طالبان؛ ناقوس مرگ و کابوس زنان افغانستان

سیطره سریع طالبان بر افغانستان جامعه جهانی و دولت‌ها را بهت‌زده و غافلگیر کرد. نگرانی و نومیدی شهروندان افغان به ویژه زنان و دختران اما قابل توصیف نیست. آنها می‌ترسند که بار دیگر به کنج خانه‌ها رانده شوند، حق آموزش، کار و حضور در اجتماع را از آنها بگیرند و به اوضاع دو دهه قبل پرتاب‌شان کنند.

در سال‌های حاکمیت طالباان بر افغانستان، دخترها پنهانی درس می‌خواندند و زن‌ها حق نداشتند به تنهایی و بدون یک مرد از خانه بیرون بروند. سنگسار، قطع دست و پا و اعدام‌های صحرایی رایج بود.

ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان در اولین کنفرانس مطبوعاتی کوشید چهره‌ای آشتی‌جویانه و نرم از این گروه ارائه کند. او گفت این گروه با ۲۰ سال قبل فرق دارد و وعده داد که ممانعتی برای کار یا تحصیل زن‌ها ایجاد نخواهد شد.

بسیاری این وعده را شبیه شعارهای فریبنده‌ای می‌دانند که جمهوری اسلامی در آغاز کار مطرح می‌کرد. این که زن‌ها آزادند و حجاب اجباری نخواهد شد ولی ورق تنها چند ماه بعد برگشت.

در شبکه‌های اجتماعی، تصویری از بازگشایی دانشگاه غزنی منتشر شده که کلاسی را با حصاری فلزی برای تفکیک دانشجویان دختر و پسر از یکدیگر نشان می‌دهد.

هر چند مغازه‌داران و کسبه کابل از ترس طالبان، روی آفیش‌ها و تابلوهای تبلیغاتی حاوی تصاویر زنان را پوشانده‌اند،  اما هنوز زنانی وجود دارند که جرات دارند به خیابان بیایند و حقوق و مطالبات خود را مطرح کنند. گروهی از این فعالان در یک تجمع خیابانی در برابر ارگ ریاست جمهوری در منطقه وزیراکبر خان کابل پلاکاردهایی به دست گرفتند که بر حق کار، تحصیل و مشارکت سیاسی زنان در حکومت آینده تاکید داشت.

کانون زنان ایرانی در توییتی، رویکرد طالبان پس از تصرف قندهار را یادآوری کرده است؛ روزی در اوایل ماه ژوئیه که چند طالب وارد دفتر بانک عزیزی شدند و ۹ نفر از کارکنان زن بانک را به زور اسلحه بیرون انداختند و گفتند که به جای آنها بستگان مردشان سر کار بیایند.

ملاله یوسف‌زی، کنشگر پاکستانی دارنده نوبل صلح که در ۱۵ سالگی به دلیل فعالیت در کارزار تحصیل دختران، مورد سوءقصد طالبان قرار گرفت، در توییتی نوشته است: «ما در شوک کامل سیطره طالبان بر افغانستان هستیم و من عمیقا نگران وضعیت زنان، اقلیت‌ها و فعالان حقوق بشر هستم. قدرت‌های بین‌المللی و منطقه‌ای باید برای پرهیز از خشونت، کمک‌های بشردوستانه و حفظ جان پناهجویان و غیرنظامیان تلاش کنند.»

احمد قیس منهزیم، استادیار دانشگاه و پژوهشگر مسائل اخلاقی و مطالعات زنان در توییتی خبر داده که طالبان خواهر نماینده او را در یک نامه تهدید کرده و گفته‌اند که "به زودی تنبیه می‌شود".

زبیده اشرف‌، کنشگر حقوق زنان که در آمریکا زندگی می‌کند و اقوامش در افغانستان هستند، در مصاحبه‌ای گفته است، نباید باور کرد که طالبان امروز طالبان دیروز نیست: «آنها در این مدت زنان و مردان زیادی را به جرم زن بودن، فعال مدنی و حقوق بشر بودن کشته‌اند. به جرم هزاره بودن دخترمدرسه‌ای‌ها را کشتند. واقعا چطور می‌توانیم بگوییم آن‌ها تغییر کرده‌اند.»

در کارنامه طالبان فهرست طویلی از باید و نبایدها برای زنان و دختران وجود دارد. مدرسه رفتن، کار کردن، شنیدن موسیقی، پوشیدن صندل و بیرون رفتن از خانه بدون یک مرد جزو ممنوعیت‌هاست. ازدواج اجباری، پوشیدن برقع، شلاق در ملاءعام و سنگسار نیز در شمار مقررات.

صحرا کریمی، فیلمساز افغان و مدیر اداره "افغان فلم" که با شش دختر برادرش از افغانستان گریخته، پیش از تسلیم کابل در نامه‌ای از جهانیان خواسته بود صدای جامعه مدنی کشورش باشند.

او نوشته بود: «...  تا آنجا که می‌توانید این واقعیت را در رسانه‌های خود بازتاب دهید و در مورد ما در شبکه‌های اجتماعی بنویسید. جهان نباید به ما پشت کند. صدای زنان، کودکان، هنرمندان و فیلم‌سازان افغان باشید. این حمایت بزرگ‌ترین کمکی است که درحال‌حاضر به آن نیاز داریم. به ما کمک کنید تا دنیا افغانستان را رها نکند. به ما کمک کنید قبل از اینکه طالبان کابل را تصرف کند.»

در این میان ویدئویی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده که هم‌خوانی گروهی از زنان افغانستان در هنگام ترک این کشور در محوطه فرودگاه را نشان می‌دهد. آنها ترانه معروف "سرزمین من" را زمزمه می‌کنند.

سیما سمر، فعال سرشناس حقوق بشر و وزیر پیشین امور زنان در دولت افغانستان، از زن‌ها خواسته که سر کار خود حاضر شوند و برای حفظ امنیت به صورت گروهی در شهر تردد کنند. او گفته که زنان افغانستان باید از زنان ایرانی برای مقاومت در برابر اجبارها الگو بگیرند.