گرمایش زمین: کشورهای حاشیه مدیترانه در جدال با آتش

موج‌های گرمایی بی‌سابقه، یکی از پیامدهای گرمایش جهانی، باعث شده‌اند که صدها آتش‌سوزی در کشورهای حاشیه مدیترانه شعله‌ور شوند، هزاران تن را آواره کنند و خسارت‌های پرشمار و تخریب غیرقابل جبران زیست‌بوم را در پی داشته باشند.

نهاد ارزیابی تغییرات اقلیمی ملل متحد: دگرگونی‌های بزرگ، غیرقابل اجتناب و بازگشت‌ناپذیر خواهند بود

یونان، ترکیه، ایتالیا، لبنان، اسپانیا، قبرس و الجزایر درگیر آتش‌سوزی جنگل‌ها و مراتع طبیعی هستند یا به تازگی موفق به مهار قسمت عمده آنها شده‌اند. جمعه و شنبه ۱۳ و ۱۴ اوت/۲۲ و ۲۳ مرداد دمای بسیار شدید هوا در بخش‌هایی از فرانسه و پرتغال پیش‌بینی شده است. بیم گسترش آتش‌سوزی‌ها به این کشورها می‌رود.

باد داغ و موج‌های گرمایی شدید و بی‌سابقه باعث گسترش سریع آتش‌سوزی‌ها در دور تا دور مدیترانه شده‌اند. حتی در کشورهایی که آتش‌سوزی‌ها عمدی و بر اثر خرابکاری شروع شده‌اند، تغییرات اقلیمی ناشی از گرمایش زمین به گسترش فوری و افزایش تأثیر مخرب آنها انجامیده است.

این کشورهای حاشیه مدیترانه به این دلیل در معرض این آتش‌سوزی‌ها قرار گرفتند که موقعیت جغرافیایی آنها در منطقه «نیمه‌گرمسیری» است. به لحاظ هواشناسی، قرارداشتن در این موقعیت به معنای داشتن ابرهای کمتر در آسمان و قرار گرفتن در معرض آفتاب هرچه بیشتر است.

الجزایر

آتش‌سوزی‌ها در الجزایر از دوشنبه هفته جاری آغاز شد و جان ۶۹ تن را گرفت: ۴۱ شهروند غیرنظامی و ۲۸ سرباز کشته شدند. الجزایر پنج‌شنبه ۱۲ اوت / ۲۱ مرداد سه روز عزای عمومی اعلام کرد.

هرچند گرمای شدید هوا یکی از دلایل آتش‌سوزی‌ها بود، اکثر این آتش‌سوزی‌ها به گفته عبدالمجید تبون رئیس‌جمهوری الجزایر «خاستگاه مجرمانه» داشتند. به گفته تبون، ۲۲ متهم به آتش‌افروزی دستگیر شده‌اند.

https://www.radiozamaneh.com/680185

اما اتهام آتش‌افروزی به خشونت‌های شدید انجامید و یک گروه خشمگین از مردم مردی ۳۸ ساله را که فکر می‌کنند در آتش‌افروزی نقش داشته، چهارشنبه در شهر تیزی وزو آنقدر کتک زدند که جان داد و سپس پیکر او را به آتش کشیدند.

مقام‌های قضایی الجزایر بررسی این حادثه را آغاز کرده‌اند.

آتش‌سوزی‌ها باعث آوارگی صدها تن و فرار هزاران تن دیگر شد. شهروندان و نظامیان داوطلب برای اطفای حریق شتافتند. فرانسه نیز هواپیماهای آب‌پاش برای اطفای حریق به الجزایر فرستاد. اسپانیا و سوئیس نیز قول ارسال هواپیما داده‌اند.

آثار آتش‌سوزی‌ها در الجزایر ــ عکس: Ryad KRAMDI / AFP

یونان

آتش‌سوزی‌های گسترده در یونان نیز ادامه دارند. کیریاکوس میسوتاکیس، نخست‌وزیر یونان گفته که این آتش‌سوزی‌ها «بزرگترین فاجعه زیست‌محیطی در دهه‌های گذشته» در این کشور است.

یکی از شدیدترین موج‌های گرمایی یونان در دهه‌های اخیر به گسترش این آتش‌سوزی‌ها انجامید. تا کنون ۱۰۰ هزار هکتار جنگل و زمین زراعی طعمه حریق شده‌اند.

تا کنون سه تن کشته و صدها تن آواره و هزاران تن نیز فراری شده‌اند. آتش‌سوزی به تشدید بحران اقتصادی و زیست‌محیطی انجامیده است. ۱۵۰ خانه در حوالی آتن، پایتخت تخریب شده است.

تمرکز اصلی آتش‌ها در جزیره اویا است که بیش از نیمی از مناطق سوخته در آتش‌سوزی‌ها به آنجا تعلق دارد.

آغاز بارندگی‌ها در یونان کمی از شدت آتش‌سوزی‌ها کاسته است.

ترکیه

سواحل جنوبی ترکیه نیز گرفتار آتش‌سوزی‌ شده‌اند. تا کنون هشت تن از جمله دو آتش‌نشان کشته شده‌اند.

آتش‌سوزی‌های ترکیه به جان جنگل‌های کاج و زمین‌های زراعی افتاد. بیش از ۱۰ هزار تن آواره شدند و هتل‌ها و مهمانخانه‌ها نیز در این فصل توریستی مجبور به تخلیه مهمانان‌شان شدند.

بکر پاک دمیرلی، وزیر کشاورزی ترکیه پنج‌شنبه اعلام کرد که اکثر آتش‌های بزرگ این کشور اطفاء شده‌اند.

آتش‌سوزی‌های ترکیه از ۲۸ ژوئیه/۶ مرداد آغاز شد و دست‌کم ۱۵ روز ادامه داشت.

ایتالیا

چهارشنبه این هفته ۱۱ اوت / ۲۰ مرداد سیسیل ایتالیا درجه حرارتی حدود ۴۹ درجه سانتیگراد را ثبت کرد که رکورد پیشین دمای بالا در ۱۹۷۷ را زد.

این درجه حرارت یک رکورد جدید برای اروپا بود.

از ژوئیه، ماه پیشین میلادی آتش‌سوزی‌ها در این منطقه آغاز شده و هنوز پایان نیافته است.

۵۰۰ آتش‌سوزی در منطقه کالابریا در جریان است و آتش‌نشان‌ها در حال اطفای آن. تا کنون چهارتن کشته شده‌اند.

لبنان

در همان حوالی ۲۸ ژوئیه/۶ مرداد، لبنان نیز دچار آتش‌سوزی‌های مراتع و جنگل‌های طبیعی شد.

آتش‌سوزی‌های شمال لبنان نیز به جنگل‌های کاج و صنوبر آسیب رساند و مناطق مسکونی را تحت تهدید قرار داد. تمرکز آتش‌ها در شهر القبیات بود. دولت لبنان که در بحرانی عمیق به سر می‌برد، توان چندانی برای اطفای حریق نداشت و ویدئوها شهروندان را نشان می‌داد که روی آتش آب می‌ریختند.

دست کم یک تن در این آتش‌سوزی‌ها کشته شد. حریق در لبنان به سوریه نیز سرایت کرد و به طور خاص حومه حمص را فراگرفت.

این آتش‌سوزی‌ها در لبنان پایان یافته است. اما از پنج شنبه آتش‌سوزی جدیدی در كريات شمونه‎ در اسرائیل در مرز با لبنان رخ داده و باعث تخلیه ساکنان شده است.

فرانسه، اسپانیا، پرتغال

پنج‌شنبه ۱۲ اوت/ ۲۱ مرداد آتش‌سوزی‌ها در اسپانیا نیز آغاز شد. سه حریق عمده در شمال شرقی و شمال اسپانیا گزارش شده و آتش‌سوزی منطقه تاراگونا در شمال شرقی هم‌اکنون ۴۰ هکتار را ویران کرده است.

دمای هوا در اسپانیا امروز جمعه ۱۳ اوت / ۲۲ مرداد و در روزهای آتی به بالای ۴۰ درجه سانتیگراد خواهد رسید. تنها سه منطقه اسپانیا از میان ۱۷ منطقه به خاطر گرمای شدید و خطر آتش‌سوزی در موقعیت آماده‌باش قرار ندارند.

در پرتغال نیز وضعیت مشابهی برقرار است. مرکز هواشناسی این کشور اعلام کرده که مرکز و شمال و نیز بخش‌های از جنوب پرتغال در حالت آماده‌باش «حداکثری» برای احتمال وقوع آتش‌سوزی هستند.

جنوب فرانسه نیز به دلیل موج گرمایی بی‌سابقه در حالت آماده‌باش است.

تغییرات اقلیمی همین حالا فرا رسیده‌اند:

آثار ناشی از گرمایش زمین سویه هر چه مخرب‌تر خود را در جای جای جهان نشان می‌دهند. از گرما و خشکسالی شدید در غرب آمریکا و کانادا تا سیلاب‌های ویرانگر در آلمان و هلند و بلژیک تا خشکسالی و گرمای بی‌سابقه در ایران و دیگر کشورهای غرب آسیا و شمال آفریقا و اکنون نیز آتش‌سوزی‌های حاشیه مدیترانه.
همزمان غلظت متوسط جهانی دی اکسید کربن در آوریل ۲۰۲۱ رکورد زد. جنگل‌های آمازون در حال بدل شدن به عامل تشدیدکننده گرمایش زمین هستند. میزان اسیدی بودن اقیانوس‌ها به سطح ویرانگری رسیده. دمای هوا در سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۹ حدود ۱,۱ درجه سانتیگراد بالاتر از متوسط دمای ثبت‌شده در دوره پیشاصنعتی بود و این نشان می‌دهد که تا چه حد جهان در حال نزدیک شدن به حد گرمایش ۱,۵ درجه سانتیگرادی است که به گفته دانشمندان، سبب تأثیرات شگرفی خواهد شد.
متخصصان سازمان ملل هشدار می‌دهند که ۱,۵ درجه افزایش دما تا ۲۰۴۰ و حتی شاید زودتر از آن رخ دهد. دانشمندان «هیئت بین‌دولتی تغییر اقلیم» (IPCC)، نهاد ارزیابی تغییرات اقلیمی سازمان ملل در گزارش جدیدشان که دوشنبه ۹ اوت / ۱۸ مرداد منتشر شد، چنین هشدار دادند: شماری از تغییرهای عمده در اقلیم اکنون دیگر غیرقابل اجتناب و «بازگشت‌ناپذیر» هستند.
اخیراً هزاران دانشمندی که «وضعیت اضطراری اقلیمی» اعلام کرده اند، هشدار دادند که سیستم‌های اقلیمی طبیعی متعددی در آستانه ورود به مرحله‌ای غیرقابل بازگشت قرار دارند. دانشمندان می‌گویند تغییر در مصرف کافی نیست و نیاز به «تغییرات دگرگون‌کننده سیستمی» داریم.