ضرورت بهره‌برداری از ظرفیت‌های طب سنتی در تولید واکسن

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، سعیدرضا عاملی دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی ضمن بازدید از مؤسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی با رئیس و مدیران این مؤسسه دیدار و گفتگو کرد.

 

عاملی در سخنانی در این جلسه با بیان اینکه عاشورا فرهنگ مقاومت و پایداری است و در همه عرصه‌ها قابل توجه است، اظهار کرد: در عرصه علم نیز برای به نتیجه رسیدن باید به مقاومت و پایداری اعتبار بخشید. مقاومت فرهنگ بسیار ارزشمندی است. در دوران دفاع مقدس دوستانی داشتیم که با وجود مشکلات عدیده‌ای که داشتند و سلامت آن‌ها در خطر بود، در عملیات حضور پیدا می‌کردند. در این سال‌ها نیز در حوزه علم و فناوری افتخارات زیادی حاصل شده و پرچم این عرصه نیز به دست رهبر حکیم انقلاب اسلامی بوده است و رصد ایشان در حوزه علم و فناوری رصد موضوعی و جزئی است و صرفا به یک توصیه اکتفا نمی‌شود.

وی در ادامه با بیان اینکه مؤسسه رازی منعکس‌کننده تاریخ پزشکی کشور است و مرجعیت مهمی برای پیشگیری در حوزه سلامت جامعه ما محسوب می‌شود، افزود: برای شورای عالی انقلاب فرهنگی با مأموریتی که در حوزه علم و فناوری دارد مهم بوده است که مؤسسه‌ای مانند رازی بتواند از حداکثر ظرفیت خود استفاده کند.

 

وی ادامه داد: از دیگر سو، مؤسسه رازی تاریخ علم و تمدن ایرانی را منعکس می‌کند که ثبت این ظرفیت تمدنی در کتب درسی و منابع تاریخی و تمدنی ایران بسیار اهمیت دارد. اگر به پنج حوزه اصلی نیازمندی‌ها از جمله سلامت، غذا، امنیت، محیط زیست و سلامت اجتماعی نظر کنیم، خواهیم دید که مؤسسه‌ای در ظرفیت رازی که دارای قدمت تاریخی است، می‌تواند نقش جدی در حوزه سلامت ایفا کند.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی کشور تاکید کرد: موسسه واکسن و سرم سازی رازی با ظرفیت تولید بیش از ۳ میلیارد واکسن انسانی و حیوانی و برخوردار از بیش از ۱۵۰ عضو هیئت علمی، ۸ آزمایشگاه ملی و ۱ آزمایشگاه بین المللی، سرمایه ملی برای تامین سلامت است.

 

عاملی اظهار کرد: عقب ماندن مؤسسه‌ای مانند رازی از واکسن سازی در مقابله با کرونا، اتفاق خوشایندی نبود. باید موانع را برطرف کرد و اگر در این زمینه نیازمند حمایت‌های شورا باشد، اقدامات لازم را انجام خواهیم داد، چرا که صحبت از مسئله و موضوعی ملی است. مؤسسه‌ای در این مقیاس باید دارای مرجعیتی علمی باشد. مناسب است از ظرفیت‌های طب سنتی برای تولید واکسن بهره گرفته شود و امروز بازگشت به طب قدیم با رویکرد کاهش مخاطرات افزایش پیدا کرده است.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با تأکید بر اینکه در هر زمینه‌ای مرتبط با قدرت و پیشرفت، بدون دانش نمی‌توان پیش رفت، گفت: دانش، بنیان همه موفقیت‌های ما در عرصه قدرت مرتبط با مسائل راهبردی است. در حوزه اجتماعی نیز آن چیزی که مربوط به جامعه می‌شود چند موضوع اساسی وجود دارد که همواره موضوعات مهمی بوده است. از جمله این موضوعات مهم سلامت، غذا و محیط زیست و امنیت و روابط سالم اجتماعی است.

 

وی تصریح کرد: کشور‌هایی که در سلامت و درمان موفق بوده‌اند، لزوما در عرصه سلامت اجتماعی موفق نبوده اند و نتوانسته‌اند هم‌تراز با سلامت و درمان، مشکلات اجتماعی را حل کنند. جامعه‌ای که گرفتار میزان طلاق‌های زیاد می‌شود و از هر چهار ازدواج، دو ازدواج منجر به طلاق می‌شود و خانواده‌های تک سرپرست زیاد و جمعیت کهنسالان رو به فزونی می‌رود و اساسا توجه به یکدیگر کم رنگ می‌شود و انواع مفاسد اجتماعی مثل روابط نامشروع، اعتیاد، بزهکاری در آن افزایش پیدا می‌کند ولو از امکانات زیاد زندگی برخوردار باشد، گرفتار یک انحراف بزرگ اجتماعی شده است. منشاء همه انحرافات اجتماعی، دور افتادن از ارزش‌های الهی است.

وی افزود: بر این اساس، یک رشد موزون و یکپارچه و فراگیر را در عرصه سلامت نیاز داریم. مؤسسه رازی خوشبختانه در این زمینه شاخص بوده و در آستانه صد ساله شدن، آثار خوبی از خود به جای گذاشته است. در بخش واکسن حیوانی و انسانی، درصد و سهم این موسسه بسیار زیاد بوده است. امکانات و منابعی که در اختیار دارند ظرفیت بزرگی را برای این موسسه فراهم کرده است و یکی از مراجع قدرت سلامت کشور، مؤسسه رازی است. در سلامت هم "تشخیص"، و هم "پیشگیری" و هم "درمان" اهمیت دارد که موسسه رازی در هر سه سه زمینه دارای اثر گذاری ملی و جهانی است.

عاملی بر ظرفیت‌های دانشی جدید از جمله هوش مصنوعی تاکید کرد و گفت: در حوزه کووید ۱۹، هوش مصنوعی هم در تحلیل داده‌های مرتبط با واکسن و پیشنهاد اجزای واکسن و همچنین در به اشتراک گذاری داده و اطلاعات نقش اعجاب انگیزی داشت. هوش مصنوعی قدرت تشخیص ساختار پروتئین‌های ویروس را فراهم کرد. هوش مصنوعی در فراهم آوردن نظام هشدار اجتماعی نسبت به شیوع ویروس نقش تعیین کننده‌ای دارد که لازم است از این ظرفیت بیش از گذشته بهره گرفته شود.

 

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی کشور با اشاره به دستاورد‌های این شورای ادامه داد: در شورای عالی انقلاب فرهنگی بسیاری از اسناد مرتبط با علم و فناوری تصویب شده است؛ سند نانو؛ سند زیست فناوری، سند طب سنتی و ...، و تمامی هشت ستاد در حوزه علم و فناوری و ایجاد آنها، محصول مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی بوده است. تأسیس بسیاری از مؤسسات و دانشگاه‌های مهم کشور با تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی بوده است.

وی گفت: اخیرا شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز اساسنامه سازمان ملی تعلیم و تربیت کودک را تصویب کرد تا تعلیم و تربیت دوره صفر تا سه سال و سه تا شش سال که رده سنی مهمی است، مطابق این اساسنامه باشد. همچنین سند ملی حقوق کودک مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی است؛ لذا اگر گزارش متمرکزی از فعالیت‌های موسسه رازی آماده شود تا در ستاد نقشه جامع علمی کشور و در صحن شورای عالی ارائه گردد، با توجه به تلاش این موسسه در تأمین ۱۰۰ درصد واکسن حیوانی و بیش از ۸۵ درصد واکسن انسانی و سهم مهمی که در حوزه سلامت دارد، می‌توان در بسیاری زمینه‌ها به آن کمک کرد.

عاملی اپهار کرد: موسسه واکسن و سرم سازی رازی با ظرفیت تولید بیش از ۳ میلیارد واکسن انسانی و حیوانی و برخوردار از بیش از ۱۵۰ عضو هیئت علمی، ۸ آزمایشگاه ملی و ۱ آزمایشگاه بین المللی، سرمایه ملی برای تامین سلامت است.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی عنوان کرد: لازم است مشکلات و چالش‌های صنعت واکسن سازی به دور از جنبه‌های سیاسی استخراج شود. عرصه علمی باید بتواند خود را امانت‌دار مسائل کشور بداند و حلال آن‌ها باشد. راهبری این حوزه مهم را مقام معظم رهبری بر عهده دارند و رئیس جمهور به عنوان بالاترین مقام اجرایی کشور، نقش کلیدی در فراهم آوردن زمینه‌های مناسب ایفا می‌کند. خوشبختانه جناب آقای دکتر رئیسی هم یکی از اولویت‌های خود را بحث سلامت عنوان کرده‌اند. سلامت به خودی خود دارای اولویت است، اما مهم این است که رئیس دولت هم نسبت به این موضوع اهتمام دارند.

وی با بیان اینکه دهه ۸۰ به عنوان دهه «دانش یکپارچه» نامگذاری شد، گفت: در آن دوران، بحث اساسی آن این بود که مؤلفه‌ها و زنجیره علم تکمیل شود. بعضی از حوزه‌ها نیازمند بازتعریف جدیدی در فرمولاسیون است و باید مجموعه‌ها دست به دست هم بدهند که این زنجیره تکمیل شود.

عاملی افزود: در نگارش تاریخ و تمدن، غربی‌ها گرفتار رویکرد اروپا مرکزی (Eurocentric) و استثناگرایی آمریکائی (American Exceptionalism) هستند و تاریخ و تمدن را منطبق با تاریخ و تمدن اروپا و آمریکا تدوین کرده اند. بعنوان مثال خوارزمی پایه‌گذار دانش فناوری‌های جدید که بنیان آن بر الگوریتم بوده هست، ولی نام بزرگ او در تاریخ علم برجسته نمی‌شود.

 

وی تصریح کرد: در شرایطی که در کتابخانه دانشگاه‌های مهم دنیا از جمله سوئز، بخش پزشکی آن‌ها هزاران کتاب در حیطه پزشکی اسلامی دارند، ولی در تدوین تاریخ علم پزشکی جایگاه دانشمندان مسلمان و دستاورد‌های کشور‌های اسلامی بسیار کمرنگ است. آمریکایی‌ها در این زمینه به مراتب بدتر عمل کرده‌اند و تاریخ را از خود شروع می‌کنند، مید مردم شناس آمریکائی از استعاره برای توجیه تاریخ کوتاه آمریکا استفاده می‌کند و می‌گوید: تمدن آمریکا متعلق به کسانی است که در امروز و آینده می‌خواهند زندگی کنند، نه کسانی که در گذشته زندگی کرده‌اند. بدیهی است که بدون بنیان گذشته و تاریخ شکوفا امروز و آینده بی معناست.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: بسیار مهم است که میراث تمدنی خود در حوزه پزشکی و تولید واکسن را مورد توجه قرار دهیم. در حوزه کووید ۱۹، هوش مصنوعی هم در تحلیل داده‌های مرتبط با واکسن و پیشنهاد اجزای واکسن و همچنین در به اشتراک گذاری داده و اطلاعات نقش اعجاب انگیزی داشت. هوش مصنوعی قدرت تشخیص ساختار پروتئین‌های ویروس را فراهم کرد. هوش مصنوعی در فراهم آوردن نظام هشدار اجتماعی نسبت به شیوع ویروس نقش تعیین کننده‌ای دارد که لازم است از این ظرفیت بیش از گذشته بهره گرفته شود.

وی در بخش پایانی صحبت خود در خصوص نقش موسسه رازی در تولید واکسن کرونا گفت: عقب ماندن مؤسسه‌ای مانند رازی از واکسن سازی در مقابله با کرونا، اتفاق خوشایندی نبود. باید موانع را برطرف کرد و اگر در این زمینه نیازمند حمایت‌های شورا باشد، اقدامات لازم را انجام خواهیم داد، چرا که صحبت از مسئله و موضوعی ملی است. مؤسسه‌ای در این مقیاس باید دارای مرجعیتی علمی باشد.

عاملی همچنین تاکید کرد: مناسب است از ظرفیت‌های طب سنتی برای تولید واکسن بهره گرفته شود و امروز بازگشت به طب قدیم با رویکرد کاهش مخاطرات افزایش پیدا کرده است. گزارش متمرکزی از فعالیت‌های موسسه رازی آماده شود تا در ستاد نقشه جامع علمی کشور و در صحن شورای عالی ارائه شود، با توجه به تلاش این موسسه در تأمین ۱۰۰ درصد واکسن حیوانی و بیش از ۸۵ درصد واکسن انسانی و سهم مهمی که در حوزه سلامت دارد، می‌توان در بسیاری زمینه‌ها به آن کمک کرد.

 

وجود ۴۰۰ هزار دوز واکسن رازی کووپارس در انبار مؤسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی

علی اسحاقی، رئیس مؤسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی نیز در این جلسه ضمن تشریح تاریخچه و بخش‌های مختلف این مؤسسه و دستاورد‌های آن در حوزه واکسن سازی با تشریح اقدامات این مؤسسه در مورد واکسن کووید ۱۹ گفت: براساس برنامه ریزی‌های انجام شده تا پایان شهریور ۱۴۰۰ حدود پنج میلیون دوز واکسن " رازی کووپارس" در اختیار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی قرار می‌گیرد.

اسحاقی اظهار کرد: همزمان با اجرای کارآزمایی بالینی واکسن رازی کووپارس، بستر‌های لازم برای تولید انبوه واکسن در این مجموعه فراهم شده است. موسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی در کنار سایر تولید کنندگان داخلی واکسن کرونا با تمام ظرفیت در تلاش است تا از نگرانی مردم در این زمینه بکاهد.

 

وی گفت: موسسه رازی از اسفند سال ۱۳۹۸ کار ساخت واکسن را آغاز و از روش واکسن پروتئینی نوترکیب که از ایمن‌ترین واکسن‌ها است برای تولید آن استفاده کرد. این موسسه در فاصله زمانی اسفند ۹۸ تا پایان فروردین ۹۹، کار طراحی این واکسن را به پایان رساند، اردیبهشت سال گذشته دُزسنجی و فرمولاسیون انجام شد و از خرداد ماه ۹۹، آزمایش این واکسن روی ۵۰۰ حیوان صورت گرفت.

 

اسحاقی ادامه داد: کارآزمایی بالینی واکسن رازی کووپارس موسسه رازی هم با تزریق مرحله اول تست انسانی به ۲ داوطلب مرد دهم اسفند ماه ۹۹ در بیمارستان حضرت رسول اکرم (ص) تهران آغاز شد. مرحله دوم کارآزمایی بالینی واکسن رازی کووپارس هم از ششم خرداد ماه با ۵۰۰ داوطلب در ۲ گروه ۲۵۰ نفره آغاز شد. یک گروه ۲۵۰ نفره واکسن با دوز ۱۰ میکرولیتر و گروه دیگر با عنوان گروه کنترل واکسن‌نما دریافت کردند. در مرحله دوم مطالعه انسانی واکسن رازی کووپارس، گروه سنی ۱۸ تا ۷۰ سال قرار گرفتند و در فاز سوم نیز تمام افراد بالای ۱۸ سال در مطالعه قرار دارند و اطلاعات آن در اختیار کمیته اخلاق قرار خواهد گرفت.

 

وی با بیان اینکه هم اکنون ۴۰۰ هزار دوز واکسن رازی کووپارس در انبار این مؤسسه موجود است و در صورت صدور مجوز وارد عرصه مصرف می‌شود، قول تولید ۲۰ میلیون دوز واکسن ایرانی رازی کووپارس را تا پایان آذرماه سال جاری داد.

 

بررسی جایگاه تمدنی واکسن سازی از دوره‌های گذشته تاکنون

 

همچنین در این دیدار محمدرضا شمس اردکانی دبیر کمیته فرهنگ و تمدن اسلام و ایران دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی با تقدیر از تلاش‌های این مؤسسه گفت: در طب سنتی می‌گوییم غذا بر انسان و انسان بر غذا تأثیر گذار هستند و این رابطه دو طرفه است، ولی دارو فقط بر بدن تأثیر می‌گذارد. داروسازی دانشی پیچیده و حساس است و واکسن سازی از پیشرفته‌ترین حوزه‌های داروسازی است.

عضو فرهنگستان علوم پزشکی با اشاره به قدمت یکصد ساله و دستاورد‌های مؤسسه رازی ادامه داد: مؤسسه رازی باید توجه ویژه‌ای به حوزه فرهنگی و جایگاه تمدنی خود داشته باشد. می‌توان با طراحی یک مرکز تحقیقات ویژه به این موضوع پرداخت و جایگاه تمدنی واکسن سازی از دوره‌های گذشته تاکنون را مورد کنکاش و بررسی قرار داد.

سید حسن قدسی پور معاون نظارت و ارزیابی ستاد علم و فناوری دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز در این دیدار گفت: ستاد علم و فناوری به عنوان هدایتگر، ناظر و حامی علم و فناوری در کشور آمادگی دارد تا مؤسسه رازی را در پیمودن مسیر برای تولید واکسن کووید ۱۹ همراهی کند. در گذشته نیز برخی دستگاه‌های متولی این موضوع گزارش خود را به ستاد علم و فناوری ارائه کرده بودند و ستاد حداکثر حمایت را از ایشان صورت داد.

گفتنی است؛ در پایان این جلسه دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی و هیأت همراه از موزه و برخی بخش‌های تحقیقاتی مؤسسه بازدید به عمل آوردند.