روز ملی پرچم در افغانستان؛ صد سال تغییر در پرچم

روز ملی پرچم در افغانستان؛ صد سال تغییر در پرچم

• احمد سیر کارکر
• بی‌بی‌سی کابل

۴ ساعت پیش

منبع تصویر، Getty Images

توضیح تصویر،

پرچم کنونی افغانستان

دولت افغانستان امروز هفتم اسد/مرداد را روز ملی پرچم اعلام کرده است. در این روز پرچم افغانستان در سراسر این کشور به اهتزار در می‌آید. پرچم افغانستان در ۱۰۰ سال اخیر همواره دستخوش تغییر بوده است. هر حکومت و گروه سیاسی که به قدرت رسیده نظر به طرز دید و برداشت‌های سیاسی و فکر خود پرچم این کشور را تغییر داده است.

پرچم کنونی افغانستان که رنگ سرخ، سبز و سیاه دارد، برای نخستین بار در لویه جرگه سال ۱۳۰۷ در زمان حکومت امان الله خان تصویب شد. قبل از آن رنگ پرچم افغانستان سیاه بود، بعد از آن در پرچم افغانستان تغییرات زیادی آمد ولی در ۱۳۸۲ باز هم همان سه رنگ سابق ولی با اندکی تغییر درج قانون اساسی افغانستان شد.

• لویه جرگه چیست، و چه جایگاهی دارد؟

استفاده از پرچم در افغانستان پیشینه تاریخی دارد و گفته می‌شود که از زمان حکمراوایی یما، نخستین شاه افغانستان تاکنون در این‌کشور استفاده می‌شود. هرچند که با تغییرات همراه بوده است.

حبیب الله رفیع، مورخ و عضو اکادمی علوم افغانستان می‌گوید فلسفه تغییر دادن بیرق/پرچم سیاه به سه رنگ این بوده که شاه امان الله خواست مبارزات مردم را در آن انعکاس دهد.

منبع تصویر، Social Media

توضیح تصویر،

پرچم منسوب به دوره امان الله

به گفته آقای رفیع، رنگ سیاه نمایان‌گر دوره اسارت افغانستان است، رنگ سرخ دوره جهاد وقربانی دادن افغانها برای استقلال در آنزمان و رنگ سبز هم بعد ازاستقلال نشانه آبادی این کشور است.

او گفت: "بیرق(پرچم) نه تنها ارزش فرهنگی دارد بلکه ارزش سیاسی و فکری نیز دارد به همین دلیل است که بیرق آزادی یک ملت را نمایندگی می‌کند و همچنان از آزاد منشی و بلند پروازی یک ملت."

در پرچم افغانستان در دوران پادشاهی امان الله خان (۱۹۱۹ - ۱۹۲۹) نشان پرچم دایره گندم بود که در بین آن کوه‌ها و برفراز کوه‌ها خورشید در حال طلوع بود و در بالای آن نام الله و محمد هم نوشته شده بود.

فاروق انصاری، از مورخان دیگر افغانستان می‌گوید که همزمان با به قدرت رسیدن حبیب‌الله کلکانی در سال ۱۹۲۹ پرچم از سه رنگ به رنگ سرخ تبدیل شد، اما آقای کلکانی نیز دوباره پرچم سه رنگ را بر افراشت.

• نخستین چاپ 'عیاری از خراسان' با خط سریلیک در تاجیکستان رونمایی شد
• فرمان‌های جنجالی حاکمان افغانستان در صد سال اخیر

منبع تصویر، Social Media

توضیح تصویر،

پرچم منسوب به حبیب الله کلکانی

پس از به قدرت رسیدن نادرشاه، پرچم افغانستان دوباره به همان سه رنگ دوران امان الله خان تغییر کرد ولی نشان آن گندم، محراب و منبر شد. بعد از به قدرت رسیدن محمد ظاهر شاه پسر او، در این دوران (۱۳۱۲ - ۱۳۵۲ ) نیز این پرچم تغییر نکرد.

• اشرف‌غنی و راه ناتمام شاه امان‌الله
• در صد سال بر قصرهای شاه امان الله چه گذشت؟

منبع تصویر، Social Media

توضیح تصویر،

پرچم دوران محمد ظاهر شاه

آقای انصاری می‌گوید که ترکیب رنگها و ساختار پرچم کنونی افغانستان دربرگیرنده تاریخ افغانستان است.

به گفته آقای انصاری: " رنگ‌های فعلی پرچم افغانستان یکی از جامع ترین رنگ‌ها به لحاظ تاریخی است. اگر رنگ سفید هم بر آن اضافه شود، شاید بتوانیم بگوییم که کامل ترین شده است، چون در تاریخ گذشته ما همین رنگ‌های سیاه، سرخ، سبز و سفید استفاده شده است. به نظر من همین سه رنگ سرخ، سیاه و سبز که به عنوان یک نماد برگزیده شده یکی از بهترین رنگ‌هاست که تاحال باقی مانده است."

منبع تصویر، DW

توضیح تصویر،

پرچم سردار محمد داوود

بعد از کودتای سردار محمد داوود در سال ۱۳۵۲ و ایجاد حکومت جمهوری در این کشور شکل چینش رنگهای پرچم از عمودی به افقی تغییر کرد. نشان پرچم نیز چنین بود که در بین پرچم دایره گندم طراحی شده بود که محراب و منبر وهمچنان عقاب روی آن جا داده شده بود.

• کارنامه جنبش چپ در افغانستان؛ چهلمین سالگرد کودتای ثور
• کودتاگران و ارتباط فکری آنان با حزب توده ایران

بعد از کودتای هفتم ثور سال ۱۳۵۷ خورشیدی و به قدرت رسیدن نیروهای چپگرا در این کشور پرچم سه رنگ افغانستان به رنگ سرخ تبدیل شد. نشان این پرچم نیز در میان دایره خوشه گندم و کلمه خلق در آن اضافه شده بود.

منبع تصویر، S. SOBOLEV

توضیح تصویر،

پرچم افغانستان در اوایل حکومت چپگرا به رنگ سرخ در آمد

در زمان قدرت ببرک کارمل (۱۳۵۸ -۱۳۶۵) پرچم به دو پرچم دولتی و حزبی تبدیل شد. پرچم سرخ رنگ پرچم حزبی و پرچم سه رنگ سیاه، سرخ و سبز پرچم دولتی بود که در بین آن قطعات ماشین به عنوان نماد کارگری اضافه شده بود.

منبع تصویر، DW

توضیح تصویر،

پرچم دوران ببرک کارمل و داکتر نجیب الله

با روی کار آمدن دولت مجاهدین به رهبری برهان الدین ربانی در سال ۱۳۷۱، پرچم افغانستان یک بار دیگر تغییر کرد. در این دوره رنگ پرچم به سیاه، سفید و سبز تبدیل شد.

منبع تصویر، Getty Images

توضیح تصویر،

پرچم افغانستان در دوران حکومت مجاهدین

پس ازسقوط دولت برهان الدین ربانی و به قدرت رسیدن طالبان در سال ۱۳۷۵ خورشیدی، پرچم این کشور به رنگ سفید تغییر کرد که در آن لا اله الا الله محمد رسول الله نوشته شده بود.

منبع تصویر، BANARAS KHAN

توضیح تصویر،

پرچم افغانستان در دوران طالبان

بعد از سقوط حکومت طالبان در سال ۲۰۰۱ و ایجاد حکومت موقت به رهبری حامد کرزی ، پرچم سه رنگ دوره شاهی دوباره احیا شد. این پرچم به رنگ سیاه، سرخ و سبز بود و نشان آن خوشه‌های گندم، محراب و منبر بود.

شکریه بارکزی که عضو کمیسیون تهیه پرچم و عضو جرگه قانون اساسی در زمان آقای کرزی بود می‌گوید که پرچم کنونی افغانستان نمایانگر تاریخ، هویت و مبارزات همه مردم افغانستان است. او می‌گوید در زمان تهیه و تصویب این پرچم همه جناح‌ها روی آن توافق داشتند زیرا رنگ‌ها و نمادهای بکار گرفته شده در آن برای همه قابل قبول بود.

او گفت که هیچ بحثی در مخالفت با انتخاب نشان و رنگ‌های بیرق صورت نگرفت از آنجای که نه تنها اعضای کمیسیون از گروه‌ها و جناح‌های مختلف سیاسی و تنظیم ها نمایندگی می‌کردند حتی در جرگه قانون اساسی هم کسی بر خلاف آن نبود، به این دلیل بود که بحث پرچم اصلا جز بحث‌های اختلافی نبود و بحث توافقی بود.

منبع تصویر، Arg

توضیح تصویر،

پرچم کنونی افغانستان

برخی مورخان می‌گویند تغییر بیرق از سوی حکومت‌ها و گروه‌ های حاکم در کشورها یک امر معمول است. هر گروهی حاکم با توجه با برداشت های تاریخی، فرهنگی و سیاسی خود آنرا تغییر می‌دهد. اما برخی دیگری معتقدند که در بسیاری کشورها کودتاها پرچم ها تغییر می‌دهد نه دولتهای انتخابی.

در ماده ۱۹ قانون اساسی افغانستان آمده که "بیرق افغانستان مرکب از سه قطعه با رنگ‌های سیاه، سرخ و سبز که به صورت عمودی، بـه اندازه‌های مساوی، از چپ به راست، درکنار هم واقع شده و در وسط آن نشان ملی افغانستان قرار دارد."

نشان ملی افغانستان محراب و منبر به رنگ سفید است که در دو گوشه آن دو پرچم و در وسط آن در قسمت فوقانی،‌ کلمه لا اله الا الله محمد رسول الله و الله اکبر و اشعۀ خورشید در حال طلوع و در قسمت پایانی آن تاریخ ١٢٩٨ هجری شمسی و کلمه افغانستان، جا داشته و از دو طرف باخوشه‌های گندم احاطه شده است.