انیمیشن؛ فرزند مهاجرت کرده

گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری دانشجو_ ریحانه ابراهیمی؛ درست پنج هزار سال پیش یکی از اهالی شهر سوخته اولین انیمیشن را به جهانیان عرضه کرد البته نه از طریق دیزنی، پیکسار و... بلکه به وسیله همین جام‌های سفالی خودمان!
هر چند که زابل یا همان شهر سوخته زادگاه انمیشین بوده، اما انگار انیمیشن خیلی وفایی به دیار خود نکرده و مدت‌هاست به کالیفرنیا مهاجرت کرده است. البته در همان کالیفرنیا هم یک‌جا ساکن نمانده گاهی به امری ویل (پیکسار) گاهی به بربنک (والت دیزنی) و البته سفر‌های متعددی به گلندل (دریم ورکس انیمیشن) و سان فرانسیسکو (آی ال ام) و گرینویچ، کانتیکات (بلو اسکای استودیوز) و ولینگتون، نیوزیلند (وتا دیجیتال) وکالور سیتی، کالیفرنیا (سونی پیکچرز انیمیشن) داشته است.  

 

هر چند ابا و اجداد انیمیشن به شهر سوخته باز می‌گردد، اما خاستگاه انیمیشن به سبک نوین امروزی آمریکا است و متولد دوران پس از جنگ جهانی دوم است. چرا که پس از جنگ جهانی این کشور در صدد معرفی خود و فرهنگش برآمد. پس سرمایه گذاری عظیمی را در این باره صرف نمود. بعد از آمریکا، اروپا و به ویژه اروپای شرقی درصدد ساخت انیمیشن برامد، اما بدلیل اینکه نمی‌توانست مانند امریکا سرمایه گذاری عظیمی انجام دهد به ایجاد سبک زاگرب رو آورد. انیمیشنی سبک، اما پر بار و پر مفهوم. پس دنیای انیمیشن باتولیدات انبوه، فرهنگ خود را به دنیا معرفی نمود.

برترین‌های متحرک سازی

 پیکسار 

استودیو پیکسار در سال۱۹۸۶ توسط استیو جابز و ادوین کتمول بنیان گذاری شد. پیکسار یک دهه بعد با ساخت اولین انیمیشن تمام کامپیوتری (داستان اسباب بازی) که با مشارکت والت دیزنی ساخته شد، معروف، و در سطح جهان مطرح شد.
انیمیشن‌های موفق و مطرح استودیو پیکسار: «داستان اسباب بازی‌ها»، «شجاع»، «راتاتویی»، «پشت و رو».

 

استودیو‌های انیمیشن والت دیزنی

کمپانی والت دیزنی در سال ۱۹۲۳ توسط «والت» و «روی» دیزنی با نام استودیوی کارتون برادران دیزنی افتتاح شد و پیش از آنکه در عرصه تولید محصولات سینمایی و تلویزیونی وارد عمل شود به سلطان انیمیشن سازی هالیوود تبدیل شد.
انیمیشن‌های موفق و مطرح کمپانی والت دیزنی: «یخ زده»، «زوتوپیا»، «رالف خرابکار»، «ابرقهرمان ۶».

 

 دریم ورکس انیمیشن

این استودیو در سال ۱۹۹۴ توسط سه تن از گردانندگان صنعت سرگرمی یعنی تهیه کننده و کارگردان استیون اسپیلبرگ، تهیه کننده موسیقی دیوید گفن، و مدیر سابق دیزنی جفری کاتزنبرگ تأسیس شد و تا به حال موفق به دریافت جوایز متعددی از جمله ۲۲ جایزه امی، ۳ اسکار و بسیاری دیگر از افتخارات بین المللی شده است.
انیمیشن‌های موفق و مطرح دریم ورکس انیمیشن: «شرک»، «مربی اژدها»، «ماداگاسکار»، «پاندای کنگ‌فو کار».
ژاپنی‌ها نیز در این عرصه بسیار قدرتمند عمل کرده اند و در حال حاضر انیمه از جایگاه بسیار ویژه‌ایی برخوردار است.

 

 استودیوی ژاپنی جیبلی

یا جیبوری بدون شک برترین استودیوی انیمه سازی دنیا است. جیبلی، این محبوبیت را مدیون کارگردان و انیمیشن ساز ژاپنی، هایائو میازاکی و تیم انیماتور پرتوانش است که همگی عضو همین استودیو هستند. لوگوی این استودیو، شخصیت «توتورو» از انیمیشن «همسایه من توتورو» است. بعد از ساخت انیمیشن «ناوسیکا از دره باد» و موفقیتی که در سطح جهانی به دست آورد، ایده‌ی ساخت این استودیو به ذهن بنیان‌گذارانش آمد. نام جیبوری برگرفته از نامی است که مردمان لیبی برای باد‌های تابستانی به کار می‌برند و دلیل این نامگذاری این بود که تاسیس استودیو جیبلی را به دمیدن نفسی تازه به صنعت انیمه ژاپنی می‌دانستند.

از میان ١٠ انیمه‌ی برتر دنیا، ٦ انیمیشین آن ساخت استودیو جیبلی است. همچنین انیمیشن «شهر‌اشباح»، «مزار کرم‌های شب تاب» و «قلعه متحرک هاول» که از انیمیشن‌های برگزیده و تحسین شده‌ی دنیا هستند، در جیبلی ساخته شده‌اند.
کمپانی‌های معروف دیگری هم در حال حاضر فعال هستند که به نام آن‌ها در بالاتر اشاره مختصری شد، اما سوالی که در ذهن ایجاد می‌شود این است که جایگاه ایران در این صنعت پر‌طرفدار کجا است؟

چرا ما نه؟!

جوانرودی، انمیشین‌ساز، درگفتگو با خبرگزاری دانشجو پیرامون عوامل موفقیت انیمشین‌های خارجی، گفت: «ساختار تولید و فروش این کمپانی‌ها یکی از عوامل مهم قابل ذکر است. البته تیمی کار کردن این گروه‌ها نیز مزید بر علت است. رهبری کردن در یک مجموعه بسیار حیا‌تی‌تر از مدیریت کردن همان مجموعه است و وجود یک رهبر کارآمد موثرتر از یک مدیر خوب. از طرفی نیز یکی از عوامل موفقیت انیمشین‌های خارجی، وجود تیم‌های تخصصی تجاری سازی است.»
مشکوری، تهیه کننده انیمیشن نیز در گفتگو با دانشجو، درباره علت موفقیت انیمیشن‌های خارجی، گفت: «وجود گرافیک‌های مینیمال و داستان‌های ساده، مسلط بودن اعضای تیم به بحث‌های روانشناختی کودک و زبان خردسال و همچنین بستر آسان برای پخش انیمیشن و پرحجم بودن مجموعه‌ها، از مهم‌ترین عوامل موفقیت انیمیشن‌های خارجی است.»

 

جوانرودی پیرامون عدم تمایل کودکان به آموزش مستقیم، گفت: «کودکان به دیدن فیلم‌ها و انیمیشن‌هایی که بطور مستقیم و بیشتر در قالب کلمات سعی دارند به خردسال نکات آموزشی و تربیتی بیاموزند تمایلی نشان نمی‌دهند. برای مثال شما به عنوان یک فرد بالغ زمانی که به مهمانی یا مکانی برای تفریح می‌روید آیا دوست دارید که صاحبخانه یا دیگر افراد بطور مداوم به شما تذکر بدهند که لباس شما مناسب نیست؟ یا مثلا به شما بگویند فلان خوراکی را بخورید یا نخورید؟ بطور طبیعی هیچکس دوست ندارد این تذکر‌ها را مستقیم دریافت کند مخصوصا زمانی که مشغول تفریح کردن و گذران اوقات فراغت است. کودک هم فیلم و انیمیشن را برای تفریح و سرگرمی نگاه می‌کند و طبیعتاً زمانی که از انیمیشن تذکر‌های آموزشی به صورت مستقیم دریافت کند دیگر تمایلی به دیدن این فیلم نشان نمی‌دهد.»

او ادامه داد: «برای درک این موضوع نگاهی بیاندازید به انیمیشن‌های اسلپ استیک (تام وجری و...) که در عین صامت بودن طرافداران زیادی دارند و با ظرافت بالا نکات آموزشی نیز به کودک نشان می‌دهند. کمیک بودن از المان‌های یک انیمشین خوب است، کمیک بودن به معنی طنز بودن صرف و از واقعیت دور شدن نیست. ظرافت در به تصویر کشیدن مهم‌ترین بخش کمیک است. موفقیت یک مجموعه به کردار است همانطور که والدین ما هر روز به ما تذکر نمی‌دادند که بخشش و انفاق کار نیکوییست بلکه ما با دیدن اینکه آن‌ها مکرر از اموال خودشان به دیگران بخشش می‌کنند، زیبایی این عمل را آموخته‌اییم و به آن عمل می‌کنیم. در آموزش از طریق انیمیشن هم دقیقا همین موضوع مطرح است.»

جوانرودی با اشاره به شخصیت کاراکتر‌ها در انیمیشن‌ها گفت: «کاراکتر‌ها در یک داستان نباید صرفا سفید یا صرفا سیاه باشند؛ همانطور که در دنیای واقعیت یک فرد در کل عمرش خوب یا هر روز بد نیست؛ شخصیت‌ها باید خاکستری باشند. از طرفی داستان یک مجموعه دارای الویت بیشتری نسبت به کاراکتر‌ها است. داستان باید بی غل و غش باشد، چون کودکان بسیار باهوش‌اند و نمی‌توان به آن‌ها دروغ گفت یا ماجرا را جور دیگری تعریف نمود.»

او ادامه داد: «یکی از عوامل مهم در موفقیت انیمیشن‌ها میزان علاقه سازنده انیمیشن به حرفه خود است. اینکه سازنده یک انیمیشن به حرفه خود علاقه‌مند باشد. تاحدی که یکی از انیمیشن‌ساز‌های معروف جمله‌ای دارد که می‌گوید «انیمیشن نمی‌سازم که پول دربیاورم بلکه پول درمیاورم که انیمیشن بسازم».

مشکوری درباره عوامل کلیدی مهم در ساخت انیمشن، می‌گوید: «چهار نکته‌کلیدی مهم در ساخت انیمیشن‌ها وجود دارد. اولین موضوع توجه به گروه سنی است. دومین نکته داستانی بودن مجموعه است؛ سوم توجه به گرافیک و به تصویر کشیدن داستان است و آخرین موضوع هم دوبعدی یا سه بعدی بودن انیمیشن است.»

هر چند ده‌ها شرکت انیمیشن سازی در ایران هم چون: شرکت فرهنگى هنرى صبا، شرکت مکارم، بینا فیلم، استودیو ۱۴و... مشغول به فعالیت هستند و در این سال‌ها تعدادی انیمیشن قابل توجه همانند «بنیامین»، «آخرین داستان»، «فیلشاه» و... تولید کرده اند، اما همچنان این صنعت در ایران همانند طفل نوپایی است که هنوز نیاز به توجه و مساعدت دارد. هم چنین فعالان و دست اندرکاران این صنعت نیازمند قوی شدن و به روز شدن در هر لحظه هستند و البته جای خالی متخصصان تجاری سازی نیز در این عرصه کاملا مشهود است.