با تک شاخ چت کنید: پاسخ به سوالات شما درباره هویت جنسی و جنسیتی

با تک شاخ چت کنید: پاسخ به سوالات شما درباره هویت جنسی و جنسیتی۹ فروردین ۱۴۰۰ - ۲۹ مارس ۲۰۲۱

این روزها بسیاری از ما اصطلاحاتی مانند هویت جنسیتی، جنس بیولوژیک و گرایش جنسی را می‌شنویم. ولی اینکه هر یک از این اصطلاحات دقیقا چه معنایی دارند، کجا و چگونه استفاده می‌شوند و با هم چه تفاوت‌هایی دارند، می‌توانند کمی گیج کننده باشد. تعجب‌آور هم نیست. دیدگاه‌ها درباره جنسیت، جنس و گرایش جنسی را سنت‌ها و فرهنگ شکل می‌دهد. خیلی هم زود تغییر می‌کنند. بنابراین دنبال کردن و تطبیق با آنها ممکن است سخت باشد.

اسب تک‌شاخ این روزها به نمادی برای جامعه ال‌جی‌بی‌تی‌کیو (اقلیت‌های جنسی و جنسیتی) تبدیل شده است. در رژه‌های افتخار در کشورهای مختلف، تک‌شاخ رنگین‌کمانی به صورت‌های مختلف مثلا روی لباس‌ها، بادکنک یا پوسترها دیده می‌شود. اولین بار تصویر گرافیکی تک‌شاخ به منظور آموزش درباره موضوعات جنسیتی را یک موسسه آمریکایی به نام منابع آموزشی دانش‌آموزان ترنس معرفی کرد. کار این موسسه آگاهی رسانی درباره حقوق برابر افراد ترنس در سراسر دنیا است.

با تک‌شاخ رنگین‌کمانی گپ بزنید تا با این مفاهیم بیشتر آشنا شوید

برای مشاهده کاملتر این صفحه، از نسخه تازه مرورگرتان استفاده کنید

اطلاعات بیشتر شروع مجدد

برای اطلاعات بیشتر روی خانه‌های زیر کلیک کنید

جنس بیولوژیکی هویت جنسیتی گرایش جنسی

جنس بیولوژیک:

این همان جنسی است که هنگام تولد براساس ظاهر اندام جنسی، اندام تناسلی و کروموزوم‌های ما به ما نسبت داده می‌شود. (Biological Sex)

مذکر:

به فردی که با بیضه، اندام جنسی منتسب به مردانه و کروموزوم XY متولد شده، معمولا جنس مذکر نسبت داده می‌شود.

مونث:

به فردی که با رحم و تخمدان، واژن و کروموزوم XX متولد شده معمولا جنس مونث نسبت داده می‌شود.

بیناجنسی (Intersex):

افرادی که با هر دو مشخصه‌های جنسی منتسب به مذکر و مونث متولد می‌شوند. این مشخصه‌ها ممکن است در بدو تولد آشکار باشند یا ممکن است دیرتر و در زمان بلوغ خودشان را نشان دهند. بنابراین بیناجنسی به افرادی اطلاق می‌شود که اندام جنسی یا تناسلی و یا کروموزوم‌هایشان در دوگانه مذکر و مونث نمی‌گنجد. یا افرادی که دستگاه تناسلی داخلیشان با اندام جنسی بیرونی آنها تطابق ندارد یا در تعاریف دوگانه جنسی نمی‌گنجد.

مثلا ممکن است نوزادی با کلیتوریس(بخشی از اندام جنسی بیرونی منتسب به مونث) نسبتا بزرگی متولد شود که شبیه اندام جنسی منتسب به مردانه باشد. یا ممکن است نوزادی بدون دهانه ورودی واژن متولد شود. مثالی دیگر اینکه نوزادی با کروموزوم XY اما دستگاه تناسلی منتسب به مونث یا همان رحم و تخمدان متولد شود.

برآورد می‌شود که از هر هزار و ۵۰۰ نوزاد متولد شده در دنیا یکی بیناجنسی متولد می‌شود. این تقریبا برابر است با میانگین تعداد نوزادانی که با موی قرمز متولد می‌شوند. ولی نکته اینجاست که ممکن است در بدو تولد مشخص نباشد که بیناجنسی هستند و مشخصه‌های بیناجنسی آنها دیرتر، مثلا هنگام بلوغ یا حتی در بزرگسالی خود را نشان دهند.

در بسیاری از کشورها عمل‌های جراحی متعددی روی نوزادان و کودکان بیناجنسی انجام می‌شود تا ظاهر اندام جنسی و یا مشخصه‌های جنسی دیگر آنها را تغییر دهند. روندی که می‌‌تواند باعث آسیب و رنج فیزیکی، روانی و احساسی و نقض حقوق او شود. سازمان ملل متحد و فعالان حقوق افراد بیناجنسی از دولت‌ها و خانواده‌ها خواسته‌اند که جلوی این نوع آسیب‌ها به کودکان بیناجنسی را بگیرند. سازمان ملل متحد در حال تلاش است تا کشورها را متقاعد کند تا بیناجنسی را به عنوان یکی از تنوع‌‌های طبیعی جنس بیولوژیک انسان به رسمیت بشناسند.

هویت جنسیتی:

هویت جنسیتی (Gender Identity) ما در واقع همان حسی است که ما نسبت به جنسیت خود داریم: شناخت ما ازخود. این هویت اگر با جنسی که در زمان تولد به ما نسبت داده شده است تطابق داشته باشد و در دوگانه زن یا مرد بگنجد اصطلاحا به عنوان هویت جنسیتی دوگانه یا باینری (binary) شناخته می‌شود و افرادی که هویتشان با جنس نسبت داده شده به آنها تطابق دارد افراد همان‌سو‌جنسیتی یا سیسجندر هستند.

هویت جنسیتی غیر دوگانه یا نان‌باینری (Non-binary) اما طیفی از هویت‌ها هستند که در دوگانه زنانه یا مردانه نمی‌گنجند. جندرکوییر اصطلاحی است که پیشتر برای آن استفاده می‌شد. هویت جنسیتی غیر دوگانه هم به خودی خود یک هویت جنسیتی است و هم یک کلمه چتری است که طیفی از هویت‌های جنسیتی غیر دوگانه را که الزاما زن یا مرد نیستند در بر می‌گیرد.

بعضی از هویت‌های جنسیتی غیردوگانه رایج:

هیچ‌جنسیتی (A-gender):

به افرادی اطلاق می‌شود که بدون هیچ جنسیتی هویت‌یابی می‌کنند.

دو جنسیتی (Bigender):

به افرادی اطلاق می‌شود که با دو جنسیت هویت‌یابی می‌کنند.

جنسیت سیال (Genderfluid):

به افرادی اطلاق می‌شود که با جنسیتی ثابت هویت‌یابی نمی‌کنند و جنسیتشان در طول زمان تغییر می‌کند یا سیال است. این سیال بودن ممکن است بین هویت‌های دوگانه زن و مرد یا در طیف هویت‌های غیر دوگانه باشد.

هویت جنسیتی غیر دوگانه (Non-Binary):

به افرادی اطلاق می‌شود که در دوگانه هویت‌های زن یا مرد هویت‌یابی نمی‌کنند. در زبان‌هایی مانند انگلیسی که ضمایر مذکر و مونث استفاده می‌شوند افرادی که هویت جنسیتی غیر دوگانه دارند، ممکن است بخواهند با ضمایر خنثی به آنها اشاره شود.

جنسیت خارج از دوگانه (Off the Binary):

به افرادی اطلاق می‌شود که هویتشان دقیقا روی طیف هویت‌های جنسیتی مشخص نیست. به این افراد ممکن است جنسیت سوم نیز اطلاق شود.

گرایش جنسی:

کشش جنسی و یا عاطفی افراد به دیگران گرایش جنسی نام دارد (Sexual Orientation). گرایش جنسی نیز طیف گسترده‌ای دارد. افراد می‌توانند به یک یا چند جنس و هویت جنسیتی گرایش داشته باشند.

دگرجنس‌گرا (Heterosexual):

فردی که به جنس و جنسیتی متفاوت از جنس و جنسیت خود گرایش جنسی و عاطفی دارد.

مثال: فردی که به عنوان مرد هویت‌یابی می‌کند (خود را مذکر می‌داند) و به افرادی که به عنوان زن هویت‌یابی (خود را مونث می‌دانند) می‌کنند، گرایش جنسی و عاطفی دارد دگرجنسگرا است. (این مثال افراد ترنس را نیز شامل می‌شود.)

هم‌جنس‌گرا (Homosexual):

فردی که به جنس و جنسیت مشابه خود گرایش جنسی و یا عاطفی دارد.

مثال: فردی که به عنوان زن هویت‌یابی می‌کند و به افراد دیگری که خود را زن هویت‌یابی می‌کنند، گرایش دارد (افراد ترنس هم شامل این گرایش می‌شوند.)

دوجنس‌گرا (Bisexual):

فردی که بالقوه می‌تواند به بیش از یک جنس و هویت جنسیتی کشش جنسی و یا عاطفی داشته باشد. لزوما نه به یک شدت و اندازه و نه به یک شکل و یا نه لزوما همزمان.

مثال: شخصی که به عنوان مرد هویت‌یابی می‌کند و هم به افرادی گرایش دارد که به عنوان مرد هویت‌یابی می‌کنند و هم به عنوان زن یا جنسیت غیردوگانه.

همه‌جنس‌گرا (Pansexual):

فردی که بالقوه می‌تواند به افرادی از همه جنس‌ها و هویت‌های جنسیتی گرایش داشته باشد. نه لزوما همزمان و نه لزوما به یک اندازه و به یک شکل.

مثال: فردی با هر جنس یا هویت جنسیتی که به افرادی در هر جای طیف جنسیت اعم از زن، مرد وغیر دوگانه هویت‌یابی می‌کنند، گرایش دارد.

هیچ‌جنسگرا (Asexual):

در واقع فقدان کشش جنسی در افراد به عنوان هیچ‌جنسگرایی شناخته می‌شود. افراد هیچ‌جنسگرا به هیچ جنس و هویت جنسیتی خاصی گرایش جنسی ندارند. باید توجه داشت که هیچ‌جنسگرایی مانند همجنسگرایی یا دگرجنسگرایی یک گرایش جنسی است و با امتناع از رابطه جنسی یا فقدان میل جنسی به دلیل به هم ریختن هوومون‌ها یا مصرف دارو متفاوت است. برآورد شده که حدود یک درصد جمعیت دنیا هیچ‌جنسگرا هستند.

هیچ‌عاطفه‌گرا (Aromantic):

فردی که از نظر عاطفی به جنس یا هویت جنسیتی گرایش ندارد.

امیدواریم که از گپ زدن با تک‌شاخ رنگین‌کمانی ما لذت برده باشید و برایتان مفید بوده باشد. اطلاعات بیشتری درباره جامعه ال‌جی‌بی ‌تی بخصوص به انگلیسی در بی‌بی‌سی موجود است. مفاهیم و تعاریف مرتبط با جامعه ال‌جی‌بی‌تی در حال به‌روز شدن و تغییر هستند و ممکن است بعضی از افراد بعضی کلمات را به کلمات دیگر ترجیح دهند. برای نمونه استفاده از کلمه "دگرباش" در سال‌های اخیر محل اختلاف بوده و گروهی از فعالان این کلمه را نامناسب می‌دانند گرچه همچنان بعضی از فعالان و سازمان‌ها با همین نام فعالیت می‌کنند. در بسیاری از رسانه‌های فارسی زبان از جمله بی‌بی‌سی فارسی هم از کلمه "دگرباش" استفاده می‌شود. این اختلاف‌ها مخصوصا درباره هویت‌های جنسیتی معمول است. بعضی از منابع مفید که ما هم از آنها در این صفحه استفاده کرده‌ایم: انجمن بین‌المللی لزبین‌ها، گی‌‌ها، دوجنسگراها و بینا‌جنسی‌‌ها (ایلگا)، کمپین آزادی و برابری سازمان ملل متحد و انجمن‌ها و موسسات کوچکتر مانند تی‌اس‌ای‌آر-موسسه آمریکایی آموزش دانش آموزان ترنسجندر.

نویسنده و محقق: فرانک عمیدی طراح: ‌مریم نیکان