گیربکس نیمه اتوماتیک یا CVT، کدام کم دردسرتر است؟

با پیشرفت علم و تکنولوژی و نیاز روزافزون خودروها به بهینه‌سازی و بازدهی بالاتر، تکنولوژی‌های تازه‌تر در زمینه جعبه‌دنده‌های اتوماتیک عرضه می‌شوند. البته بسیاری از این تکنولوژی‌ها براساس جعبه‌دنده‌های اتوماتیک ساده هستند و با افزوده شدن چند قطعه مکانیکی، الکترونیکی و هیدرولیکی عمل می‌کنند هرچند بعضی از آنها از پایه با گیربکس‌های اتوماتیک معمولی تفاوت دارند.

گیربکس‌های CVT

هنگامی که در شرایط عادی راننده اقدام به تعویض دنده می‌کند این عمل در گیربکس موجب درگیر شدن دو چرخ‌دنده با اندازه‌ها و تعداد دندانه‌های متفاوتی می‌شود.درگیر شدن چرخ‌دنده‌های متفاوت سبب ایجاد ضریب دنده‌های گوناگون (متناسب با تعداد دندانه‌ها و قطر چرخ‌دنده) شده و گشتاور و دور بر اساس این ضریب‌دنده از موتور به چرخ‌ها منتقل می‌شود.CVT مخفف عبارت Continuously Variable Transmission و به معنای سیستم انتقال قدرت متغیر پیوسته است.استفاده از این نوع سیستم انتقال قدرت به سرعت در حال گسترش بوده و کارخانجاتی مانند رنو، نیسان، جنرال‌موتورز، فولکس‌واگن و... در حال استفاده و توسعه این نوع سیستم‌ انتقال قدرت هستند.

از مزایای استفاده از این سیستم‌های انتقال قدرت می‌توان به کاهش مصرف سوخت تا بیش‌از 18‌درصدی نسبت به گیربکس‌های خودکار معمولی، انتقال روان‌تر و یکنواخت‌تر قدرت موتور، کارایی دینامیکی برتر، شتابگیری بهتر و کارکرد دائمی موتور در بهینه‌ترین دور اشاره کرد که ضمن کمک به سلامت موتور موجب کاهش مصرف سوخت نیز می‌شود.

جعبه دنده‌های AMT

AMT مخفف عبارت Automated Manual Transmission و به معنای سیستم انتقال قدرت دستی اتوماتیک است. و در واقع راحتی استفاده از گیربکس‌های اتوماتیک را به‌ویژه در ترافیک‌های شهری برای راننده به ارمغان می‌آورند و در عین‌حال حال پیچیدگی و هزینه بالای گیربکس‌های اتوماتیک را نیز ندارند. در واقع این نوع سیستم‌ انتقال قدرت همان گیربکس‌های دستی است که عمل کلاچ‌گیری و تعویض‌دنده در آن به‌وسیله یک مجموعه الکترونیکی و مکانیکی انجام می‌شود.
AMTها از اجزای اصلی شامل واحد انتخاب حالت‌دنده، واحد کنترل‌کننده الکترونیکی ECU، دریچه گاز برقی (مبدل دریچه گاز برقی)، عملگرهای برقی تعویض‌دنده و کلاچ‌گیری تشکیل شده‌اند.

در این نوع سیستم‌ انتقال قدرت، راننده می‌تواند با قرار دادن اهرم تعویض‌دنده در حالت مخصوص به تعویض دستی، اقدام به تعویض‌دنده‌ها کند ازسوی‌دیگر با قرار دادن در حالت اتوماتیک کار را به مجموعه الکترونیکی و مکانیکی تعبیه‌شده بسپارد.

هنگامی که راننده اهرم تعویض را در حالت اتوماتیک قرار می‌دهد، واحد کنترل الکترونیکی به کلاچ برقی دستور می‌دهد و عملیات کلاچ‌گیری انجام می‌شود. سپس واحد تعویض‌دنده برقی اقدام به درگیر کردن گیربکس دستی در دنده‌یک می‌کند اما کماکان سیستم کلاچ برقی عملیات کلاچ‌گیری را ادامه می‌دهد (مشابه حالتی که خودرو در دنده یک قرار دارد و پدال کلاچ پایین است). وقتی راننده اقدام به فشردن پدال گاز می‌کند، براساس دور موتور و موقعیت دریچه گاز، کلاچ برقی اقدام به درگیر کردن مجموعه دیسک و صفحه کرده و خودور شروع به حرکت می‌کند.

تیپ ترونیک و شیفت ترونیک

تیپ‌ترونیک و شیفت‌ترونیک نوع خاصی از جعبه‌دنده‌ها به شمار نمی‌روند، بلکه به‌عنوان یک تکنولوژی و امکان ویژه برای تعویض‌دنده‌ها شناخته می‌شوند.
در گیربکس‌های اتوماتیک تیپترونیک و شیفت‌ترونیک برخلاف گیربکس‌های اتوماتیک معمولی، این اختیار به راننده داده شده است تا به‌صورت دستی و از طریق اهرم تعویض‌دنده یا از طریق شیفترهای تعبیه‌شده در پشت فرمان خودرو دستور سبک یا سنگین کردن دنده‌ها را بدهد.

در این سیستم اگر راننده اهرم تعویض را در حالت اتوماتیک قرار دهد، تعویض‌دنده‌ به صورت اتوماتیک انجام می‌شود، اما اگر اهرم در وضعیت دستی قرار بگیرد، می‌توان با استفاده از حرکت تعریف‌شده برای اهرم‌دنده یا با استفاده از شیفترها اقدام به تعویض‌دنده‌ کرد.

البته در این حالت چناچه تعویض‌دنده‌ از جانب راننده به موقع انجام نشود و از محدوده قرمز تعریف‌شده برای موتور و گیربکس عبور کند، برای جلوگیری از آسیب موتور و گیربکس، دنده به‌صورت اتوماتیک سبک می‌شود. البته بسیاری از شرکت‌های خودروساز اسامی انحصاری را روی این نوع سیستم تعویض‌دنده گذاشته‌اند اما در واقع عملکرد بیشتر آنها شبیه یکدیگر است.

 

در مجوع می توان گفت که گیربکس های AMT درصورت خرابی هزینه کمتری نسبت به گیرربکس CVT دارد و درصد خرابی دراین نوع گیربکس کمتر نیز می باشد. درکنار این قضیه لذت رانندگی و شتاب گیری در گیربکس های CVT تاحدودی کمتر می باشد.