طالبان چه نوع حکومتی را مد نظر دارد؛آیا آنها اصلاح شده‌اند؟

مهسا مژدهی: بالاخره بعد از سه روز، چهارشنبه اشرف غنی پیدا شد. او به همراه خانواده اش به امارات سفر کرده و برخی از منابع می گویند که کیسه هایی پر از پول با خود برده است. رییس جمهور سابق افغانستان حالا دیگر کاملا از رسمیت افتاده و ایالات متحده حامی سر سخت او اولین کشوری‌ست که گفته دیگر دولت او را به رسمیت نمی‌شناسد. هیات دولت او هم حالا به دنبال پناهندگی در قطر است. 

کسی حرف های غنی را باور نمی‌کند

رییس جمهور پیشین افغانستان دیروز بالاخره در صفحه تلویزیون ظاهر شد تا با مردم کشورش که آنها را در سخت ترین شرایط گذاشته و فرار کرده بود، حرف بزند. حرف های غنی در شبکه های اجتماعی بازتاب گسترده ای پیدا کرد. او در میان حرف هایش گفت: طالبان به ما قول دادند که وارد پایتخت نمی شوند ، اما زودتر از موعد در اطراف کاخ ریاست جمهوری بودند، "نگهبانانم به من گفتند که کودتا شده است. طالبان و افراد ناشناخته داخل ارگ شدند. اتاق به اتاق می‌گشتند. قرار بود که مانند ۲۵ سال قبل حادثه خونینی رخ دهد. من بی‌عزتی افغانستان را نمی‌خواستم. مجبور شدم از افغانستان خارج شوم. برای جلوگیری از ورود افرادی که با زبان بیگانه صحبت می‌کردند، کسی مقاومت نکرد. 

اشاره او به حادثه ای است که طالبان در دهه نود میلادی رقم زد. در آن زمان ژنرال نجیب‌الله رییس جمهور افغانستان در کابل ماند و در حالی که به سازمان ملل پناهنده شده بود توسط نیروهای طالبان  ربوده و به مرگ شکنجه کردند، سپس جسد او را در پشت خودرویی بستند و در خیابان‌های کابل به نمایش گذاشتند. آنها روز بعد به منظور نشان دادن به مردم که یک دورهٔ جدید آغاز شده، اجساد نجیب‌  را در روبروی ارگ بر روی تیرهای چراغ راهنمایی آویزان کردند. 

غنی در بخش دیگری به ادعاها در مورد حمل پول پاسخ داد:من با لباس ، کفش و عمامه ام بیرون آمدم ... با دستان خالی به کشور میزبان آمدم. فرصت نیافتم دمپایی از پا دربیاورم و کفش بپوشم. من هیچ چیزی با خود خارج نکردم.حتی با لباس محلی خارج شدم. در مورد ترک افغانستان هیچ هماهنگی نداشتم. با یک پیراهن و چبلک فورا خارج شدم. خارج کردن پول از افغانستان توسط من دروغ است. خروج من از کابل سبب شد که وضعیت کابل خراب نشود.

با این حال خبرنگاران در افغانستان ادعاهای غنی را رد می کنند. یک مقام وزارت خارجه این کشور گفته که رییس جمهور سابق چند روز قبل گذرنامه اش را از وزارت خارجه دریافت کرده بود و به خوبی می دانست که می خواهد افغانستان را ترک کند.

هر چند که اشرف غنی تلاش کرد تا در این گفتگوی تلویزیونی خود را مبرا از گناه جلوه دهد و ادعاها در مورد بردن پول و خالی کردن پشت مردم را رد کند اما به نظر می رسد که کسی در افغانستان حرف های او را باور ندارد و همچنان او مانند خیانتکاری به وطن شناخته می شود.

طالبان چه نوع حکومتی را مد نظر دارد؟

گروه طالبان می گوید برای کارمندان سابق عفو صادر کرده است. گروهی از اعضای آن حتی در ادارات از نیروهای پیشین دعوت به کار کرده اند. پیش از این شبهاتی در مورد حضور زن ها در مشاغل وجود داشت که این گروه می گوید منعی برای کار کردن آنها وجود ندارد. فعلا تنها زنان خبرنگار و و برخی از مجری های تلویزیون به کار خود برگشته اند. در ادارات و روزنامه ها به نظر می رسد کسی به حسن نیت طالبان در خصوص زنان باور ندارد. هر چند در کابل اوضاع در ظاهر شباهت زیادی با دهه نود میلادی ندارد اما در ولایات دیگر در بر همان پاشنه پیشین می چرخد. برخی از فعالان مدنی می گویند که طالبان با دایره هایی سیاه بر در و دیوار خانه هایشان علامت زده اند. برخی دیگر از شهروندان هم گزارش مشابهی داده اند و می گویند که احتمالا این علامت ها به خاطر همکاری آنها با خارجی ها و ان جی او ها در سال های اخیر بوده است . آنها هراس این را دارند که طالبان در ادامه این شناسایی ها به سراغشان برود. تنها تعداد محدودی از چهره های فعال و هنری توانسته اند از افغانستان خارج شوند و بقیه کارمندان دولت، کسانی که برای خارجی ها کار می کردند و فعالان مدنی هنرمندان، در کشور باقی مانده اند. اعتراضات مردمی بر خلاف گذشته در افغانستان پابرجاست. ویدیوهای منتشر شده نشان می دهد که زنان در راس این اعتراضات قرار دارند و با وجود خطراتی که آنها را تهدید می کند از خانه بیرون آمده اند تا نارضایتی شان را نسبت به حضور طالبان در قدرت نشان دهند. برخورد با کسانی که با رسانه های خارجی همکاری کرده اند، بسیار تند است. یک مترجم به تازگی به دست طالبان به دلیل همکاری با نیروهای خارجی به طرز فجیعی کشته شد و حالا گفته می شود که این گروه در هرات به دنبال خبرنگار دویچه وله است و خانه ها را به این خاطر جستجو می کند و یکی از نزدیکانش را به قتل رسانده است.

انس حقانی عضو دفتر سیاسی طالبان در دوحه هم دیدارهای فشرده ای را در کابل برگزار کرد و طی آن ها با حامد کرزای، عبدالله عبدالله، گلبدین حکمتیار و هادی مسلمیار ملاقات کرد. در غیاب اشرف غنی این افراد تنها کسانی هستند که در افغانستان دست به گفتگو با طالب ها برای یافتن یک راه حل می گردند. ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان، روز سه شنبه گفته بود که سران این گروه با عبدالله در تماس هستند و می‌خواهند در ساختار سیاسی آینده "همه رهبران افغانستان که در میان مردم جایگاه دارند و اراده خدمت دارند" سهم داشته باشند.

اما موضوع دیگر بر سر شکل حکومتی است که طالبان در سر دارد. آنها خود را امارت اسلامی می خوانند که بر اساس قوانین شرع و اصول حنفی اداره خواهد شد. پرچم افغانستان حالا دیگر با گذشته متفاوت است و برخی نگرانند که طالبان بخواهند زبان پشتو را به عنوان زبان اول کشور بشناسانند. گفته می شود که قرار است ملاهبت الله به عنوان رهبر طالبان در قندهار که محل تولدش است و طالبان هم از آنجا سر بر آورده، بماند و عبدالغنی برادر امور را در کابل پیگیری کند. او یکی از سازندگان گروه طالبان در سال  1373 است و همان فردی است که تصاویرش کنار زلمای خلیلزاد و پمپئو سر و صدای زیادی به پا کرده بود.

به نظر می رسد که هر چند طالبان سعی دارد تا چهره ای از یک حکومت معمول از خود نشان دهد و از گفتگو و همکاری با سایر کشورها استقبال زیادی از خود نشان می دهد اما در این گروه کم تر کسی با حکومتداری اشناست. به جز چند چهره اصلی گروه بقیه طالب ها تخصصی در امور ندارند و به نظر نمی رسد که بخواهند در مدارج بالا از کسانی استفاده کنند که پیش از این با دولت قبلی همکاری کرده اند. آنها در اینده نزدیک با مقاومت هایی هم رو به رو خواهند شد. همین حالا پسر احمد شاه مسعود در پنجشیر اعلام جنگ کرده و امرالله صالح هم ساز مخالفت را سر داده است. نیروهای خارجی اما اغلب افغانستان را ترک کرده اند. برخی از سفارت خانه های اروپایی بدون اینکه به کارمندان افغانشان اطلاعی دهند شهر را ترک کرده اند.

از سوی دیگر بانک جهانی میگوید اقتصاد افغانستان بسیار شکننده و متکی به کمک های اقتصادی است. پیش ازاین کمک ها بیشتر از سوی کشورهای غربی به افغانستان روانه می شد. اما بعید است که با خروج کامل امریکایی ها این روند ادامه پیدا کند. مثلا وزیر خارجه آلمان هفته پیش اعلام کرد که اگر طالبان در این کشور قدرت را در دست بگیرد"حتی یک سنت دیگر (به این کشور) کمک نخواهد کرد." برای بسیاری از کشورها افغانستان تحت سلطه طالبان از افغانستان زیر نظر دولت غنی ناامن تر خواهد بود. به همین خاطر به نظر نمی رسد که سرمایه گذاری در این کشور رونق زیادی بگیرد. به ویژه آنکه احتمال جنگ و درگیری همواره افغانستان را تهدید می کند و همین امر سرمایه گذاران را از همکاری با کابل و طالب ها ناامید خواهد کرد.

>>> این مطالب را هم بخوانید:
فرزند مسعود فراخوان قیام داد؛آیا ایران باید اقدام نظامی کند؟
فرارِ تکنوکراتِ تندخوی افغانستان
کابل هم به‌دست طالبان افتاد؛ما می‌گوییم خیراست شماهم بگویید خیراست

312 310