دیدگاه | عامل ورشکستگی آبی ایران: تغییرات اقلیمی یا بی‌کفایتی مسئولان؟

یک کارشناس آب، با سابقه مدیریت ارشد در جمهوری اسلامی، در مقاله‌ای در روزنامه انگلیسی گاردین می‌نویسد مقصر قلمداد کردن تغییرات اقلیمی به عنوان تنها عامل کمبود وحشتناک آب در ایران، فرافکنی است و مسئولان حکومت را از پاسخگویی نجات می‌دهد.

کاوه مدنی، پژوهشگر ارشد دانشگاه ییل، و معاون سابق رئیس جمهوری اسلامی، در مقاله‌ای که روز پنجشنبه ۱۴ مرداد (۵ اوت) در روزنامه گاردین منتشر کرد، می‌نویسد حتی اگر تغییرات اقلیمی متوقف می‌شد و ایران همین حالا تصاعد کربن را ۱۰۰ درصد کاهش می‌داد، ورشکستگی آب و دیگر مشکلات زیست‌محیطی این کشور بلافاصله قابل حل نمی‌بود. 

با این حال، آقای مدنی عقیده دارد که نباید از مبارزه با تغییرات اقلیمی دست کشید. او می‌نویسد: «در کنار تلاش جهانی، ما باید به خاطر بسپاریم که تصمیم‌ گیرندگان محلی، پاسخگوی قصورهای قابل اجتناب مدیریت محیط‌زیستی خود هستند که به فروسایش و محنت منجر شده است.»

نویسنده می‌افزاید، دستکاری افراط‌ آمیز در طبیعت با مقاصد اقتصادی، اکوسیستم خوزستان را در آستانه فروپاشی قرار داده است. این استان ورشکسته آبی دیگر نمی‌تواند تامین‌کننده نیاز کشاورزان، صنایع، شهرها و دهکده‌ها، و اکوسیستم شکننده تالاب‌ها باشد؛ تالاب‌هایی که وقتی خشک شوند، به منبع توفان فلج‌کننده‌ شن تبدیل می‌شوند.

آقای مدنی آن چه در خوزستان و دیگر نقاط ایران می‌گذرد را «ورشکستگی آبی» می‌خواند و در توضیح، این وضعیت را به خالی کردن حساب جاری (آب‌های سطحی) و حساب پس‌انداز (آب‌های زیرزمینی) تشبیه می‌‌کند. او می‌‌نویسد که در چنین شرایطی دیگر نمی‌توان طلبکاران (حقابه‌داران) را راضی کرد و «شما در آن زمان یک ورشکسته آبی هستید و نارضایتی مدعیان می‌تواند به منازعه‌های بزرگی بیانجامد.»

آقای مدنی می‌نویسد سال‌ها است که در بسیاری از مناطق ایران، مقدار آب مصرفی از میزان منابع تجدیدپذیر آب شیرین آن بیشتر است و یادآور می‌شود که خود او و کارشناسان دیگر، بارها در باره خطرات کمبود آب برای امنیت ملی هشدار داده بودند. او می‌نویسد، این از موارد نادری است که به عنوان یک محقق، آرزو می‌کرد پیش‌بینی‌های او در باره کشورش درست نباشند.

آقای مدنی، مدیریت ناکارآمد آب در سال‌های پر باران و عدم برنامه‌ریزی برای دوره خشکسالی را از عوامل کمبود آب آشامیدنی و قطعی مکرر برق، وقفه در تامین آب کشاورزی، و خشک شدن تالاب‌ها می‌داند و می‌نویسد که همه این عوامل به زندگی مردم لطمه زد و خشم آنها را برانگیخت.

او همچنین به «عنصر عدالت اجتماعی» در اعتراض‌های کمبود آب در خوزستان می‌پردازد و می‌نویسد جمعیت عرب منطقه خود را قربانی تبعیض نهادینه و عامدانه می‌دانند که به توسعه نیافتگی منجر شده است.

نویسنده مشکلات کنونی را حاصل سال‌ها سوءمدیریت و فقدان برنامه می‌داند و می‌گوید برای مشکلی مزمن در این ابعاد، راه حل سریع وجود ندارد.

او خود را منکر تغیرات اقلیمی نمی‌داند، ولی تاکید می‌کند که تغییرات اقلیمی را نمی‌توان به عنوان یک عامل اصلی مشکلات، به مردم فروخت. مدنی می‌نویسد که فارغ از تغییرات اقلیمی جهانی، «ایران به سبب تغییرات ناشی از دخالت انسان در طبیعت دیر یا زود مشکلات امروز را تجربه می‌کرد و تغییرات اقلیمی‌، برای تصمیم‌گیرندگانی که نمی‌خواهند مسئولیت تصمیمات بدشان را بپذیرند، موهبت است.»

 

* برگردان فارسی این گزارش تنها به منظور آگاهی رسانی منتشر شده و نظرات بیان شده در آن الزاماً بازتاب دیدگاه صدای آمریکا نیست.