچری، کاوش خیابان مولوی تهران (بانوی هفت هزارساله) و مرد نمکی شماره ۱ صورت گرفت.

او خاطرنشان کرد: در طی این روند نمونه برداری‌ها با شرایط خاص صورت گرفت و به لابراتوار انتقال داده شد تا مطالعات ژنتیکی بر روی آنها انجام گیرد.

این کارشناس با اشاره به انجام مطالعات علمی برروی نمونه‌های جانوری (جانور باستانی) منطقه وشنوه قم خاطرنشان کرد: اکنون بررسی نمونه‌های استخوانی جانوری منطقه سیمره در حال انجام است.