هفت کشته در هرج و مرج‌های فرودگاه کابل؛ انتقاد تند تونی بلر از «ترک تراژیک» افغانستان

نیروهای طالبان برای به صف کردن مردم در بیرون فرودگاه کابل به شلیک هوایی و استفاده از باتوم متوسل شدند. خبرگزاری‌ها روز یکشنبه ۳۱ مرداد به نقل از ارتش بریتانیا نوشتند که هفت نفر بر اثر ازدحام جمعیت در ورودی های این فرودگاه کشته شدند.

شاهدان می گویند روز یکشنبه اگرچه نیروهای مسلح طالبان ضربه هایی به افراد حاضر در صف های طولانی فرودگاه وارد می کردند اما آسیب عمده ای به کسی وارد نشد. رویترز در گزارشی نوشته است که افراد روز شنبه کشته شدند. آسوشیتدپرس نیز نوشته است که مشخص نیست این افراد زیر دست و پا له شدند، خفه شدند و یا بر اثر حمله قلبی در بین جمعیت دیگر جان باختند.

هزاران نفر می خواهند برای خروج از افغانستان خود را به هواپیماها در فرودگاه کابل برسانند.

طالبان از یکشنبه گذشته کنترل پایتخت افغانستان را به دست گرفت.

وزارت دفاع بریتانیا در بیانیه ای اعلام کرد: «شرایط موجود فوق العاده چالش برانگیز است ولی ما هر کاری که بتوانیم برای مدیریت ایمن و بدون مخاطره شرایط خواهیم کرد.»

یک مقام ناتو می گوید دستکم ۲۰ نفر در هفت روز گذشته در فرودگاه کابل و محوطه اطراف آن کشته شده اند. شاهدان می گویند از این تعداد شماری در تیراندازی و بقیه حین فرار و ازدحام جمعیت کشته شده اند.

یک مقام رسمی طالبان روز یکشنبه گفت: «ما به دنبال شفافیت کامل در برنامه خروج نیروهای خارجی هستیم.»

او که به شرط فاش نشدن نامش با رویترز سخن می گفت افزود: «مدیریت هرج و مرج ها در بیرون محوطه فردودگاه کابل وظیفه ای پیچیده است.»

‌مصاحبه سخنگوی طالبان با صدا و سیما

محمد نعیم، یک سخنگوی طالبان نیز در گفت‌و‌گو با تلویزیون دولتی ایران در اواخر روز شنبه آمریکا را مقصر مرگ‌و‌میر‌ها در فرودگاه عنوان کرد. او در این مصاحبه که به سرعت لحن مجادله و دعوا گرفت، گفت که آمریکایی‌ها به افراد گفتند ما شما را به آمریکا می‌بریم و مردم در کابل جمع شدند. او گفت اگر این مطلب در هر کشوری گفته می‌شد، آیا مردم نمی‌خواستند بروند؟

مجری صدا و سیمای ایران به او گفت که در ایران چنین نمی‌شد و سخنگوی طالبان تاکید کرد مطمئن باشید هر جا بود چنین می‌شد.

انتقاد تونی بلر از وضعیت افغانستان

تونی بلر، نخست وزیر سابق بریتانیا اواخر روز شنبه با انتقاد از «ترک» افغانستان و «مردم‌ آن» این اقدام را «تراژیک، خطرناک، و غیرلازم» توصیف کرد که به گفته او «نه به نفع آنها و نه به نفع ماست.»

نخست وزیر سابق بریتانیا که در سال ۲۰۰۱ سربازان بریتانیایی را به افغانستان فرستاد گفت تصمیم برای خروج نیروها نه بر اساس «یک استراتژی عالی بلکه نتیجه سیاست» بود. او این مطلب را در وب‌سایت موسسه خودش نوشت و گفت عقب نشینی از افغانستان باعث خوشحالی گروه‌‌های جهادی شده است.

تونی بلر گفت هرج و مرج در افغانستان باعث پیشرفت گروه های جهادی می شود و به چین، روسیه و ایران کمک می کند. او خواهان اعمال «فشار حداکثری» بر طالبان شد و گفت غرب بخش بزرگی از اهرم خود را در افغانستان از دست داده است اما نه همه آن را.

بلر در عین حال گفت هر کسی که از رهبران غربی تعهد بگیرد آن را به عنوان «یک ارز بی‌ثبات» در نظر خواهد گرفت.

تلاش‌های دیپلماتیک طالبان

از طرف دیگر، کابل در روزهای اخیر صحنه گفت‌وگوهای میان طالبان و رهبران پیشین افغانستان بوده است.

طالبان وعده داده است که یک «حکومت اسلامی همه‌شمول» را تشکیل خواهد داد. در همین حال ایالات متحده و جامعه بین‌المللی هشدار داده‌اند در صورت به حاشیه راندن دیگر گروه‌ها توسط طالبان، آنها از به رسمیت شناختن دولت تحت تسلط طالبان سر باز خواهند زد.

عبدالله عبدالله، رئیس شورای عالی مصالحه ملی افغانستان، روز شنبه ٣٠ مرداد با انتشار تصاویری از دیدار خود و حامد کرزی، رئیس جمهوری اسبق آن کشور، با اعضای دفتر سیاسی و تیم مذاکره‌کننده طالبان، گفت: «درباره رویدادهای امنیتی و سیاسی جاری و یک راه‌حل سیاسی همه‌شمول برای آینده کشور به تبادل آرا پرداختیم.»

عملیات خروج نیروها از افغانستان

دولت آمریکا می‌گوید این کشور و متحدانش کمک کرده‌اند که ۷۸۰۰ نفر روز شنبه از کابل خارج شوند.

جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی در اتحادیه اروپا، شنبه ۳۰ مرداد، در مصاحبه با خبرگزاری فرانسه گفت، «از نظر ریاضی غیرممکن است» که ایالات متحده و متحدانش بتوانند ده‌ها هزار کارمند و خانواده افغان همیار کشورهای غربی را تا ۳۱ اوت (نهم شهریورماه) تخلیه کنند. 

این تاریخی است که جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا، به عنوان روز پایان حضور نظامی کشورش پس از دو دهه در افغانستان اعلام کرده و تاکنون آن‌ را تغییر نداده است. رئیس جمهوری آمریکا اما روز جمعه در کاخ سفید احتمال تمدید آن را با بررسی شرایط در حال تحول کاملا رد نکرد.  

بورل در گفت‌و‌گویی تلفنی با خبرگزاری فرانسه، با اشاره به تمهیدات شدید امنیتی آمریکا در فرودگاه کابل، آن را «مانعی برای افغانستانی‌های همیار اروپایی‌ها که تلاش دارند وارد فرودگاه شوند» دانست و افزود: «ما از آنها خواسته‌ایم که از خود قدری انعطاف نشان دهند.»

فرودگاه بین المللی حامد کرزی کابل دارای دو بخش غیرنظامی و نظامی است و برج مراقبت آن در اختیار نیروی نظامی آمریکا است. پنتاگون به دستور آقای بایدن برای انجام ماموریت تخلیه آمریکاییان و افغانستانی‌های همیار حدود شش هزار نیرو در آن فرودگاه مستقر کرده است.  

در همین حال روز یکشنبه آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا گفت که با همتای بحرینی خود گفت‌و‌گو کرده است و از حمایت بحرین برای تسهیل ترانزیت شهروندان آمریکایی و دیگران از افغانستان تشکر کرد.