'ایران جدید' مدنظر ابراهیم رئیسی چیست؟

'ایران جدید' مدنظر ابراهیم رئیسی چیست؟

• فرنوش امیرشاهی
• بی‌بی‌سی

۱۴ مرداد ۱۴۰۰ - ۵ اوت ۲۰۲۱

منبع تصویر، Fars

توضیح تصویر،

ابراهیم رئیسی هشتمین رئیس جمهوری ایران است

مراسم تحلیف ابراهیم رئیسی به عنوان ابراهیم رئیسی هشتمین رئیس جمهوری ایران استدولت چهاردهم با تاکید سخنرانان بر «آغاز دورانی تازه همسو با بیانیه گام دوم انقلاب» و «ایرانی جدید در قرن پانزدهم» برگزار شد. سخنانی کلی از ایجاد دولتی تحول‌خواه و مردمی، بدون اینکه راهکاری مشخص برای حل ابربحران‌های پیش روی دولت جدید ارائه شود.

آنچه که در سخنان ابراهیم رئیسی پررنگ بود تاکید چندباره‌اش بر حرکت در مسیر «ارزش‌های مدنظر امام خامنه‌ای» در گام دوم انقلاب بود. واژه‌هایی تازه از سوی رئیس‌جمهوری جدید که سعی می‌کند همسو بودنش با دستگاه رهبری را پررنگ کند. پیشتر در مراسم تنفیذش نیز از اینکه به دلیل محدودیت‌های کرونا نمی‌تواند دست آیت‌الله خامنه‌ای را ببوسد، ابراز تاسف کرده بود.

در مقابل، آیت‌الله خامنه‌ای هم در مراسم تنفیذ حکم ریاست‌جمهوری ابراهیم رئیسی، با تمجید از او رضایتش از چنین انتخابی را نشان داد.

همچنین در میان اسامی غیررسمی منتشر شده از اعضای کابینه دولت جدید هم نشانه‌هایی از این همراهی دو سویه دیده می‌شود. کما اینکه محمد مخبر، رئیس ستاد اجرایی فرمان امام؛ یکی از پرقدرت‌ترین و ثروتمند‌ترین نهادهای زیر نظر رهبر جمهوری اسلامی؛ به نمایندگی از او به استقبال تعدادی از مهمانان مراسم تحلیف رفت. از آن سو همراهی حسین امیر عبداللهیان؛ از چهره‌های نزدیک به نهادهای امنیتی و نظامی و دستگاه رهبر جمهوری اسلامی؛ با ابراهیم رئیسی در دیدارش با چند مقام خارجی، احتمال انتصاب او به وزارت خارجه را پررنگ کرده است.

با چنین پشتوانه‌ای، ابراهیم رئیسی در سخنرانی‌هایش در مراسم تنفیذ و تحلیف، گفت که وظیفه‌اش «نگهبانی از میراث انقلاب» است، و برنامه‌هایش منطبق با همین چارچوب است. سخنانی که با حمایت محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس و غلامحسین محسنی اژه‌ای، رئیس قوه قضائیه همراه شد. آنها وعده دادند که با یکدست شدن حکومت «فصل جدید جبران کاستی‌ها» شروع شده است.

• رئیسی در مراسم تحلیف: 'مدافع واقعی حقوق بشر هستیم'
• انتخابات ۱۴۰۰؛ ابراهیم رئیسی از 'هیات مرگ' تا 'هیات دولت'؟
• رئیسی درباره اتهام 'جنایت علیه بشریت' در اعدام‌های ۶۷: به عنوان قاضی باید تشویق شوم
• از عفو بین‌الملل تا احزاب سیاسی؛ ادامه اعتراض‌ها به مراسم تحلیف رئیسی

نهادهایی که در دست‌کم سه دهه گذشته، نهادهای قدرت، پول و اقتصاد،‌ تریبون‌های سیاسی، مذهبی و تبلیغاتی و نیز نهادهای نظامی را اختیار داشتند، حالا سه قوه جمهوری اسلامی و شورای شهر و شهرداری تهران را هم به دست گرفته‌اند. گروهی که مواضع آنها با دولت حسن روحانی تقابلی آشکار دارد و از همین رو در مجلس طرح‌هایی برای کنترل فضای مجازی در دستور کار قرار می‌گیرد و در رسانه‌های نزدیک به این طیف هم «پایان برجام» مطابق سیاست‌های دولت روحانی را اعلام می‌کنند.

روزنامه کیهان حتی یک قدم پیشتر رفته و با لحنی تهاجمی‌تر در یادداشتی تهدید کرده که «ایران دیگر عهدشکنی‌ها را بی‌پاسخ نمی گذارد و ضربات متقابلش ویران‌کننده‌تر و پشیمان کننده‌تر خواهد بود. تا آنجا که اگر این بار پرنده متجاوزی هدف قرار بگیرد، هواپیمای بدون سرنشین نخواهد بود.»

چنین موضع‌گیری‌هایی یادآور اولین دولت محمود احمدی نژاد است که حکومت یکدست بود و شعارها در راستای «حمایت از مستضعفان» اما در نهایت دخالت‌های دولت موازی و اختلافاتش با سپاه او را به یکی از منتقدان حکومت و آیت‌الله خامنه‌ای تبدیل کرد. کسی که روزی حمایت‌های بی‌دریغ رهبر ایران را داشت، حالا جزو «مغضوبان» اوست و در هیچ یک از دو مراسم تنفیذ و تحلیف جایی ندارد.

امروز اما دولتی که ابراهیم رئیسی به دست گرفته با دوران محمود احمدی‌نژاد تفاوت‌های زیادی دارد. از یک سوی ابر چالش‌های بزرگی در حوزه داخلی و بین‌المللی در پیش‌روی اوست و از طرف دیگر جنگ قدرت در نهادهای حکومتی شدیدتر از قبل است. شاید از همین روست که در همین اولین روز برگزاری جشن پیروزی، اختلاف‌های این جریان سیاسی در جریان انتخاب شهردار تهران، خودش را نشان داد.

چنانکه در یک فایل صوتی فاش شده که مهدی چمران، رئیس هشتاد ساله شورای شهر گفته است: «بعضی اعضای شورای شهر برای رای دادن به علی زاکانی به عنوان شهردار تهران تهدید شده و تحت فشار قرار گرفته‌اند.»

دوران جدید سیاست ایران با تکیه بر چرخش به شرق به جای غرب، اولویت دادن به همسایه‌ها، مواجهه با نارضایتی‌ها و اعتراض‌های عمومی و بحران مدیریت کرونا و اقتصاد ورشکسته آغاز شده است. در چنین شرایطی، نهادهای حکومتی وعده می‌دهند که با بازگشت به ارزش‌های انقلاب و ایدئولوژی‌های نظام، می خواهند چرخ نظام را بچرخانند و شرایط را اصلاح کنند.