خرید گرمی گوشت در میان اقشار کم‌درآمد متداول شده است

روزنامه همشهری در گزارشی با اشاره به گرانی قیمت گوشت و حذف آن از سبد غذایی بسیاری از کم‌درآمدها، با چند نفر از قصاب‌ها مصاحبه کرده و از چگونگی خرید گوشت از سوی این اقشار پرسیده است.

محمد عزیزنژاد یکی از این قصاب‌ها می‌گوید:

«گرانی گوشت سفید و قرمز موجب شده تا مردم به جای خرید کیلویی گوشت به خرید گرمی گوشت قرمز روی بیاورند. مشتریان زیادی دارم که به جای حذف کامل گوشت قرمز از سبد خریدشان به مقدار بسیار ناچیز آن را خرید می‌کنند. بیشتر این مشتریان هم والدینی هستند که برای تأمین پروتئین بدن کودکانشان ناچار به خرید گرمی گوشت معمولاً زیر ۵۰۰ گرم هستند.»

بر اساس آمار رسمی مرکز آمار ایران، قیمت گوشت قرمز، سفید و فرآورده‌های آن ها در مردادماه سال جاری نسبت به ماه قبل با افزایش ۵,۵ درصدی همراه بوده است و نسبت ماه مشابه سال قبل افزایش ۵۶,۹ درصدی را نشان می‌دهد. در گروه گوشت قرمز و گوشت ماکیان قیمت نسبت به ماه قبل ۵,۶ و نسبت به ماه مشابه سال قبل ۵۴,۵ درصد افزایش داشته است.

حمید صفرزاده یکی دیگر از قصاب‌ها در مورد ارزان‌ترین گوشتی که کم‌درآمدترها می‌خرند، گفت:

«گرانی گوشت موجب شده مردم بیشتر به سمت خرید خرده‌گوشت‌ها روی بیاورند. این خرده گوشت‌ها فقط مربوط به گوشت گوساله است که قصاب حین بی‌استخوان کردن قسمت‌های مختلف گوشت گوساله مانند ران و راسته تولید می‌کند. این خرده‌گوشت‌ها اگر چرب باشد کیلویی ۸۰ هزار تومان و اگر کیفیت بهتری داشته باشد کیلویی ۱۰۰ هزار تومان به فروش می‌رسد.»

 صفرزاده افزود:

«بی‌استخوان کردن هر گوساله معمولاً بین دو تا سه کیلو خرده‌گوشت به همراه دارد که برخی مشتریان سفارش می‌دهند که برایشان نگه دارم.»

برخی از قصاب‌ها از روش‌های جدید مردم در خرید گوشت خبر داده‌اند. حمید عباسی، یکی از قصاب‌ها نیز با اشاره به گرانی گوشت از روی‌آوری گروهی مردم به خرید دام سخن گفت:

«معمولاً چند خانواده با هم جمع می‌شوند و یک دام زنده می‌خرند و ذبح می‌کنند و به میزان پولی که وسط گذاشته‌اند گوشت را بین خود تقسیم می‌کنند. با این کار هم مقدار مصرفی خود را یک تا سه ماه تأمین می‌کنند هم با توجه به این‌که قیمت دام زنده کیلویی ۵۸ هزار تومان است گوشت برایشان ارزان‌تر تمام می‌شود.»

بر اساس آمارهای رسمی وزارت جهاد کشاورزی، در سه ماه نخست سال ۱۴۰۰، کشتار دام در کشور ۶۹ درصد افزایش یافته است. این افزایش کشتار نه به‌دلیل افزایش تقاضا برای خرید گوشت که به‌دلیل گرانی نهاده‌های دامی رخ داده است. بر اساس قانون بودجه، تأمین نهاده‌های دامی جزو کالاهایی است که همچنان با ارز ۴۲۰۰ تومانی وارد می‌شود ولی واردات این نهاده‌ها در دست تعداد معدودی از قدرتمندان نزدیک به حکومت است و دامداران در صف انتظار چند ماهه برای خرید این نهاده‌ها مانده‌اند.

علی صامتی از قصاب‌های تهران می‌گوید:

«بسیاری از مشتری‌ها برای پخت انواع خورشت‌ها برای این‌که برایشان ارزان تمام شود و از پس هزینه‌های خرید بربیایند معمولا گوشت‌های چرخ‌کرده « که ارزان‌تر است ـ خریداری می‌کنند (…) جگر سفید هم به‌خاطر ارزان بودنش نسبت به جگر سیاه مشتری بیشتری دارد. زمانی قیمت گوشت دنبالچه ارزان بود و خیلی‌ها اصلاً نمی‌دانستند چیست اما الان که قیمتش بالا رفته مشتری زیادی دارد اما چون نسبت به گوشت سایر قسمت‌های گاو و گوسفند ارزان‌تر است مشتری خاص خودش را دارد.»

برخی از خانواده‌ها و اقشار متوسط رو به پایین هم که توان خرید گوشت تازه ندارند مشتریان گوشت‌های منجمد برزیلی وارداتی هستند که ارزان‌تر از گوشت تازه است.

با گرانی متدوال گوشت در سال‌های اخیر مصرف گوشت نیز در ایران همواره رو به کاهش نهاده است. براساس نظرسنجی مرکز افکار سنجی دانشجویان ایران (ایسپا) بیش از هشت درصد خانوارهای ایرانی در سال ۹۸، گوشت قرمز مصرف نکرده بودند. اتحادیه گوشت گوسفندی ایران نیز مهرماه سال گذشته (۱۳۹۹) از کاهش ۳۰ تا ۳۵ درصدی فروش گوشت در کشور نسبت به سال قبل از آن خبر داده بود. گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس از تورم در ایران در پاییز سال گذشته نشان می‌داد که مصرف گوشت قرمز در سال ۹۸ در میان طبقه متوسط جامعه به‌نسبت سال ۹۵ بیش از ۳۰ درصد کاهش داشته است.

مسئولان اتحادیه‌های صنفی گوشت قرمز و لبنیات به‌تازگی اعلام کردند که سرانه مصرف گوشت قرمز از ۵۷ کیلوگرم در سال ۱۳۸۴ به ۲۴ کیلوگرم، یعنی کمتر نصف در تیر ۱۴۰۰ تنزل یافته است. اتحادیه دام سبک اما سرانه مصرف گوشت قرمز را یک چهارم رقم اعلام شده، یعنی تنها شش کیلوگرم دانسته است.

منصور پوریان، رئیس شورای تأمین دام ایران در ۱۵ مردادماه سال جاری گفت:

«به‌طور معمول میزان مصرف گوشت قرمز در کشور یک میلیون تن و میزان تولید ۸۸۰ هزار تن است، اما اکنون میزان مصرف به نصف یعنی ۵۰۰ هزار تن کاهش یافته و تولید بیش از ۸۸۰ هزار تن است.»

در حالی‌که مصرف گوشت قرمز در ایران سال به سال کاهش یافته، دامداران هم از گرانی علوفه و نهاده‌های دامی شکایت دارند.

گوشت قرمز البته تنها کالای مصرفی نیست که افزایش بهای آن روزافزون است. افزایش عمومی قیمت کالاهای مصرفی و کاهش قدرت خرید اکثریت مردم که در دهه‌های اخیر به یکی از شاخصه‌های بحران رکود – تورمی اقتصاد ایران تبدیل شده، در سال‌های اخیر شتاب بیشتری گرفته است.