نشست بغداد چه اهمیتی برای ایران دارد؟

مهسا مژدهی: کشورها هنوز مطمئن نیستند که کدام یک از مقامات خود را به نشست بغداد بفرستند. اما به نظر می رسد که عراق به دنبال حضور مقامات عالی رتبه کشورهای منطقه است. این نشست به زودی با شرکت مهم ترین کشورهای منطقه و جهان برگزار خواهد شد حالا چشم ها به بغداد دوخته شده تا اثر چنین اقدامی بر روابط کشورهای منطقه مشخص شود. در میان این کشورها حضور ایران و عربستان سعودی از اهمیت زیادی برخوردار است. چرا که دو کشور مدت هاست روابط خود را با یکدیگر قطع کرده اند و عراق یک سالی است که به دنبال میانجیگری و ایجاد روابط بین ریاض و تهران است. پیش از این گفته می شد که مقامات عراقی به دنبال ایجاد دیدارهایی حاشیه ای بین مقامات دو کشورند. 

در خبرآنلاین با سیامک کاکایی کارشناس مسائل عراق و ترکیه به گفتگو نشسته ایم:

در حال حاضر نگاه ها معطوف به روابط میان تهران و ریاض است. یکی از اهداف نشست بغداد هم بهبود روابط بین کشورهای منطقه عنوان می شود. برای تهران این نشست از چه اهمیتی برخوردار است؟ 

عراقی ها تاکید کرده اند که هدف از چنین نشستی ثبات در این کشور است و نقش و تاثیر همسایگان و کاهش اختلاف آنها بر ثبات عراق است. بحث دوم را روی اقتصاد متمرکز کرده اند که کشورهای منطقه می توانند از نظر اقتصادی، انرژی و کشاورزی و بازسازی عراق کمک کنند. هدف دیگری که در ارتباط با نشست بغداد عنوان کرده اند ضرورت نزدیک کردن دیدگاه های کشورهای منطقه به یکدیگر است که این بخش بر می گردد به رایزنی هایی که در ماه های اخیر درباره ایران و عربستان انجام داده. هدف اصلی این است که بتواند دوره جدیدی در روابط خارجی و منطقه ای خود اغاز کند. برگزاری نشست در وهله اول برای عراق یک ازمون است و برای الکاظمی هم یک اهمیت ویژه ای خواهد داشت. دو ماه دیگر انتخابات پارلمانی عراق انجام می شود و مطرح شدن بیشتر او می تواند در سرنوشت انتخابات به نفع او موثر باشد. بحث برگزاری نشست کشورهای منطقه ای در عراق اقدام موثری از سوی این کشور است.  ایران بازیگری مهم در منطقه است و عراق هم روی کمک ما حساب باز کرده. این نشست کمک به بهبود فضای منطقه خواهد کرد. 

نشست بغداد برای ایران چند وجهی است. عراق دارای طولانی ترین مرز با ایران است و ما بعد از رژیم بعث همیشه نقشی سازنده در کمک به روند سیاسی در این کشور و ثبات و امنیتش داشته ایم. ایران از نشست هایی که منطقه ای باشد و به شرایط آن کمک کند استقبال می کند. اما اینکه فرصتی برای ایران هست یا خیر، از منظری باید بگوییم که بله یک فرصت به حساب می آید. ایران یک بازیگر مهم منطقه ای است و عراق هم روی مشارکت ما همیشه حساب باز کرده و ما می توانیم نقش موثری داشته باشیم. فرصت ها را از این منظر می توان پرداخت که این نشست کمک به بهبود فضای سیاسی منطقه کند. 

به نظر می‌رسد که این نشست ظرفیتی برای ایران باشد تا از نزدیک با کشورهایی که مدت‌هاست روابطی نداشته، از نزدیک دیدار کند، آیا تهران با تیم سیاست خارجی که چیده است می‌تواند از این فرصت استفاده کند؟ 

اگر هدف این نشست ضرورت نزدیک کردن دیدگاه های منطقه ای باشد و یک بخش آن رایزنی و میانجی گری بین ایران و عربستان باشد، طبیعتا دیدار مقامات بلند پایه دو کشور گام بلندی خواهد بود در عادی سازی و بهبود روابط. هدف عراقی ها هم همین است. در یک سال اخیر هم چندین دور رایزنی در حد کارشناسی انجام گرفته و شاید دو کشور هم بی میل به عادی سازی روابط نباشند. دولت جدید هم به دنبال گرمی روابط با کشورهای همسایه به نظر می رسد. اگر کشورها با هیات های عالی خود شرکت کنند، به نظر می رسد که سعی خواهد شد تا در حاشیه آن دیدارهایی صورت بگیرد. دیدار بین مقامات ارشد کشورهای منطقه بی گمان در بهتر شدن شرایط برای عراق و منطقه موثر است. 

عراق به دنبال آشتی بین کشورهای منطقه است برای اینکه ثبات خود را تامین کند، آیا چنین اتفاقی خواهد افتاد؟ عدم حضور روسیه به این روند لطمه نمی‌زند؟ 

اگر ازمنظر عراق به این قضیه نگاه کنیم، به معنای آن است که عراق می خواهد از پوسته خود بیرون بیاید. یعنی پس از تجربه شرایط ناامنی و بحران های سیاسی و ... در سال های اخیر اکنون به دنبال یک باز تعریف جدید از دیپلماسی خود است. اینکه از کشورهای مهم عربی و منطقه ای و اروپایی دعوت می کند، به معنی بازسازی روابط خارجی و جذب سرمایه و تنوع شرکای اقتصادی است و این برنامه ای برای برون رفت از بحران است. این اقدام اگر درست پیش برود، در آینده از عراق بیشتر خواهیم شنید. اینکه کشورها در چه سطحی در نشست شرکت کنند هم خود بیانگر نگاه کشورهای مهم منطقه به سیاست بغداد است. 

خیلی از این کشورها مانند کشورهای حوزه خلیج فارس به دنبال گسترش رابطه با عراق هستند تا از میزان تاثیرگزاری ایران در این کشور بکاهند. به هر حال بغداد مسیر جدیدی را تجربه میکند و این نشست برای عراق بسیار مهم است و به همین دلیل تلاش می کنند تا رهبرانی را در سطح عالی در نشست داشته باشند. 

فرانسه در صورتی که در این نشست حضور یابد ممکن است بخواهد جای آمریکا را در منطقه بگیرد؟

در بیانیه ای که دولت عراق منتتشر کرده از کشورهای منطقه و برخی کشورهای موثر اسم برده است. مانند کشور فرانسه. نامی از روسیه و امریکا دیده نشده و ضمنا سوریه که همسایه مهم عراق است حاضر نخواهد شد.اگر نشست محدود به همسایگان باشد فضای کلی متفاوت می شود. اما اگر نشست فرامنطقه ای باشد همانطور که مکرون اعلام کرده مشارکت خواهد کرد. نام بردن از فرانسه بسیار قابل توجه است. عراقی ها گفته اند که پیشنهاد اولیه این نشست برای فرانسه و عراق بوده. رییس جمهور این کشور هم گفته که شرکت می کند. این حضور معنای زیادی دارد. به این مفهوم که فرانسه اهمیت خاصی برای یک نگاه اختصاصی برای عراق قائل شده و روی این کشور تمرکز کرده. اگر سیاست مکرون را در خاورمیانه بررسی کنیم، تلاش او را برای بازگشت به خاورمیانه شاهد خواهیم بود. آنها خواهان بازیابی جایگاه خود در منطقه هستند. یکی از این کشورهای مهم عراق است. اگر به روابط دو کشور تا قبل از 2003 برگردیم، رابطه عمیقی بین دو کشور شاهد خواهیم بود. پاریس یکی از شرکای مهم بغداد بود. بعد از جنگ نقش امریکایی ها مهم شد. اما دوباره مکرون به دنبال پیگیری نقش سیاسی و اقتصادی است. در بخش انرژی و سرمایه گذاری در عراق، برای پاریس بسیار مهم است. حضور مکرون حتی در مورد حضور یا عدم حضور سوریه هم موثر بود. این گام بلندی از سوی فرانسه است که می خواهد به عراق توجه ویژه کند و اگر چنین شود بیشتر در ارتباط با فرانسه خواهیم شنید.

>>> این مطالب را هم بخوانید:
منتظر نباشید؛معجزه‌ای رخ نمی‌دهد!
مسجدی از مذاکرات ایران و عربستان برای بازگشایی سفارتخانه‌ها خبر داد
نگاه ترکیه و عراق به ایران تغییر کرده است؟

312 310