ضرورت توجه ویژه به علم و دانشگاه

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از وزارت علوم، برخی از استادان نمونه دانشگاه‌ها در آئین نکوداشت اعضای هیئت‌علمی نمونه کشوری که در سالن شهدای جهاد علمی وزارت علوم به صورت حضوری و مجازی برگزار شد، به بیان دیدگاه‌های خود در زمینه مسائل مختلف مرتبط با حوزه علم و دانشگاه پرداختند.

منصور صفت‌گل عضو هیئت‌علمی دانشگاه تهران در رشته تاریخ گفت: معمولاً یکی از موضوعاتی که سخت مورد علاقه مورخین قرار دارد جستجو و بررسی علل و عوامل شکوفایی علمی و تباهی و انحطاط علمی است. این شاخه از مطالعات تاریخی مخصوصاً در دهه‌های اخیر توسعه و وسعت پیدا کرده است و همین طور در تاریخ ایران تحقیقات مفصلی روی آن صورت می‌گیرد.

وی با اشاره به اینکه علم به اندازه تاریخ ایران ریشه‌دار است، گفت: هر قدر تاریخ ایران کهن و ریشه دار است، علم نیز در تاریخ ایران به همین نسبت غنی و ریشه‌دار است. اما با این عمق و ریشه، آن چنان که باید مورد بررسی‌های علمی و تاریخی قرار نگرفته است. کارهای مختلف مؤسسات علمی در برابر عظمت سنت علمی ایران ناچیز است.

صفت‌گل افزود: شکوفایی علمی ملازمه‌ای با پشتیبانی علمی از سوی فرمانروایان در تاریخ دارد. هر زمان خردورزی و حمایت و پشتیبانی جدی در حوزه علوم به خصوص علوم انسانی مواجه شد، ملازمه‌ای با شکوفایی و رونق علمی دارد. علم محافظه کار است و وقتی پشتیبانی و حمایت می بیند به شکوفایی روی می‌آورد. این مدیریت علمی و شکوفایی در دوران حمایت از علم وجود داشته است.

در این نشست جعفر روشنیان عضو هیئت‌علمی دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی در رشته مهندسی هوافضا گفت: بخش بزرگی از مسائل و مشکلات آموزش عالی مربوط به خارج از آموزش عالی است. تا زمانی که همه ارکان کشور از مجلس تا دولت و تا سایر بخش‌ها به این نتیجه نرسند که راه نجات کشور از آموزش عالی می‌گذرد، تحولی صورت نمی‌گیرد. تأسیس شرکت‌های دانش‌بنیان بخشی از این راه حل‌ها است.

وی افزود: در حوزه آموزشی نیاز است یک تحول عظیم صورت گیرد. از رشته‌هایی که شاید فارغ التحصیلان آنها خروجی لازمه را ندارند تا محتوای دروس و کارهای عظیمی که باید در این حوزه صورت گیرد و همچنین در حوزه تأسیس رشته‌های جدید و رشته‌هایی که باید تأسیس شوند.

روشنیان اظهار داشت: دانشگاه‌هایی که باید ادغام و با هم ترکیب شوند تا کارهای بزرگ‌تری صورت گیرد. در حوزه پژوهشی تلاش‌های زیادی صورت گرفته تا ارتباط بین جامعه و صنعت شکل گیرد اما کارهای بزرگی نیز باید صورت گیرد. در حوزه پایان نامه‌ها شاید خروجی آنها به درد مشکلات کشور نمی‌خورد.

نظام‌الدین مهدوی امیری عضو هیئت‌علمی دانشگاه صنعتی شریف در رشته علوم ریاضی، نیز در ادامه این آئین گفت: بسیاری از فارغ‌التحصیلان ما اگر در تحقیقات میان‌رشته‌ای تخصصی به دست بیاورند کارهای بهتری در انتظارشان است. در حوزه میان رشته‌ای و در این راه هزینه تقویت ارتباطات بین‌المللی بسیار بالا رفته است. دعوت از محققان برجسته دنیا بسیار دشوار شده است. هم سرمایه‌گذاری در امر پژوهش و هم ایجاد رشته‌ها و زمینه‌های میان‌رشته‌ای در دانشگاه می‌تواند برای دانشگاه‌ها بسیار کارساز باشد.

صبیحه سلمانیان‌زاد عضو هیئت‌علمی دانشگاه صنعتی اصفهان در رشته صنایع غذایی نیز که در حوزه بیوتکنولوژی مواد غذایی فعالیت دارد، گفت: اولین مسئله، مسئله ساماندهی دانشگاه‌های وابسته به وزارت علوم است. از سال گذشته دانشگاه‌های کوچک به دانشگاه‌های بزرگ ملحق شدند که باید ادامه پیدا کند.

وی گفت: ساماندهی رشته‌هایی که در دانشگاه‌های مختلف در حال اجرا است نیز باید شامل این ساماندهی شود. حتماً آموزش رشته‌ها باید مطابق آمایش رشته‌ها باشد. به دلیل آنکه نیروی متخصصی که از یک دانشگاه بیرون می‌آید باید بتواند نیازهای جامعه را حل کند. این موضوع باید تا مرحله آخر برود و ساماندهی در سطح رشته‌ها هم انجام شود.

سلمانیان زاد به مسئله استقلال دانشگاه‌ها اشاره کرد و گفت: این مسئله سال‌های سال است که در حال بحث و گفتگو است. همه دانشگاه‌ها توانایی استقلال ندارند. برای این کار باید با تشریک آرا پارامترهایی را تعیین و دانشگاه‌هایی که می‌توانند مستقل شوند را مشخص کنیم. این مهم می‌تواند انگیزه‌ای برای استقلال دانشگاه‌ها ایجاد شود.

وی به مورد نسل سوم دانشگاه‌ها پرداخت و گفت: در حال حاضر خروجی‌هایی بسیار خوب داریم ولی دانشگاه‌ها دچار کمبود منابع مالی است. دانشگاه‌ها اگر بتوانند به لحاظ قانونی اجازه سرمایه‌گذاری داشته باشند می‌توانند سرمایه‌گذارانی در فناوری‌های‌شان جذب کنند. اما در سطح برنامه و بودجه مشکلاتی وجود دارد که دانشگاه‌ها می‌توانند فناوری‌های صنعت‌ساز را پیاده کنند و خودشان از فناوری‌هایشان استفاده کنند. در این صورت وابستگی مالی‌شان کمتر و کمتر شود.

احمد علی‌پور عضو هیئت‌علمی دانشگاه پیام نور در رشته روان‌شناسی، نیز به سه نکته پرداخت و گفت: علوم انسانی و دیگر علوم، طبقه‌بندی درستی نیست. علوم انسانی حیاتی هستند و پیشرفت و توسعه بدون آنها امکان پذیر نیست. انتظار داریم تا این مسئله اصلاح شود. نکته دوم مسئله همسان‌سازی است. یکی از مسائل همکاران ما مسئله معیشت است که باید مورد توجه قرار گیرد. نکته سوم فرآیند جذب هیئت علمی در کشور است که خیلی کند است و در جذب نخبگان ما ناموفق هستیم.

سید محسن حسینی عضو هیئت‌علمی دانشگاه تربیت مدرس در رشته علوم و مهندسی جنگل نیز در این نشست، گفت: منابع طبیعی و محیط زیست بستر توسعه کشور ما است. بسیاری از مسائل ما از جمله وقوع ریزگردها و خشک شدن تالاب‌ها، سیلاب‌ها و آلودگی‌ها هوای و آلودگی‌های صوتی و همچنین نیاز ما به انرژی پاک به خاطر این است که ما در مدیریت منابع طبیعی غفلت کردیم.

احمد شیخی عضو هیئت‌علمی دانشگاه شیراز در رشته آموزش فیزیک، نیز گفت: جامعه دانشگاهی باید پویا باشد. انزوا ریشه همه مفاسد است. یکی از دردهای کشورها همین انزوا است. دانشگاه جایی است که باید جهانی فکر کنیم. اینکه ما حصار بکشیم دور خود اشتباه است. همچنین جای معاونت بین الملل در دانشگاه‌های سطح یک کشور بسیار خالی است. اولین کار مهم فعال کردن معاونت بین الملل در دانشگاه‌ها است.