روزی که انتخاب نام خانوادگی برای ایرانیان اجباری شد/ چگونه اسم و فامیل خود را تغییر دهیم؟

به گزارش خبرنگار حوزه رفاه و تعاون گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان،تولد شناسنامه در کشور ما مربوط به حدود ۱ قرن پیش است. پیش از آن پشت جلد قرآن یا کتاب‌های مقدس دیگر برای پیروان سایر ادیان محل ثبت وقوع اتفاقاتی مانند تولد اشخاص و سینه سنگ‌های قبرستان محل ثبت تاریخ مرگ آنان بود.

سیر مدرنیته در اواخر دوران قاجار آهسته آهسته راه خود را به کشور ما نیز گشود و در بحبوحه همین دوران بود که اهمیت ثبت وقایع حیاتی و مهم مربوط به هر فرد و وجود آمار دقیق از اتباع کشور بیش از پیش احساس شد تا سرانجام در سال ۱۲۹۷ هجری خورشیدی مواد قانونی مربوط به این موضوع در یک سند تدوین و اداره سجل احوال در وزارت داخله دایر شد و آذر ماه همین سال بود که نخستین سند ولایت ما یعنی همان شناسنامه ایرانی در تهران چشم به جهان گشود.

از این تاریخ مواد مربوط به این موضوع و اداره آن تغییر و تحولاتی را پشت سر گذشت تا سرانجام در ۳۰ مرداد ماه سال ۱۳۱۳ هجری خورشیدی با دستور رضا شاه انتخاب نام خانوادگی اجباری شد. بر اساس قانون تصویب شده سرپرست خانواده باید برای خود نام خانوادگی انتخاب می‌کرد و این نام به سایر اعضای خانواده وی اطلاق می‌شد.

اما انتخاب برخی از این افراد با مذاق نوادگانشان سازگار نبوده، بعضی اشخاص مایل اند نام خانوادگی دیگری برای خود برگزینند و خوشبختانه قوانین موجود چنین امکانی را برای افراد فراهم کرده است.

فاطمه شهابی پور وکیل و مشاور حقوقی در گفتگو با باشگاه خبرنگاران جوان, درباره شرایط تغییر نام و نام خانوادگی اظهار کرد: افرادی که نامشان باعث هتک حیثیت مقدسات اسلامی شود مانند: " عبدالات، عبدالعزی یا اشخاصی که اسامی مرکبی مانند کامیاب محمد دارند که نامشان عرفا یک اسم محسوب نمی‌شود می‌توانند اقدام به تغییر نام کنند.

این وکیل دادگستری بیان کرد: افراد که نامشان ترکیبی از اسم و عنوان مانند سرهنگ علی یا عناوین لشکری و کشوری مانند سرتیپ است یا اشخاصی که اسمشان از القاب است می‌تواند نام خود را تغییر دهند.

وی تصریح کرد: اشخاصی با نام‌هایی مستهجن و زننده نیز این حق تعویض نام را دارند و در تعریف نام زننده می‌توان گفت نامی که بر حسب مکان، زمان و به دلایلی که به آن اشاره می‌شود برای دارنده نام مستهجن است که البته شورای عالی باید این موضوع را تائید کند.

شهابی پور توضیح داد: از دلایل و جهات زننده بودن نام می‌توان به موردی اشاره کرد که اسم معرف صفات نکوهش شده و مغایر با ارزش‌های والای انسانی مانند: گرگ، قوچ و ... باشد یا اسامی‌ای که با عرف، فرهنگ غالب و مقدسات مذهبی مردم مغایرت داشته باشد مانند " لات، خونریز، چنگیز. همچنین نام‌هایی که باعث تحقیر اشخاص بوده و یا معنای لغوی آن در جامعه قابل پذیرش نیست مانند: " صد تومانی، گت آقا، کنیز، گدا و ... قابل تغییراست.

این وکیل دادگستری بیان کرد: اشخاصی که نامشان با جنسیتشان مناسب نیست می‌توانند نامشان را تغییر دهند. همچنین امکان حذف کلمه غیر ضروری و زائد مانند قلی از نام اشخاص وجود دارد. امکان تصحیح اشتباهات املائی در نام اشخاص و تغییر نام‌ها از صورت عربی به شکل فارسی مانند رحمن به رحمان نیز وجود دارد.

وی ادامه داد: فردی که با پدر، مادر یا خواهر و برادرش در یک خانواده هم نام است، کسانی که با تأیید مراجع ذیصلاح به دین مبین اسلام مشرف شدند، اشخاصی که نامشان از اسامی ایام هفته است، افرادی که تغییر جنسیت داده و دادگاه صالحه حکم به تغییر نوع جنس در اسناد سجلی و شناسنامه آنان صادر نموده است نیز می‌توانند نامشان را تغییر دهند.

شهابی پور درباره نام‌های خانوادگی که امکان تغییر آن‌ها وجود دارد اظهار کرد: نام خانوادگی‌ای را که بیش از یک کلمه است مانند دو اصل تهرانی، علی نژاد مطلق، عدنان تکان تپه تهرانی و طباطبائی ط و امثال این‌ها باشد را می‌توان تغییر داد.

این وکیل دادگستری گفت:نام خانوادگی از عناوین مستهجن، نام‌های خانوادگی از واژه‌های خارجی برای ایرانیان یا مغایر با ارزش‌های فرهنگ اسلامی قابل تعویض اند.

وی درباره حذف نام محل از ادامه نام خانوادگی بیان کرد: حذف نام محل، ایل و مشاغل از نام خانوادگی اشخاص بدون رعایت مقررات مربوط به دارنده حق تقدم نام خانوادگی انجام خواهد شد مانند حسینی نقاش به حسینی .

شهابی پور تصریح کرد: دارندگان نام‌های خانوادگی از عناوین، درجات یا موسسات علمی مانند دکتر، دانشگاه و یا مناصب دولتی از لشکری و کشوری بصورت مطلق مانند سرهنگ، شهردار می‌توانند نام خانوادگی خود را تغییر دهند.

وی در باره استفاده از نام خانوادگی همسر گفت: زن تا زمانی که در قید زوجیت می‌باشد با ارائه اجازه نامه از شوهر بدون رعایت حق تقدم می‌تواند از نام خانوادگی همسرش استفاده کند و در صورت وقوع طلاق با اعتراض شوهر، سند سجلی و شناسنامه زن به نام خانوادگی اولیه برگشت داده می‌شود. همچنین زن پس از فوت همسر تا زمانی که شوهر دیگری اختیار نکرده باشد کماکان می‌تواند از نام خانوادگی همسر متوفایش استفاده کند.

شهابی پور اظهار کرد: در صورتی که نام خانوادگی پدری تغییر یابد، تغییر نام خانوادگی فرزندان کمتر از ۱۸ سال با درخواست کتبی پدر و تغییر نام خانوادگی فرزندان کبیر وی بدون رعایت حق تقدم و با ارائه اجازه نامه از پدر ممکن خواهد بود..

این وکیل دادگستری ادامه داد: هرگاه پدری نام خانوادگی خود را تغییر داده و فوت کند هر یک از فرزندان متوفی می‌توانند برابر تبصره ماده ۴۱ قانون ثبت احوال نام خانوادگی خود را به نام خانوادگی پدر تغییر دهند.

وی تصریح کرد: برابر مقررات جاری اسامی و نام‌های معصومین نظیر: محمد، علی، حسن، حسین، فاطمه، زهرا غیر قابل تغییر هست.

شهابی پور عنوان کرد: افراد (اشخاص بالای ۱۸ سال، افراد زیر ۱۸ سال با حکم رشد، پدر و جد پدری با ارائه شناسنامه برای تغییر نام یا نام خانوادگی فرزندان زیر ۱۸ سال) که مشمول یکی از موارد ذکر شده باشند می‌توانند با مراجعه به ادارات ثبت احوال نسبت به درخواست تغییر نام یا نام خانوادگی اقدام کنند.

این وکیل دادگستری تصریح کرد: همچنین سرپرست قانونی (قیم، امین، وصی) برای افراد صغیر و محجور با ارائه مدارک مستند که سمت او مشخص کند می‌توانند نام فردی که تحت سرپرستی آن‌ها است را تغییر دهند.

این افراد برای تغییر اسم ضمن پرداخت هزینه طبق تعرفه موجود باید اصل شناسنامه و دو برگ تصویر آن ارائه داده و فرم درخواست تغییر نام را تکمیل کنند.

انتهای پیام/