نگران میراث فرهنگی هستم

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از روابط عمومی وزارت میراث فرهنگی، گزارش عملکرد معاونت میراث‌فرهنگی با حضور علی‌اصغر مونسان وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، مصطفی پورعلی مدیرکل دفتر ثبت آثار و حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی، هادی احمدی روئینی مدیرکل دفتر حفظ و احیای بناها، محوطه‌ها و بافت‌های تاریخی، فرهاد عزیزی مدیرکل دفتر امور پایگاه‌ها و محمدرضا کارگر مدیرکل موزه‌ها و اموال منقول تاریخی ظهر امروز نهم مرداد ماه ۱۴۰۰ در سالن فجر وزارتخانه برگزار شد.

مونسان این نشست گفت: این حوزه به هیچ عنوان نباید رها شود و یا تحت فشارهای خاص اقدامات غیرکارشناسی در آن صورت گیرد. در سخت‌ترین شرایط اقتصادی کشور توانستیم اتفاقات خوبی را رقم برنیم و حتی موفق به جذب منابعی خارج از بودجه مصوب شدیم که اقدامی بی‌سابقه بوده است. از سوی دیگر نیز با پای کار آوردن مردم کمک‌های زیادی به این حوزه انجام شد. نگران این حوزه در آینده هستم و امیدوارم مدیریت و وزیر بعدی هم به این حوزه توجه داشته باشد و از آن حمایت کند.

وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی ابراز امیدواری کرد که این روند ایجادشده در دولت آتی نیز ادامه داشته باشد.

مرمت و احیای توس با بودجه ۹۰ میلیارد تومانی

مونسان همچنین برای اقدامات انجام شده در مرمت و احیای توس با بودجه ۹۰ میلیارد تومانی ابراز خوشحالی کرد و گفت: خوشحالم که برای شخصیتی مثل فردوسی که پاسدار زبان فارسی بوده، اقدامات خوبی در توس انجام شده است و این یکی از یادگاری‌های خوب در دوره ما محسوب می‌شود.

در ادامه محمدرضا کارگر افزود: از ابتدا چند رویکرد جدید را ملاک کار قرار دادیم. در گذشته عموماً سایر دستگاه‌ها از اهمیت تاریخی آثار تاریخی که در اختیارشان بود، اطلاعی نداشتند و در این زمینه سامان‌دهی وجود نداشت و عدم این آگاهی باعث از دست رفتن برخی فرصت‌ها می‌شد. نظامی در هیچ وزارتخانه‌ای برای ثبت تاریخی شفاهی و آثار ملموس نداشتیم. در همین راستا اولین رویکرد ما در امر حفاظت برگزاری جلسه و مکاتبه با تمامی وزارتخانه‌ها و دستگاه‌ها بود. بر همین اساس بخشنامه‌ای از سوی دولت ابلاغ شد که اموال تاریخی و فرهنگی باید در چارچوب وزارت میراث‌فرهنگی به ثبت برسد.

صدور بی‌سابقه تعداد مجوز برای مجموعه‌دارها

او با اشاره به حمایت و سامان‌دهی حوزه بخش خصوصی گفت: بخش خصوصی بسیار گسترده و وسیع است و چندین برابر آثار فرهنگی‌تاریخی موجود در مجموعه دولتی در اختیار بخش خصوصی است. تعداد موزه‌های بخش خصوصی که تا قبل از دولت یازدهم حدود ۳۰ عدد بود در این مدت به ۱۷۸ عدد رسید.

مدیرکل موزه‌ها و اموال منقول تاریخی تغییر رویکرد حفاظتی از دولت به مردم را بزرگ‌ترین اتفاق این دوره دانست و گفت: بخش خصوصی متوجه شد که ایجاد موزه، اعتباری برای آن‌ها محسوب می‌شود. قبل از انقلاب ۴۰ موزه در کشور وجود داشت و طی ۳۵ سال بعد از انقلاب این عدد به ۴۰۹ رسید. از سال ۹۲ تا پایان سال گذشته ۳۰۰ موزه احداث شد که رشد ۵۴ درصدی در این حوزه اتفاق افتاده است. این اتفاق چیزی جز تغییر رویکرد و نگاه مردم نیست.

او همچنین به حفاظت و مرمت ۳۶ هزار ۶۷۶ عدد شیء فرهنگی تاریخی منقول (۳۰۲۷ دولتی و ۴۶۴۹ خصوصی)، ورود ۱۷۸ هزار و ۶۲۷ قلم شیء فرهنگی تاریخی به موزه‌های تحت پوشش وزارتخانه از مبادی ورودی پژوهش‌های باستانی، خرید، استرداد، کشف اتفاقی، توقیفی و اهدا، استرداد حدود ۱۸ هزار قلم شیء، سامان‌دهی ۴۷۶ هزار و ۴۷۶ قلم از اموال منقول فرهنگی‌تاریخی موجود در موزه‌های تحت پوشش وزارتخانه، سامان‌دهی ۱۴۹ هزار و ۶۶ قلم از اموال منقول فرهنگی‌تاریخی مجموعه‌دارها در بخش خصوصی، صدور ۱۳۲ مجوز مجموعه‌داری، ثبت ۶۶۱ هزار و ۳۸۷ قلم از اموال منقول فرهنگی‌تاریخی در سامانه جام و برگزاری شش نمایشگاه خارجی، نظارت بر مطالعه، طراحی، اجرا، تجهیز و سامان‌دهی ۳۴۲ پروژه در سطح کشور، نظارت بر ایجاد ۱۹۰ موزه در سطح کشور و تکمیل و راه‌اندازی موزه منطقه‌ای خلیج فارس از جمله اقدامات دیگری بود که کارگر به آن‌ها اشاره کرد.

او به رشد آمار بازدیدکنندگان از موزه‌ها و اماکن تحت پوشش در سال ۹۸ اشاره کرد و افزود: «بیش از ۲۱ میلیون نفر یعنی یک سوم جمعیت کشور بازدیدکننده بر اساس فروش بلیت داشته‌ایم و از آنجا که ما توریست خارجی به میزان بالایی نداریم، این آمار بسیار خوبی نسبت به سایر کشورها است.»

ثبت ۱۳ هزار و ۷۸۰ بنا و آثار منقول

در ادامه احمدی رویینی درباره اقدامات انجام‌شده در حفظ و احیای بناها، محوطه‌ها و بافت‌های تاریخی گفت: این حوزه حجیم‌ترین بخش وزارتخانه است و شرح وظایف مفصلی دارد. بزرگ‌ترین مشکل عدم تناسب وظایف و منابع مالی، انسانی و نرم‌افزاری است.

او به ثبت ۱۳ هزار و ۷۸۰ بنا و اثر منقول، ۱۹۰ هزار و ۲۰۷ تپه و محوطه‌، ۱۶۸ بافت شهری و ۱۲۰۰ بافت روستایی اشاره کرد.

احمدی روئینی کاهش طرح ۲۰۰۱ و افزایش طرح ۲۰۱۴، نظام‌دهی و پالایش طرح ۲۰۰۸، برنامه‌ریزی و انضباط بودجه‌ای ادارات کل استان‌ها، نظارت بر اقدامات از محل بودجه‌های استانی و صدور پروانه مرمت برای مداخلات در آثار تاریخی، برنامه‌های تشویقی بودجه‌ای برای استان‌های ضابطه‌مند و فعال، احصای پروژه‌های مکرر و بی‌نتیجه و حذف از برنامه‌ها، اعمال نظر و پیگیری مصوبات و دستورات کار شورایعالی معماری و شهرسازی، نظارت و پیگیری حفاظت حین و پس از کاوش‌ها، شناسنامه‌دار کردن محوطه‌های باستانی، به حداقل رساندن کاوش و حفاری‌های باستان‌شناسی، بررسی طرح‌های فنی عمرانی بزرگ کشور، به‌عنوان استراتژی‌های این دفتر نام برد.

آشتی بدنه صاحب‌نظر و دولت

مدیرکل دفتر حفظ و احیای بناها، محوطه‌ها و بافت‌های تاریخی همچنین در خصوص برنامه‌های ثابت و مستمر و میزان اعتبارات طرح‌های دفتر حفظ و احیا گزارشی را ارائه کرد.

او به برگزاری ۲۱ کارگاه آموزشی ملی و بین‌المللی اشاره کرد و افزود: در مرمت بناهای تاریخی اتفاق بزرگی افتاد و سرمایه‌گذاری‌های بالایی وارد این حوزه شد. همچنین در این هشت سال بین میراث‌فرهنگی و بدنه صاحب نظر حوزه آشتی اتفاق افتاد و این بزرگواران در شورای فنی کنار ما قرار گرفتند.

در ادامه عزیزی با اشاره به ثبت جهانی راه‌آهن سراسری و اورامانات گفت: در دولت نهم و دهم پایگاه‌ها به طور کلی تعطیل شده بودند و با روی کار آمدن دولت یازدهم کارها در این حوزه مجدداً آغاز شد. در حال حاضر در بحث حفاظت زمینه مناسبی به وجود آمده و شبکه منسجمی در سراسر کشور ایجاد شد.

او با اشاره به اهمیت شناسایی، آماده‌سازی و راه‌اندازی پایگاه‌های میراث جهانی اشاره کرد و گفت: در گذشته بحث اعتبارات و ساختار دو مشکل عمده پایگاه‌ها بود که در سال‌های اخیر روند رو به بهبود و رشدی را در تخصیص‌ها شاهد بودیم. همچنین موفق به اخد اعتباراتی خارج از اعتبارات مصوب شدیم. در حال حاضر ۱۰۰ پایگاه ملی و ۴۸ پایگاه جهانی داریم و ۲۱۸۴ پروژه در این چهار سال انجام شده است.

او با اشاره به اتفاق مهمی که در پایگاه‌ها افتاده است، افزود: در گذشته حتی یک کارگاه حفاظت در مکانی مثل تخت جمشید وجود نداشت و در حال حاضر تخت جمشید، آثار پیرامون آن، پاسارگاد و میدان نقش جهان از جمله مکان‌هایی هستند که وضعیت حفظ، مرمت و زیرساخت‌هایشان سامان‌دهی شده است.

برگزاری هشت کارگاه بین‌المللی، برگزاری بیش از ۵۰۰ رویداد علمی‌فرهنگی در پایگاه‌های سراسر کشور، انعقاد تفاهم‌نامه‌های متعدد در حوزه‌های مستندسازی و فیلم‌سازی همچنین برگزاری هفته‌های فرهنگی، انعقاد ۴۰ تفاهم‌نامه بین‌المللی در پایگاه‌های جهانی سراسر کشور، همکاری مشترک با تلویزیون آرته فرانسه در تهیه فیلمی با عنوان «ایران از فراز آسمان»، مستندنگاری آثار ساسانی در غرب ایران، حفاظت و مرمت ایوان غربی محوطه میراث جهانی تخت سلیمان منسوب به ایوان خیرو با همکاری دانشگاه درسدن آلمان از جمله اقدامات انجام شده طی هشت سال گذشته بود که عزیزی به آن‌ها اشاره کرد.

سطح‌بندی پایگاه‌های میراث جهانی با شاخصه‌های مشخص از دیگر موضوعات مورد اشاره او بود.

راه‌آهن سراسری ایران با ۱۴۰۰ کیلومتر اثر ویژه‌ای تلقی می‌شود

در ادامه مصطفی پورعلی مدیرکل دفتر ثبت آثار و حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی با بیان اینکه در مجموعه آثار ملی ثبت‌شده کشور رشد قابل توجهی داشته‌ایم به سختی‌ها و رایزنی‌ها برای ثبت جهانی راه‌آهن سراسری کشور اشاره کرد و گفت: این اثر پنجمین راه‌آهن ثبت شده در دنیا است که تمامی آن‌ها زیر ۲۰۰ کیلومتر هستند و راه‌آهن سراسری ایران با ۱۴۰۰ کیلومتر اثر ویژه‌ای تلقی می‌شود. همچنین در دولت یازدهم ۱۸ هزار و ۲۲۲ اثر و در دولت دوازدهم ۴۸۳۰ اثر ثبت ملی شد.

شفاف‌سازی فرآیندها و انتشار پنج جلد کتاب تخصصی شامل شرح دستورالعمل‌های اجرایی ثبت حریم و ارتقای سامانه جام از دیگر نکات مورد اشاره پورعلی بود.

مدیرکل دفتر ثبت آثار و حفظ و احیا میراث‌معنوی و طبیعی امضای تفاهم‌نامه با دیوان عدالت اداری در خصوص ثبت آثار ملی را موضوعی اساسی عنوان کرد و گفت: با این تفاهم‌نامه جایگاه شورای ثبت ملی ما پذیرفته شد و تمامی ثبت‌ها با ارجاع کارشناسی انجام می‌گیرد.

او در خصوص بهسازی فرآیندها توضیح داد: بر این اساس تمامی میراث در فهرست‌های جداگانه تفکیک شدند. در خصوص اموال منقول نیز با رایزنی‌های انجام شده اموال در اختیار مجموعه‌دارها و تندیس‌های شاخص به ثبت رسیدند.

پورعلی در پایان ارزیابی پرونده‌های میراث جهانی (ارزیابی میدانی ایکوموس جهانی از پرونده میراث جهانی کاروانسرای ایرانی و پرونده دیزمار غربی)، ارسال سه پرونده جدید میراث جهانی ناملموس-یونسکو (جشن تیرگان، بادگیر و…)، ارسال یک پرونده جدید میراث جهانی تاریخی فرهنگی-یونسکو، ارسال ۱۰ پرونده تاریخی و فرهنگی برای آیسسکو (پنج پرونده ارسال شده و پنج پرونده جدید ارسال می‌شود) را برنامه‌های اولویت‌دار در سال ۱۴۰۰ عنوان کرد.