رانندگی چطور می‌تواند علائم زودهنگام آلزایمر را آشکار کند؟

رانندگی چطور می‌تواند علائم زودهنگام آلزایمر را آشکار کند؟

• کریس بارانیوک
• خبرنگار بخش فناوری اقتصادی

۲۶ مرداد ۱۴۰۰ - ۱۷ اوت ۲۰۲۱

منبع تصویر، ROE LAB

توضیح تصویر،

سایه بیات، دانشجوی دکترای دانشگاه تورنتو می‌گوید الگوهای شناسایی‌شده در رانندگی می‌تواند اطلاعات بی‌شماری را در مورد سلامت افراد نشان دهد

رانندگی هر فرد به مرور زمان و افزایش سن تغییر می‌کند. ولی برای بعضی‌ها تفاوت‌های نامحسوسی در نحوه کنترل ماشین دیده می‌شود که پژوهشگران آن‌ها را با مراحل ابتدایی بیماری آلزایمر در ارتباط می‌دانند.

در حین یک آزمایش برای درک اینکه آیا تفاوت‌های رانندگی می‌تواند با استفاده از دستگاه‌های سامانه موقعیت‌یاب جهانی (جی‌پی‌اس) شناسایی شود، یک گروه از افراد بالای ۶۵ سال در میزوری امریکا پذیرفتند که رانندگی‌شان به مدت یکسال از نزدیک کنترل شود. آنچه که پژوهشگران می‌خواستند بفهمند این بود که آیا بررسی خصوصیات رانندگی این گروه به تنهایی - بدون نیاز به روش‌های گران‌قیمت یا تهاجمی پزشکی - می‌تواند شروع بیماری را مشخص کند.

بعد از ۳۶۵ روز جمع‌آوری اطلاعات، مطمئن شدند که بله می‌توانند. از میان ۱۳۹ نفری که در این مطالعه حضور داشتند، آزمایش‌های پزشکی پیش‌تر نشان داده بود که نیمی از آن‌ها در مرحله بیماری آلزایمر زودهنگام یا "پیش‌بالینی" بودند. نیمه‌ دیگر علائمی نداشتند. تحلیل رانندگی آن‌ها نشان داد که تفاوت‌های قابل‌شناسایی‌ بین دو گروه وجود دارد. به‌خصوص، آنهایی که آلزایمر پیش‌بالینی داشتند، آهسته‌تر می‌راندند و حین رانندگی تغییرات ناگهانی داشتند وکمتر در شب تردد می‌کردند و برای مثال به طور کلی مسافت کمتری رانده بودند. آن‌ها همچنین به نقاط محدودتری رفت‌وآمد کرده بودند و بیشتر به مسیرهایی محدود شده بودند که برایشان شناخته شده بود.

منبع تصویر، Getty Images

توضیح تصویر،

برای بیماران آلزایمری، تشخیص زودهنگام بسیار حیاتی است و اسکن ام‌آرآی یکی از بهترین روش‌ها برای این کار است

• آیا آب سرد می‌تواند سرنخ درمان آلزایمر باشد؟
• با آغاز زوال عقل، چه بر سر زبان می‌آيد؟
• نقشه اختلال ارتباطی مغز در زبان‌پریشی ناشی از آلزایمر 'تهیه شد'
• پس از بیست سال، یک داروی آلزایمر در آمریکا تایید شد
• بیماری‌ لثه نقش مهمی در بروز آلزایمر دارد؟

سایه بیات، دانشجوی دکترا در دانشگاه تورنتو که این مطالعه را پیش می‌برد، می‌گوید: "اینکه افراد چطور در محیط‌های آشنای روزمره خود جابه‌جا می‌شوند، از مکان‌هایی که می‌روند گرفته تا نحوه رانندگی‌شان، می‌تواند چیزهای زیادی درباره سلامتی‌شان به ما بگوید. "

ردیاب‌های جی‌پی‌اسی که در ماشین این داوطلبان جاسازی شده بود، می‌تواند تمامی این تحرکات و جابه‌جایی‌ها و زمان دقیق‌شان را به ما بگوید.

پژوهشگران این مطالعه، از پیش شرکت‌کنندگان را با استفاده ازآزمایش‌های پزشکی مانند آزمایش آب نخاع و برش‌نگاری با گسیل پوزیترون (پت اسکن) به دو دسته سالم و آن‌هایی که در مرحله پیش‌بالینی آلزایمر بودند، تقسیم کرده بودند.

ولی با استفاده ازنتایج داده‌های رانندگی، توانستند مدلی طراحی کنند که بتواند احتمال آلزایمر پیش‌بالینی فرد را فقط از روی سن و داده‌های رانندگی جی‌پی‌اس پیش‌بینی کند. دقت این مدل ۸۶ درصد بود.

خانم بیات می‌گوید: "با استفاده از این چند شاخص... واقعا می‌توانید با اطمینان بالا تشخیص دهید که آیا فردی بیماری پیش‌بالینی آلزایمر دارد یا نه."

وقتی نتایج آزمایش ژنتیک برای آلزایمر را که به نام آپولیپوپروتئین‌ ای (APOE) شناخته می‌شود و نشان می‌دهد که آیا به طور ارثی در خطر ابتلا به بیماری هستید یا نه، را به آن اضافه می‌کنید، مدل از این هم دقیق‌تر جواب می‌دهد (۹۰ درصد). ولی پیش‌بینی تنها براساس سن و رانندگی تقریبا به همان اندازه دقیق و درست بود.

منبع تصویر، ROE LAB

توضیح تصویر،

ردیاب‌های جی‌پی‌اسی که برای کنترل رانندگی یک گروه بالای ۶۵ سال، در طول یک سال استفاده شدند.

مطالعات گسترده‌تر و تصادفی نیاز است تا یک رابطه قطعی بین رفتارهای رانندگی شناسایی‌شده و بیماری پیش‌بالینی آلزایمر را نشان بدهد. با این حال، عامل تعیین‌کننده مهم در این‌جا این است که این روش می‌تواند یک روش کم‌هزینه برای شناسایی بیماری در مرحله ابتدایی باشد که به درمان بسیار کمک می‌کند. ولی این سوال نیز مطرح است که آیا افراد مسن‌تر - حتی اگر برای سلامتی‌شان سودمند باشد - خواهان ردیابی و کنترل از نزدیک رفتارشان هستند.

در واقع اینکه رفتارهای رانندگی افراد وقتی‌که به آلزایمر مبتلا می‌شوند تغییر می‌کند، با شواهد معتبر ثابت شده است. موسسه ملی سالخوردگی امریکا می‌گوید اعضای خانواده ممکن است در نهایت متوجه این امر بشوند که رانندگی یک مسیر ساده برای عزیزشان بیشتر از قبل طول می‌کشد، و سرسری رانندگی می‌کنند، یا به طور مثال پدال‌ها را باهم قاتی می‌کنند.

ولی همچنان شناسایی تغییرات ظریف‌تر دشوار است، از جمله اینکه این افراد در ابتدای بیماری، آهسته‌تر می‌رانند. خانم بیات می‌گوید این تمایز نیازمند جمع‌آوری داده طی بازه زمانی طولانی‌تری است که بتوان تجزیه و تحلیل دقیقی انجام داد.

او اضافه می‌کند که شرکت‌کنندگان با آلزایمر پیش‌بالینی در این مطالعه، در مواردی شب‌ها کمتر رانندگی کردند، رانندگی خود را محدود به منطقه کوچک‌تری در اطراف خانه کردند یا آهسته‌تر از آنچه انتظار می‌رفته رانده‌اند.

بهترین روش برای پیش‌بینی از طریق داده‌های رانندگی برای تشخیص آن‌که آیا کسی بدون آلزایمر پیش‌بالینی می‌تواند در معرض خطر ابتلا به آن باشند، این است که رانندگی او را به مدت طولانی‌تری تحت نظر بگیریم. خانم بیات معتقد است که احتمالا به این شیوه می‌توان تغییرات ایجاد شده در نحوه رانندگی‌شان را نشان داد.

لارا فیپس از موسسه تحقیقات آلزایمر بریتانیا می‌گوید این مطالعه "بسیار جالب" است، و اضافه می‌کند که اعضای خانواده فردی که بعدها بیماری‌اش تشخیص داده می‌شود، اغلب متوجه تغییرات رفتارهای رانندگی آن‌ها می‌شوند.

منبع تصویر، ALZHEIMER'S RESEARCH UK

توضیح تصویر،

لارا فیپس، از موسسه تحقیقات آلزایمر بریتانیا می‌گوید که نشانه بیماری می‌تواند دو دهه قبل از اینکه علائم اصلی بروز کند، در مغز دیده شود

دکتر فیپس می‌گوید: "خانواده بیماران به ما می‌گویند که اغلب اولین نشانه‌ای که متوجه شده‌اند این بوده که عزیزانشان گم می‌شده‌اند و راه را گم می‌کرده‌اند."

او اضافه می‌کند که در حال حاضر داروهای اندکی برای مراحل اولیه بیماری آلزایمر وجود دارد، ولی امیدوار است که وضع در آینده تغییر دهد. اگر این‌ اتفاق بیفتد، داشتن شاخص‌های اولیه فردی که احتمال دارد به بیماری دچار شود - بدون نیاز به روش‌های گران‌قیمت و تهاجمی - می‌تواند به پزشکان کمک کند تا بفهمند چه وقت باید مراحل درمانی را شروع کنند. او می‌گوید: "تحقیقات نشان داده است که در واقع، بیماری می‌تواند ۲۰ سال زودتر از بروز علائم در مغز آغاز شود."

اطلاعاتی که از رانندگی یا رفتارهای دیگر از جمله تغییر در نحوه حرف زدن افراد به دست می‌آید نیز می‌توانند محرکی برای تغییر سبک زندگی فرد باشند که بتواند جلوی پیشرفت آلزایمر را بگیرد. سرویس سلامت همگانی بریتانیا توصیه می‌کند که مراقبت از سلامت قلب و همچنین فعالیت‌های اجتماعی و ذهنی در میان اقدامات پیش‌گیرانه‌ای است که افراد می‌توانند انجام دهند.

این ایده که تحلیل نحوه رانندگی می‌تواند به افراد در مدیریت کردن بیماری کمک کند و حتی شروع نشانه‌های آلزایمر شدید را به تاخیر بیندازد، خوشایند به نظر می‌رسند. اما همیشه امکان دارد که این تحلیل‌ها خطایی داشته باشند. یا نتایج تحلیل‌ها پیامدهای منفی به همراه داشته باشند.

در حال حاضر بسیاری از رانندگان در هر مقطع سنی، به بیمه‌کنندگان خود اجازه می‌دهند تا از تلماتیکس (ارسال داده به کامپیوتر از راه دور) یا جعبه‌سیاه برای نظارت بر رانندگی‌شان استفاده کنند، که حق بیمه اولیه را کاهش می‌دهد. اما آیا در آینده این چنین دستگاه‌هایی می‌توانند خطر ابتلا به آلزایمر را پیش‌بینی کنند و شرکت‌های بیمه از آن به عنوان اطلاعات معتبر استفاده کنند؟

اگرچه راهی بس طولانی در پیش داریم تا بازار بیمه به چنین امکانی برسد، اما این موضوع ممکن است صاحبان کنونی جعبه‌سیاه‌ها را که در گذشته مشکلاتی با دقت دستگاه‌هایشان داشتند، نگران کند.

رُدا اُو از دانشگاه بوستون استدلال می‌کند که در کل، مشتریان باید کنترل بیشتری بر این‌که داده‌هایشان کجا می‌رود داشته باشند تا از تبعیض نامنصفانه‌‌ای که به سبب عادت‌ها و رفتارهایشان بر ایشان اعمال می‌شود، جلوگیری کنند. او می‌گوید: "آن‌ها باید حق داشته باشند تصمیم بگیرند که چه چیزهای به اشتراک گذاشته می‌شود و چه چیزهایی نه."

منبع تصویر، RHODA AU

توضیح تصویر،

رُدا اُو می‌گوید شناسایی زودهنگام افرادی که ممکن است در خطر ابتلا به زوال عقل باشند، می‌تواند بسیار مفید باشد

او به شوخی اشاره می‌کند که رانندگی خود او هم می‌تواند بی‌قاعده تلقی شود: "دارم به این فکر می‌کنم که خدایا، کارمندان گوگل حتما فکر می‌کنند دیوانه‌ام... در مسیریابی اصلا خوب نیستم."

پروفسور اُو می‌گوید در کل، روش‌های تازه جمع‌آوری داده برای یافتن رابطه معنادار بین رفتار و وضعیت پزشکی فرد ممکن است خطاهایی هم داشته باشد. اما با در نظر گرفتن مزایای احتمالی که به ما اجازه می‌دهد افرادی را که در معرض خطر ابتلا به مراحل ابتدایی بیماری آلزایمر هستند، شناسایی کنیم، دلیل خوبی به ما می‌دهد تا با دقت به کشف این فرصت‌ها بپردازیم. او می‌گوید: "یاید از یک جایی شروع کرد."

• خبرهای بیشتر را در کانال تلگرام بی‌‌بی‌سی فارسی دنبال کنید