نقش قطر در بازگشت طالبان به افغانستان

ساعت شش بعد از ظهر سه‌شنبه ۲۶ مرداد، یک فروند هواپیمای ترابری سنگین نیروی هوایی قطر در فرودگاه قندهار به زمین نشست.

چند دقیقه بعد، این هواپیما به سمت رمپ اصلی فرودگاه حرکت کرد و پس از توقف، ۱۰ نیروی ویژه هوابرد ارتش قطر از آن پیاده شدند. در نهایت مسافران ویژه این هواپیما یعنی مقامات ارشد طالبان شامل رهبر آن، ملا عبدالغنی برادر، پس از دو دهه غیبت از صحنه سیاسی افغانستان بر خاک این کشور قدم نهادند.

نقش نیروی هوایی قطر در انتقال رهبران گروه طالبان به افغانستان، و همچنین پوشش انحصاری و زنده رسانه رسمی قطر از تصرف ارگ ریاست جمهوری در کابل توسط اعضای این گروه، به دنبال خروج اشرف غنی رئیس‌جمهور افغانستان از کشور، را می‌توان دو نماد مهم پیروزی سیاسی دولت قطر در استقرار طالبان و تشکیل دولت امارت اسلامی افغانستان دانست.

از سال ۱۳۸۸ تا به امروز، دولت قطر نقشی مستقیم در حمایت سیاسی و مالی از طالبان افغانستان و به خصوص رهبران سیاسی آن ایفا کرده است. در سوم آبان ۱۳۹۷ به دنبال رایزنی مقامات قطری و در نتیجه آن موافقت مقامات دولت آمریکا، ملا عبدالغنی برادر که از بهمن ماه ۱۳۸۸ در پاکستان در زندان به سر می‌برد، آزاد شد.

بیشتر در این باره:

تخلیه هزاران نفر از کابل توسط نیروی هوایی آمریکا

با پشتیبانی دولت قطر، عبدالغنی برادر و سایر رهبران سیاسی طالبان در دوحه با مقامات کشورهای تأثیرگذار در آینده سیاسی افغانستان چون ایران و ایالات متحده آمریکا وارد مذاکره شده و در نهایت شرایط را جهت بازگشت طالبان به صحنه قدرت در افغانستان فراهم کردند.

در نهایت به دنبال تصمیم رئیس‌جمهور آمریکا به خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان، تا نهم شهریور، و به علت فروپاشی اردوی ملی افغانستان، طالبان موفق شد بیش از ۹۵ درصد از سرحدات و مناطق سرزمینی افغانستان را به تسلط خود در آورد و شرایط را برای به قدرت رسیدن ملا عبدالغنی برادر به عنوان رئیس امارت اسلامی افغانستان فراهم کند.

عبدالغنی یکی از چهار بنیانگذار اصلی طالبان و معاون وزیر دفاع سابق دولت آن در سال‌های دهه ۱۳۷۰ خورشیدی است؛ فردی که به علت روابط نزدیک و دوستانه‌اش با رهبر پیشین طالبان یعنی محمد عمر لقب برادر را از او دریافت کرد.

از خروج اشرف غنی تا بازگشت ملا عبدالغنی

رئیس‌جمهور افغانستان، بعد از ظهر یکشنبه ۲۴ مرداد به وقت کابل، پس از مذاکره با هیئتی اعزامی طالبان و در حالی که با آنها برای تشکیل یک دولت انتقالی به توافق رسیده بود، به همراه خانواده‌اش به فرودگاه کابل رفت و در آنجا با استفاده از یک هواپیمای نیروی هوایی افغانستان به دوشنبه گریخت.

اما به دنبال موافقت مقام‌های تاجیکستان با اعطای پناهندگی به اشرف غنی، او در نهایت به مسقط پایتخت عمان و پس از آن به امارات متحده عربی رفت.

برخی از مقامات دولتی افغانستان ادعا کرده‌اند اشرف غنی هنگام خروج از کشور، مقادیر زیادی از منابع مالی افغانستان را به همراه داشته و خروج او از کشور از سوی شماری از سیاستمداران افغان، از جمله امرالله صالح معاون رئیس‌جمهور، فرار توصیف شده است.

پس از خروج اشرف غنی از کشور، طالبان بامداد ۲۵ مرداد با ورود به کابل، ارگ ریاست جمهوری را به تصرف خود در آورد و تنها دو روز پس از آن ملا عبدالغنی برادر، رهبر این گروه وارد افغانستان شد.

مأموریت انتقال عبدالغنی برادر به افغانستان، به اسکادران دهم ترابری نیروی هوایی قطر واگذار شده بود؛ اسکادرانی مجهز به هشت فروند هواپیمای ترابری سنگین بوئینگ سی-۱۷آ گلوب مستر ۳.

بیشتر در این باره:

اهمیت راهبردی پایگاه بگرام در شش دهه گذشته

انتخاب این هواپیمای ترابری نظامی جهت انتقال رهبران طالبان به افغانستان به جای استفاده از هواپیماهای تشریفاتی شرکت هواپیمایی قطر ایرویز می‌تواند ناشی از مشکلاتی باشد که فرودگاه‌های افغانستان هم‌اکنون با آن مواجه هستند؛ از فقدان پرسنل و خدمه زمینی و فراهم نشدن تجهیزات فرودگاه جهت پشتیبانی از هواپیماهای مسافربری پس از فرود، تا نبود کارکنان برج‌های مراقبت و از همه مهم‌تر، آلوده بودن سطوح پروازی به اجسام خارجی چون سنگ‌ریزه که می‌تواند برای ایمنی پروازها و موتورهای هواپیماهای مسافربری مخاطره‌آمیز باشد.

گرچه قرار بود، عبدالغنی برادر و سایر مقامات سیاسی طالبان از طریق فرودگاه بین‌المللی حامد کرزای کابل وارد افغانستان شوند، اما به نظر می‌رسد به دلایل امنیتی چون مشغولیت هواپیماهای نظامی ایالات متحده آمریکا از جمله سی-۱۷آ های نیروی هوایی این کشور در مأموریت تخلیه شهروندان آمریکایی و افغان از این فرودگاه محل ورود آنها به قندهار تغییر کرد.

بر اساس داده‌های وب‌سایت‌های رهگیری هواپیماهای نظامی و تجاری، هواپیمای سی-۱۷آ حامل ملا عبدالغنی برادر، با علامت ثبت کشوری A7-MAP ساعت ۱۵:۵۶ به وقت کابل پایگاه هوایی العدید را در قطر ترک کرده و پس از پرواز بر فراز ایران و پاکستان در ساعت ۱۸ در قندهار به زمین نشسته است. پس از توقف هواپیما در رمپ اصلی فرودگاه، علاوه بر ۱۰ نفر نیروی ویژه هوابرد ارتش قطر، یک افسر اطلاعات، و همچنین مهندس پرواز هواپیما، ۱۰ تن دیگر از هواپیما پیاده شدند که همگی مقامات ارشد دفتر سیاسی طالبان از جمله رهبر آن عبدالغنی برادر بودند.

*توئیت*

یک پیروزی سیاسی برای قطر

گزارش‌های اطلاعاتی دولت ایالات متحده آمریکا نشان می‌دهد که از سال‌های ابتدایی دهه ۱۳۷۰، قطر نقشی حیاتی در حمایت از گروه‌های افراط‌گرای اسلامی در منطقه خاورمیانه ایفا کرده و سازمان‌های امنیتی این کشور سال‌ها فعالیت مؤسسه‌های خیریه‌ای را که وظیفه آنها انتقال پول ثروتمندان قطری به حساب گروه‌های تروریستی است، نادیده گرفتند.

همچنین دولت قطر سال‌هاست که به رهبران گروه‌هایی که از سوی آمریکا و متحدان منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای آن چون اسرائیل، عربستان سعودی، امارات متحده عربی و مصر تروریستی محسوب می‌شوند، پناه داده است که از این میان می‌توان به گروه حماس اشاره کرد.

حمایت دولت قطر از جریانات و گروه‌های سیاسی اسلامگرا چون اخوان المسلمین و استفاده از آنها جهت افزایش نفوذ سیاسی‌اش در کشورهای مسلمان همواره انتقاد همسایگان عرب آن را به همراه داشته است تا جایی که این کشور در سال ۱۳۹۶ با یک بحران دیپلماتیک مواجه شد. بحرانی که تا سال جاری ادامه داشته است.

حمایت دولت قطر از طالبان را نیز می‌توان به عنوان بخشی از تلاش این کشور جهت افزایش نفوذ سیاسی‌اش در غرب آسیا تلقی کرد. حمایتی که امروز توانسته شرایطی را برای تشکیل یک امارت اسلامی نزدیک به این کشور در افغانستان فراهم کند، امارتی که بی‌شک وجودش می‌تواند در آینده‌ای نزدیک چه از طریق سیاسی و چه از راه نظامی، پای رقبای سیاسی منطقه‌ای قطر را نیز به صحنه سیاست افغانستان باز کند.

از رهبری شورای کویته تا ریاست امارت اسلامی

در ساختار قدرت گروه طالبان، عبدالغنی برادر همواره به عنوان یکی از مهم‌ترین افراد پس از ملا محمد عمر شناخته می‌شد. در طول جنگ داخلی مجاهدین با ارتش سرخ اتحاد جماهیر شوروی در دهه ۱۳۶۰، عبدالغنی معاون ملا عمر محسوب می‌شد، و به علت نزدیکی و دوستی‌ای بین این دو که ریشه در دوران کودکی‌شان داشت، ملا عمر لقب برادر را به عبدالغنی عطا کرد.

دو سال پس از سرنگونی جمهوری افغانستان در سال ۱۳۷۱ و آغاز جنگ داخلی در این کشور ملا عمر با کمک عبدالغنی برادر طالبان را در جنوب این کشور پایه‌گذاری کرد. گروهی که دو سال بعد قدرت سیاسی را در افغانستان به دست گرفت.

عبدالغنی برادر در طول حکومت طالبان بر افغانستان (۱۳۷۵ تا ۱۳۸۰ خورشیدی) سمت‌های مهمی بر عهده داشت؛ از مقام فرمانداری هرات و نیمروز، تا فرماندهی یک سپاه طالبان در غرب افغانستان و همچنین جانشینی وزیر دفاع طالبان. امری که او را پس از حمله ائتلاف به رهبری آمریکا به افغانستان به یکی از مهم‌ترین اهداف این ائتلاف تبدیل کرد.

در نتیجه آن، عبدالغنی برادر به پاکستان گریخت تا در آنجا بار دیگر سازوکار شورای کویته، هسته اولیه طالبان، را در دست بگیرد و علیه نیروهای ائتلاف و دولت جدید افغانستان عملیات‌های تروریستی از خاک پاکستان برنامه‌ریزی و از راه دور اجرا کند.

اگرچه ادعا می‌شود در زمان رهبری عبدالغنی برادر بر شورای کویته طالبان، او جهت صلح با دولت وقت افغانستان به رهبری حامد کرزای مذاکراتی مخفی ترتیب داد، اما حملات شورای کویته که باعث مرگ صدها نظامی و غیرنظامی شد، سبب شد تا دولت ایالات متحده آمریکا، پاکستان را جهت مقابله و دستگیری او تحت فشار قرار دهد. امری که در نهایت سبب شد تا او و شماری دیگر از رهبران طالبان در بهمن ۱۳۸۸ توسط نیروهای امنیتی پاکستان در کراچی دستگیر شوند.

سه سال پس از بازداشت عبدالغنی برادر، ملا عمر رهبر طالبان درگذشت. در نهایت پس از آزادی عبدالغنی برادر از زندان در آبان ۱۳۹۷، او با حمایت دولت قطر به رهبری طالبان رسید تا رویای دولتمردان قطر را جهت برپایی امارت اسلامی افغانستان به حقیقت تبدیل کند.

نظرات طرح شده در این مطلب، الزاماً بازتاب دیدگاه رادیوفردا نیست.