بنای سیاست خارجی جدید اسرائیل "بر آوار دوران نتانیاهو"

موضوع بر سر مناسبات اسرائیل با آمریکا است. در مناسبات دو کشور دو موضوع نقش مهمی ایفا می‌کنند: بحران خاورمیانه و مناقشه هسته‌ای با جمهوری اسلامی ایران.

از شروع زمامداری دولت جدید اسرائیل حدود یک ماه می‌گذرد. نفتالی بنت، نخست‌وزیر جدید این کشور ظرف همین مدت نسبتا کوتاه بر آن بوده است تا برخی از سیاست‌های ناصحیح دولت نتانیاهو را در ارتباط با مسائل بین‌المللی تصحیح کند.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

مهم‌ترین خطایی که در دوره زمامداری ۱۲ ساله نتانیاهو روی داده، تغییر رویکرد اسرائیل در قبال ایالات متحده آمریکا بوده است.

سایت فرستنده خبری "ان‌تی‌وی" آلمان مقاله‌ای تحلیلی درباره دو رویکرد نتانیاهو و بنت درباره آمریکا منتشر کرده است.

سیاست دوحزبی اسرائیل

سیاست و رویکرد اسرائیل در قبال متحد اصلی این کشور در جهان، آمریکا، برای چندین دهه بر رکن "دوحزبی" استوار بوده است.

به سخن دیگر، دولت‌های اسرائیل همواره بر آن بودند تا مناسبات خوبی با هر دو حزب دموکرات و جمهوریخواه در آمریکا داشته باشند.

رابطه خوب با هر دو حزب آمریکا زمینه را برای پیشبرد سیاست‌های دولت‌های مختلف اسرائیل در منطقه و جهان را فراهم می‌ساخت.

این در حالی است که نتانیاهو این رکن را بر هم زد. سیاستی که خطا بودن خود را پس از شکست دونالد ترامپ در انتخابات آمریکا و شروع زمامداری جو بایدن به وضوح نشان داد.

نتانیاهو در دوستی خود با جمهوریخواهان در آمریکا چنان پیش‌رفت که عملا منجر به دوری دموکرات‌ها از خود شد. به عنوان نمونه، در ارتباط با توافق هسته‌ای با ایران، بارها و بدون پرده‌پوشی به انتقاد از باراک اوباما پرداخت.

وجود اختلاف نظر بین متحدان پدیده نادری نیست. اما در حالت عمومی، جای طرح این اختلافات و مذاکره بر سر آن‌ها، پشت درهای بسته و به دور از دوربین رسانه‌ها است.

تصویری از یک دوره سپری‌شده: ترامپ و نتانیاهو

نتانیاهو نه تنها این اصل را نقض کرد، نه تنها به انتقاد آشکار از سیاست‌ اوباما در قبال ایران پرداخت، بلکه حتی بسی فراتر از آن عمل کرد.

موضوع به سخنرانی در کنگره آمریکا بازمی‌گردد. در آن هنگام سخنگوی جمهوریخواهان در کنگره، جان بوئنر، بدون اطلاع اوباما، نتانیاهو را برای سخنرانی به کاپیتول دعوت کرده بود. نتانیاهو در ساختمان کنگره آمریکا لب به انتقاد از سیاست‌های اوباما گشود. پدیده‌ای که پیش از آن در مناسبات دو کشور آمریکا و اسرائیل، پدیده‌ای بی‌سابقه بود.

پس از جابه‌جایی قدرت در آمریکا، نتانیاهو عملا به جانبداری بی چون و چرا از سیاست‌های دونالد ترامپ پرداخت. ترامپ نیز در همین ارتباط امتیازهایی به اسرائیل داد که تا پیش از آن غیرقابل تصور بود:

۱- خروج یک‌جانبه از توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ با جمهوری اسلامی ایران

۲- به رسمیت شناختن ادعای مالکیت ارضی اسرائیل بر نقاط متصرف شده در بلندی‌های جولان

۳- فاصله گرفتن از راه حل دو دولت برای بحران خاورمیانه

۴- و به رسمیت شناختن اورشلیم (بیت‌المقدس) به عنوان پایتخت اسرائیل

تیره بودن رابطه جو بایدن با نتانیاهو را می‌شد در عدم تمایل رئیس جمهوری جدید آمریکا به دیدار و گفت‌وگو با نخست‌وزیر وقت اسرائیل مشاهده کرد. به هر روی نمی‌بایست فراموش کرد که بایدن معاون اول باراک اوباما بود و نوک تیز انتقادهای بنیامین نتانیاهو متوجه معاون اوباما نیز می‌شد.

نفتالی بنت و توافق هسته‌ای با ایران

نتانیاهو در نخستین سخنرانی خود پس از برکناری از مقام نخست‌وزیری اسرائیل و در مقام رهبر اپوزیسیون اصلی دولت جدید بار دیگر به سیاست‌های بایدن در قبال ایران حمله کرد.

او گفت که برای بایدن سرنوشت یهودیان ارزشی ندارد و بایدن با دنبال کردن مذاکرات با جمهوری اسلامی عملا راه را برای وقوع هولوکاست دوم هموار می‌کند.

بنت نیز همچون نتانیاهو، مخالف جدی توافق هسته‌ای غرب با جمهوری اسلامی است. اما اکنون ورق برگشته است. یک سیاستمدار دموکرات در آمریکا زمام امور را بر عهده دارد.

نخست‌وزیر جدید اسرائیل تاکید کرده است که با دولت آمریکا بر سر توافق هسته‌ای با ایران اختلاف نظر دارد. اما او همچون همه نخست‌وزیران پیش از نتانیاهو، مذاکره با آمریکا را پشت درهای بسته‌ دنبال می‌کند.

او نیز همچون نتانیاهو بر این باور است که توافق هسته‌ای با ایران مانع از خطر تجهیز ایران به جنگ‌افزارهای هسته‌ای نمی‌شود.

افزون بر آن، لغو تحریم‌ها می‌تواند پول کلانی را به حساب حکومت ایران روانه کند. و جمهوری اسلامی همچون بار پیش از این پول برای حمایت و تسلیح نیروهای مخالف اسرائیل در منطقه همچون حماس و حزب‌الله بهره خواهد گرفت.

دیدار وزیران امور خارجه آمریکا و اسرائیل، آنتونی بلینکن و یائیر لاپید، رم ۲۷ ژوئن ۲۰۲۱

نفتالی بنت برای بهبود رابطه خود با دموکرات‌ها در آمریکا قرار است در ماه اوت به آن کشور سفر کند. او در این سفر نه تنها با جو بایدن دیدار و گفت‌وگو خواهد کرد، بلکه بر آن است تا با دیگر سیاستمداران حزب دموکرات نیز گفت‌وگو داشته باشد.

به نظر می‌رسد دولت آمریکا نیز از رویکرد جدید دولت اسرائیل خشنود است. این موضوع را می‌توان در پیام تبریک بایدن به مناسبت پیروزی بنت مشاهده کرد. تنها دو ساعت پس از اعلام نخست‌وزیری نفتالی بنت، بایدن به او تبریک گفته بود.

بحران خاورمیانه

یکی دیگر از مسائلی که بر مناسبات اسرائیل و آمریکا سایه افکنده، بحران خاورمیانه است. یائیر لاپید، وزیر امور خارجه اسرائیل پس از آغاز فعالیت خود گفته بود که او یکی از طرفداران راه حل دو دولت در خاورمیانه است.

به‌رغم آن، لاپید تاکید کرده بود که چنین امری در حال حاضر دست‌یافتنی نیست. او دو دلیل برای آن برشمرده بود. یکی عدم اراده کافی از سوی تشکیلات خودگردان فلسطینی و دیگری در ارتباط با ساختار شکننده ائتلاف حکومتی در اسرائیل.

در واقع، دولت کنونی اسرائیل بر محور عبور از نتانیاهو شکل گرفته است. ائتلافی از هشت حزب مختلف که از گرایش‌های چپ تا راست را در برمی‌گیرد.

بدیهی است که چنین ائتلافی شکننده است. از این رو، بنت و دیگر اعضای کابینه او در موقعیتی نیستند که این ائتلاف را به مخاطره بیاندازند.

در راستای حل مشکل خاورمیانه، لاپید از جمله به مناسبات اسرائیل با اردن توجه دارد. اردن نیز از جمله کشورهایی است که در دوره نتانیاهو، مورد کم‌توجهی واقع شده بود.

از این رو، نخستین مقصد سفر خارجی لاپید، اردن بود. دیداری محرمانه که پس از انجام آن، رسانه‌ای شد. او آنجا با ملک عبدالله دیدار و گفت‌وگو کرد.

ملک عبدالله در خود کشور اردن با دشواری‌های بسیاری روبه‌رو است و دشمنان پرشماری دارد. از این رو، حمایت از عبدالله در این شرایط می‌تواند نه تنها موقعیت او را در اردن تقویت کند، بلکه می‌تواند کمکی به تصحیح خطاهای نتانیاهو در این منطقه باشد.

اسرائیل در نخستین گام خود، اقدام به ارسال ۵۰ میلیارد لیتر آب به اردن کرده است. اردن از کمبود آب رنج می‌‌برد. گفته شده است که اسرائیل به ارسال آب به آن کشور ادامه خواهد داد.

آمریکا نیز در ارتباط با مسائل اردن با اسرائیل هم نظر است. هر دو به وضوح می‌دانند که سقوط دولت ملک عبدالله می‌تواند بر آشوب و بحران حاکم بر منطقه بیافزاید.

به کانال اینستاگرام دویچه وله فارسی بپیوندید

یائیر لاپید پس از سفر به اردن به امارات متحده عربی نیز سفر کرده است. هدف از آن سفر گشایش سفارت اسرائیل در ابوظبی بوده است. او بر آن است تا پس از آن به مراکش نیز سفر کند.

تحلیلگر سایت فرستنده خبری "ان-تی‌وی" آلمان بر این باور است که سفر نفتالی بنت به آمریکا می‌تواند با استقبال دولت بایدن روبه‌رو گردد و آمریکا و اسرائیل میراث برجای مانده از دولت نتانیاهو را پشت سر نهند.