پیشنهاد روشی برای انتخاب شهردار تهران

برای مثال انتخاب شهردار شهری مثل تهران یک امر ساده نیست که به آن فقط از یک بعد سیاسی یا اقتصادی یا فنی یا ... نگاه شود ! در ضمن بدانیم تهران الگو و تابلوی انتخابات شهرداران دیگر شهرهای کشور هم هست ! چه معنی دارد که یک شورای شهری در میان خود بحث و یک نفر را انتخاب کنند ؟ شاید گفته شود شورای شهر منتخب مردم همان شهر هستند و آن ها به نیابت از مردم این تصمیم بزرگ را می گیرند ؟

بله حرف درستی است بشرطی که خود شورا بصورت گروهی و حزبی وارد شورای شهر نشده باشند. چندی پیش یادداشتی در اهمیت این انتخابات برای همشهریان معزز نوشتم. اگر نگران نبودم و روی تهران و مدیریت شهر و اینده این شهر کهن و تاریخی که در اعتبار جهانیش کمتر از پاریس یا لندن یا نیویورک نیست  و روی ان سالها (بیش از ٣٠ سال) تمرکز نداشتم که ماه ها قبل این هشدار را نمی دادم، مثل بقیه منتظر می شدم تا یک نفر انتخاب بشود: انتخاباتی دیگر زیر پوست شهر

توکیو، پکن و سئول و ... در برابر متروپالتن تهران عددی نیستند، ارزان بدست امده قدرش را نمی دانیم ! ببینید یا یک شهردار قوی و خوب می خواهیم که شهر را متحول کند یا یک شهردار با شرایط خاص می خواهیم ؟ هر دو مناسب است ولی مسلما می شود هر دو را در یک فرد تامین کرد، ایا نمی شود ؟ من بعنوان یک شهروندی که تا حدود ناچیزی آشنا به مسایل شهری هستم، مورد اول را اولویت البته در کنار موارد دیگر برای شهرم می خواهم. با تمام احترامات موجود در عرصه گیتی به اعضای محترم شهر، طبق اعلام رسمی تعداد رای منتخبان شورای محترم شهر تهران بشرح ذیل بوده است: آرای اعضای اصلی و علی‌البدل شورای شهر تهران

بر اساس بیشترین آراء کسب‌شده، اعضای اصلی شورای شهر تهران عبارتند از: مهدی چمران با ۴۷۶۲۸۲ رای، ... تا ... محمد خزاعی فدافن با ۳۹۲۹۲ رای که اعضای علی‌البدل شورای اسلامی شهر تهران هستند.

خب ایا نفر اول منتخب با کمتر از ٥٠٠،٠٠٠ رای و نفر آخر علی البدل با کمتر از ٤٠،٠٠٠ رای آنهم بصورت و در قالب یک لیست انتخاباتی، نماینده واقعی یک شهر ١٢ الی ١٤ ملیونی با کثرت سلیقه ها هستند ؟ فکر می کنم خود اعضای محترم هم پس از کمی دلخوری بعد از نماز ظهرشان حرف من را قبول داشته باشند که نیستند.

به هر حال فکر میکنم تمامی خوانندگان این متن، از روی انصاف و برای آبادانی هر چه بیشتر شهر و در این مورد تهران با بنده حداقل در این مورد موافق باشند، در بالا عرض کردم یا شهردار قوی و خوب یا فرد خاص ! در هر حال فکر می کنم می توان روشی برای حل این مشکل نیز پیدا کرد، بقول خارجی ها  If there is a will, there is a way,  بخواهیم قابل حل خواهد بود.

پیشنهاد می کنم:

۱- از هر رشته شهری مثلا ساختمان، حمل و نقل، اجتماعی و ... چند نفر بعنوان خبره در زمان انتخاب شهردار تشکیل و سپس با وزن دهی اهمیت موضوعات شهری و رای منتخبان جمع بندی شود، وزن دهی نباشد کار درست پیش نخواهد رفت، کمی تامل روی این مطلب توسط خوانندگان لازم است.

۲- اگر بند اول از دید شورا و سیاستمداران جالب نیاید، ترکیبی از رای نخبگان شهری و رای شورای شهر در یک فرمت ریاضی معقول برای انتخاب شهردار استفاده شود.

در ضمن رای دادن هم به "صورت فعلی" در یک کار تخصصی مثل انتخاب شهردار اصلا کار درستی نیست. فرض ٢١ نفر اعضای شورای شهر تهران با سوابق مختلف یکی شهرسازی یکی بزازی و ... آیا رای این عزیزان در انتخاب شهردار یک وزن دارد ! همه شنیده ایم «خیر الأمور أوسطها» این یعنی حد تعادل نه وسط و مساوی ؟

لذا حداقل اگر قرار است رای گیری شود بهتر است مثلا از یک تا صد به کاندید های محترم (ای کاش می شد هی محترم ننوشت !) نمره داد و در اخر "نه خیر" آنها را جمع نکرد بلکه در هم ضرب کرد و نتیجه آخر را ملاک قرار داد. آنقدر در گزارشات علمی این اشتباه را بخصوص در تعیین آسیب پذیری ها در برابر زلزله و سوانح از بزرگان و متخصصان دیده ام که به حساب نمی آید ! این گزارشات متاسفانه به تایید سازمان مدیریت و راه و شهرسازی هم رسیده و ملاک عمل هم می باشند ! نا گفته نماند این یک اصل ریاضی است که در اینجا تا حدودی موضوع تخصص رای دهندگان را در نظر می گیرد. این نوع رای گیری اتوماتیک تا حدودی از بلی و خیر مطلق جلوگیری می کند و حتی ممکن است رای دهنده را نسبت به رای خود حساستر نموده و نتیجه رای گیری را  کاملا به رای درستر تغییر و سوق دهد.

مثالی عرض کنم،  فرض کنیم شخصی در یک زمان از ٤ نوع بیماری رنج می برد که از یک تا پنح نمره اسیب پذیری هریک از آن ها می تواند باشد. درد ناخن که مسلما حتما ١ از ٥ می گیرد، عفونت دندان که ٢ از ٥، زخم معده ٣ از ٥ و گرفتگی رگهای قلب که ٥ از ٥ می گیرد بدلیل تراز های خطر در شخص. حالا اسیب پذیری تجمعی (cumulative vulnerability) این فرد در برابر این ٤ بیماری حاصل جمع اعداد نیست یعنی ١١ بلکه حاصضرب انها است یعنی عدد ٣٠ می باشد، حال ملاحظه می فرمایید که اهمیت بیماری سختر در اسیب پذیری تجمعی شخص بهتر دیده شده است، همینطور است در رای گیری به روش دوم که در بالا عرض کردم. به عبارتی واریانت های مستقل  (independent variables)  را جمع نمی توان کرد بلکه باید برای حالت تجمعی انها در هم ضرب کرد. در اینصورت رای یک شهرساز  با رای بک بزاز در حیطه های تخصصی انها تفاوت می کند.

مطالعه موردی:

فرض کنیم دو نفر کاندید برای شهرداری شهری مدنظر است و شورایی از منتخبان شهر که ٢١ نفر هستند می خواهند رای و شهردار را انتخاب نمایند (مثل تهران) :

سناریوی الف)

رای گیری با شرایط فعلی:  اقای X با بالاترین رای ٢٠ به ١ رای از نفر Y منتخب می شود

سناریو ب)

رای گیری به طریق پیشنهادی:

افراد باید در زمینه های شهرسازی، فنی، حمل و نقل، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی (می تواند ریزتر هم شود) ارزیابی شوند بین ١ تا ٥ یا ١٠٠، فرض می شود ٢١ نفر شورا هم دارای ٤ تخصص کلی باشند که نگاه رای انها متاثر از تخصص انها باشد و در ضمن اقای X یک پزشک دانا و توانا در سیاست و اقای Y یک مهندس با تجربه مدیریت شهری، هر دو هم کلییه فیلترهای مطرح نظام را گذارنیده و به پای میز انتخابات رسیده اند ؟

تخصص افراد شورا:

٥ نفر اقتصاد، ٥ نفر سیاست، ٥ نفر اجتماعی و ٦ نفر هم فنی و مهندسی، در ضمن فرض می کنیم فشاری هم روی عزیزان برای رای دادن به فرد خاص نیست ! در صمن برای یک سناریو معتدل تا بحرانی هم ٥٠ درصد کف برای هر کاندیدی با مرام انصاف در هر زمینه ای نیز لحاظ می شود. حال اگر این مولفه ها در قالب یک ماتریس نوشته و محاسبات انجام شود (ضرب اندیس ها نه جمع انها) خواهید دید که با اختلاف خیلی زیاد اقای Y برنده انتخابات خواهد بود، یعنی با پیشینه فنی و مهندسی و سابقه مدیریت شهری !

پیشنهاد می کنم همین کار یعنی رای گیری به این روش مجدادا در دستور کار شورای شهر برای حداقل اینده قرار بگیرد تا برای همگان بدور از حب و بغض مشخص شود چه رخ داده است ! ما شهر و کشورمان را اباد می خواهیم هر کس بتواند یا علی ع مدد ! بدون شک از افرادی که تا اینجا همه فیلترها را رد کردند می توان در مقام های بلند دیگر که همخوانی با ساختار فکری انها دارد بهره برد !

به هر حال عرضم روشن است در حالی که زبانم و نوشتارم ممکن است الکن و ضعیف باشد. برای داشتن شهری پویا، روش انتخاب شهردار ان باید تغییر یابد یا یکی از دو روش فوق یا روشی که مناسب تشخیص داده می شود می بایستی در اینده مد نظر باشد. با وجود شماره ملی و مشخص بودن اطلاعات و وجود سامانه های انترنتی و مخابراتی حتی مشارکت تک تک افراد یک شهر ؟ چرا که نه !

* استاد نمونه کشور در مهندسی سازه، زلزله و مدیریت بحران و بنیانگذار مقاوم سازی و مدیریت بحران در ایران