تقویم تاریخ؛ از شهادت شیخ محمد خیابانی تا قرارداد ننگین ۱۹۱۹

خبرگزاری میزان _ خبرگزاری صدا و سیما نوشت: مهم‌ترین رویداد‌های تاریخی جهان در چنین روزی (دوشنبه هجدهم مرداد سال ۱۴۰۰) به شرح زیر است:

روز بین المللی مردم بومی

در تقویم میلادی رورز نهم اوت به نام روز بین المللی مردمان بومی نامگذاری شده است. مردم بومی عمدتاً به بخشی از جوامع بشری گفته می‌شود که هنوز بر پایه دانش و سبک سنتی، زندگی می‌کنند. معمولا در جوامع بومی، آهنگ توسعه کندتر از جوامع دیگر است. دلیل این کندی، آن است که عموماً جوامع بومی بر پایه یافته‌ها و دانش سنتی خود و همچنین برقراری تعادل بین داشته‌ها و نیاز‌های جامعه شان راه توسعه را پیش می‌گیرند. به نوعی می‌توان گفت که جوامع بومی به پایداری توسعه بیش از سایر جوامع توجه می‌کنند. توجه جوامع بومی به منابع طبیعی به عنوان مهمترین اهرم توسعه، باعث شده است مجامع علمی جهان امروزه توجه بیشتری به دانش بومی نشان دهند. به همین دلیل روز ۹ اوت به عنوان روز جهانی مردم بومی نامگذاری شده است.

شهادت شیخ محمد خیابانی، روحانی آزادیخواه و مبارز انقلابی

۱۰۴ سال پیش در چنین روزی برابر با بیست و نهم ذی الحجه ۱۳۳۸ قمری روحانی آزادیخواه و مبارز انقلابی "شیخ محمد خیابانی" در تبریز به شهادت رسید. وی در سال ۱۲۹۷ ق در خامنه از توابع شبستر (از شهرستان‌های استان آذربایجان شرقی ایران) به دنیا آمد. پس از نهضت مشروطه، زندگی شیخ محمد خیابانی وارد مرحله جدیدی شد؛ و با تشکیل جمعیتی مبارز، تحت عنوان انجمن ایالتی در راه پیروزی مشروطه، گام ‏های مهمی در تبریز برداشت. پس از راه‏یابی شیخ محمد خیابانی و پنج تن از دوستانش به مجلس شورای ملی، وی در کنار افرادی همچون شهید مدرس به دفاع از حقوق مردم قیام کرد. از کار‌های درخشان خیابانی در مجلس دوم، اعتراض شجاعانه و کارساز او علیه اولتیماتوم استعماری دولت تزاری روس بود. اما دشمنی وثوق الدوله صدراعظم قاجار علیه او و اوضاع نابسامان ایران و اخراج نمایندگان آذربایجان از مجلس شورای ملی، شیخ محمد خیابانی را به تشکیل مجلس محلی و قیام مردمی فراخواند و در ۱۶ رجب ۱۳۳۸ قمری آن را علنی ساخت. در این قیام، زمام امور تبریز دست خیابانی و یارانش افتاد. این قیام پیروزمندانه، پنج ماه ادامه داشت. سرانجام با خیانت مخبرالسلطنه که چهره ‏ای موجه و ملی داشت، هواداران و یاران خیابانی به قتل رسیده و یا خلع سلاح شدند. در نهایت بر اثر خیانت برخی مزدوران، شیخ محمد خیابانی در ۲۹ ذی‏ الحجه‏ سال ۱۳۳۸ ق (۲۲ شهریور ۱۲۹۹ ش) به شهادت رسید.  

قرارداد ننگین ۱۹۱۹ بین ایران و انگلیس

۱۰۲ سال پیش در چنین روزی، نهم اوت سال ۱۹۱۹ میلادی قرارداد ننگین و استعماری انگلیس و ایران، توسط وثوق الدوله نخست وزیر وقت ایران و لرد کرزن وزیر خارجه انگلیس، امضا شد. براساس این قرارداد که به «قرارداد ۱۹۱۹» معروف است، امور اقتصادی، نظامی و سیاسی ایران زیر نظر ماموران انگلیسی قرار گرفت. انگلیس این پیمان را پس از وقوع انقلاب در روسیه و کناره گیری این کشور از صحنه رقابت‌های استعماری، بر ایران تحمیل کرد، اما مردم آزادیخواه ایران به مقابله با این قرارداد برخاستند، زیرا ایران را عملاً تحت الحمایه انگلیس قرار می‌داد. از طرف دیگر برخی از رقبای غربی انگلیس نیز با این قرارداد مخالفت کردند و سرانجام قرارداد ۱۹۱۹، لغو شد. با این حال، یک سال و نیم بعد، انگلیس با طراحی و اجرای کودتایی، رضاخان را به قدرت رساند و از طریق حکومت وی، به تحکیم سلطه خود بر ایران پرداخت.  

بمباران اتمی ناکازاکی توسط آمریکا

۷۶ سال پیش در چنین روزی، نهم اوت سال ۱۹۴۵ میلادی، سه روز پس از انفجار مهیب اولین بمب اتمی آمریکا در هیروشیما، دومین بمب اتمی نیز به دستور ترومن، رئیس جمهوری وقت آمریکا بر فراز بندر ناکازاکی ژاپن پرتاب شد و در یک لحظه این شهر را ویران کرد. هدف آمریکا از تکرار این جنایت ضد بشری، شکست قطعی ژاپن و تسلیم بدون قید و شرط این کشور در جنگ جهانی دوم و نشان دادن قدرت نظامی آمریکا بود. تلفات بمباران اتمی ناکازاکی، در همان لحظات نخستین، هشتاد هزار نفر بود که با گذشت زمان و تاثیر مواد خطرناک رادیو اکتیو، بر تعداد قربانیان افزوده شد. فاجعه بمباران اتمی هیروشیما و ناکازاکی، ژاپن را مجبور به تسلیم در برابر متفقین کرد، اما این خطر را نیز به جهانیان گوشزد کرد که کشور‌های دارنده سلاح اتمی، به ویژه دولت آمریکا، هرگاه منافعشان به مخاطره بیافتد، از هیچ جنایتی خودداری نمی‌کنند.

درگذشت هرمان هسه، نویسنده و شاعر آلمانی

۵۹ سال پیش، در روز نهم اوت سال ۱۹۶۲ میلادی، «هرمان هسه» (Hermann Hesse)، نویسنده و شاعر آلمانی درگذشت. وی در سال ۱۸۷۷ میلادی در خانواده‌ای مذهبی متولد شد و از نوجوانی، سرودن شعر را آغاز کرد. وی در ۲۰ سالگی اولین مجموعه شعر خود را منتشر کرد. هسه از سال ۱۹۱۲ به تابعیت سوئیس درآمد و در این کشور اقامت گزید. هرمان هسه همچنین در اواخر عمر به برخی از کشور‌های شرقی سفر کرد و تحت تاثیر فرهنگ و تعالیم اخلاقی مردم مشرق زمین قرار گرفت. هسه در سال ۱۹۴۵ جایزه گوته و یک سال بعد جایزه ادبی نوبل را دریافت کرد. از آثار هسه می‌توان «گرگ بیابان»، «شادی نقاشی» و «نظریات سیاسی» را نام برد.

استقلال مجمع الجزایر سنگاپور از مالزی

۵۶ سال پیش در چنین روزی، نهم اوت سال ۱۹۶۵ میلادی، مجمع الجزایر سنگاپور از مالزی مستقل شد و چنین روزی به عنوان روز ملی سنگاپور نامگذاری شد. این کشور در سال ۱۸۱۹ میلادی به وسیله حاکم ایالت جوهور مالزی، به شرکت هند شرقی بریتانیا واگذار شد و پنج سال بعد در سال ۱۸۲۴ میلادی رسماً تحت سلطه کشور انگلیس قرار گرفت. در جنگ جهانی دوم، ژاپن، سنگاپور را اشغال کرد. در سال ۱۹۴۵ میلادی متفقین به مداخله ژاپن در سنگاپور پایان دادند و سنگاپور مجددا مستعمره انگلیس شد. در سال ۱۹۶۳ میلادی با تشکیل فدراسیون مالزی، سنگاپور بخشی از این اتحادیه شد، ولی در سال ۱۹۶۵ میلادی از آن فدراسیون کناره گیری کرد و به استقلال رسید. جزایر سنگاپور با مساحت ۶۲۲ کیلومترمربع در جنوب شرقی قاره آسیا و در اقیانوس آرام واقع شده است و نزدیک کشور‌های مالزی و اندونزی قرار دارد.

استعفای ریچارد نیکسون در نتیجه رسوایی واتر گیت

۴۷ سال پیش، در روز نهم اوت سال ۱۹۷۴ میلادی، «ریچارد نیکسون» رئیس جمهوری وقت آمریکا از حزب جمهوریخواه به دلیل تقلب در انتخابات ریاست جمهوری، که به رسوایی واترگیت (Watergate) معروف است، مجبور به استعفا شد. در جریان تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری در سال ۱۹۷۲ میلادی، افرادی از حزب جمهوریخواه وارد ستاد مرکزی انتخابات حزب دموکرات در واترگیت ـ در واشنگتن ـ شدند و علاوه بر سرقت بخشی از اسناد و مدارک، در این محل برای شنود، میکروفون‌های مخفی کار گذاشتند. اگرچه نیکسون با این حیله در انتخابات ریاست جمهوری به پیروزی رسید، اما با پیگیری این فضاحت سیاسی، به تدریج پای سایر مقام‌های کاخ سفید نیز به میان کشیده شد و نیکسون در آستانه استیضاح قرار گرفت. نیکسون برای جلوگیری از رسوایی بیشتر استعفا داد و جرالد فورد معاون او تا پایان دوران ۴ ساله ریاست جمهوری، جانشین او شد.

درگذشت محمود درویش، شاعر حماسی فلسطینی

۱۳ سال پیش در چنین روزی نهم اوت سال ۲۰۰۸ میلادی، محمود درویش، شاعر مبارز فلسطینی درگذشت. وی در سال ۱۹۴۸میلادی پس از اشغال فلسطین توسط صهیونیست‌ها آوارگی را تجربه کرد. “گنجشگ‌های بی‌بال”، “برگ‌های زیتون”، “عاشقی از فلسطین”، “گنجشک‏‌ها در الجلیل می‌میرند”، “چرا اسب را تنها گذاشتم” و “از آنچه کرده‌ای پوزش مخواه” از کتاب‌های این شاعر است. این شاعر فلسطینی در نگاه به زندگی، سیاست و حتی مردم اطرافش متفاوت بود و احساسش را طوری با کلمات بیان می‌کرد که گویی واژه‌ها تنها برای او ساخته شده‌اند. وی با سرودن اشعاری در حمایت مردم فلسطین، نام خود را جاودانه کرد و جوایز ادبی زیادی به‏ دست آورد. درویش اشعاری علیه جنایات رژیم صهیونیستی سرود که سرانجام سبب شد وی وطنش را ترک کند. چیزی نگذشت که آثار درویش یکی پس از دیگری به چاپ رسید و وی در طول فعالیت تقریباً چهل ساله خود بیش از ۳۰ مجموعه شعر و هشت اثر منثور به چاپ رسانید. درویش علاوه بر جهان عرب در بسیاری از کشور‌های جهان شاعری شناخته شده است و آثارش به بیش از ۲۲ زبان ترجمه شده‌اند. محمود درویش در حالی در نهم آگوست سال ۲۰۰۸ میلادی از این دنیا رفت که بسیاری وی را یکی از امید‌های مردم فلسطین و «نفس» این مردم می‌دانستند.

• بیشتر بخوانید:
• مستند قیام ۱۵ خرداد

انتهای پیام/
خبرگزاری میزان: انتشار مطالب و اخبار تحلیلی سایر رسانه‌های داخلی و خارجی لزوماً به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفاً جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای منتشر می‌شود.