حضور ۱۲ دانشگاه جدید از ایران/ ۵۸ ایرانی در جمع دانشگاه های برتر

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از موسسه استنادی علوم و پایش علم و فناوری (ISC)، دکتر محمدجواد دهقانی اظهار داشت: رتبه بندی تایمز یکی از مشهورترین نظام های رتبه بندی بین المللی دانشگاه ها است که اولین بار در سال ۲۰۰۴ با همکاری تایمز و کیواس تحت عنوان رتبه بندی «تایمز- کیواس» و از سال ۲۰۱۰ به بعد با همکاری موسسه تامسون رویترز منتشر شد.

دهقانی گفت: در رتبه بندی سال ۲۰۱۶، این پایگاه جهت تامین اطلاعات مورد نیاز خود، همکاری خود را با تامسون رویترز قطع و با پایگاه اطلاعاتی اسکوپوس آغاز به همکاری کرد. تغییر منبع اطلاعاتی مورد استفاده پایگاه رتبه بندی تایمز بر روی نحوه حضور دانشگاه ها و رتبه آنها تاثیرگذار بود.

وی افزود: پایگاه رتبه بندی تایمز جهت ارزیابی دانشگاه¬ها قسمتی از اطلاعات مورد نیاز خود را از خود دانشگاه ها، قسمتی دیگر را از نظرسنجی ها و اطلاعات پژوهشی و استنادات را از پایگاه اطلاعاتی اسکوپوس تهیه می کند.

رئیس ISC اظهار داشت: در پایگاه رتبه بندی تایمز، در سال های ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۴ از ایران تنها یک دانشگاه حضور داشت. در سال ۲۰۱۵ دو دانشگاه صنعتی شریف و صنعتی اصفهان در این رتبه بندی حضور یافته و در سال ۲۰۱۶ تعداد دانشگاه ها به ۸ مورد رسیده است. تعداد دانشگاه ها در سال ۲۰۱۷ به ۱۳ و در سال ۲۰۱۸ به ۱۸ و در سال ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ به ترتیب به ۲۹، ۴۰ و ۴۷ دانشگاه افزایش یافته است.

وی افزود: در سال ۲۰۲۲ با ورود ۱۲ دانشگاه جدید، شاهد حضور ۵۹ دانشگاه حائز رتبه از جمهوری اسلامی ایران در جمع ۱۶۰۰ دانشگاه برتر جهان از ۹۹ کشور هستیم و (نام ۴ دانشگاه نیز در این رتبه بندی به عنوان reporter آورده شده است که این موضوع نویدبخش حرکت هر چه بیشتر دانشگاه های توانمند ایران در رتبه بندی های معتبر بین المللی است.

دهقانی ادامه داد: در رتبه بندی تایمز ۲۰۲۲، دانشگاه های علوم پزشکی مازندران، علوم پزشکی ارومیه، آزاد اسلامی نجف آباد، علوم بهزیستی و توانبخشی، علوم پزشکی جندی شاپور اهواز، علوم پزشکی زنجان، خلیج فارس، علوم پزشکی کاشان، دامغان ، صنعتی سهند، علوم پزشکی سمنان، مراغه برای نخستین بار حضور یافته اند.

وی گفت: بهترین رتبه ایران در سال ۲۰۲۲، بازه رتبه ای ۴۰۰-۳۵۱ است، این در حالی است که بهترین رتبه ایران در سال گذشته بازه ۳۵۰-۳۰۱ بوده است.

رئیس ISC افزود: دانشگاه های صنعتی نوشیروانی، علوم پزشکی کردستان و علوم پزشکی مازندران با قرار گرفتن در بازه رتبه ای ۴۰۰-۳۵۱ به عنوان دانشگاه های اول ایران در این رتبه بندی معرفی شده اند که در بین این دانشگاه ها، دانشگاه علوم پزشکی مازندران اولین حضور خود در این رتبه بندی تجربه می کند.

رتبه دانشگاه های ایران در جدول زیر نشان داده شده است:

ردیف دانشگاه رتبه ۲۰۲۲ رتبه ۲۰۲۱ ۱ صنعتی نوشیروانی بابل ۳۵۱–۴۰۰ ۳۵۱–۴۰۰ ۲ دانشگاه علوم پزشکی کردستان ۳۵۱–۴۰۰ ۳۰۱–۳۵۰ ۳ دانشگاه علوم پزشکی مازندران* ۳۵۱–۴۰۰ - ۴ دانشگاه صنعتی شریف ۴۰۱–۵۰۰ ۴۰۱–۵۰۰ ۵ دانشگاه علوم پزشکی ارومیه* ۵۰۱–۶۰۰ - ۶ دانشگاه صنعتی امیر کبیر ۵۰۱–۶۰۰ ۵۰۱–۶۰۰ ۷ دانشگاه علوم پزشکی ایران ۵۰۱–۶۰۰ ۵۰۱–۶۰۰ ۸ دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد* ۵۰۱–۶۰۰ - ۹ دانشگاه محقق اردبیلی ۵۰۱–۶۰۰ ۶۰۱–۸۰۰ ۱۰ دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز* ۵۰۱–۶۰۰ - ۱۱ دانشگاه شهید مدنی آذربایجان ۵۰۱–۶۰۰ ۸۰۱-۱۰۰۰ ۱۲ دانشگاه علم و صنعت ۵۰۱–۶۰۰ ۵۰۱–۶۰۰ ۱۳ دانشگاه کاشان ۵۰۱–۶۰۰ ۵۰۱–۶۰۰ ۱۴ دانشگاه علوم پزشکی کاشان* ۵۰۱–۶۰۰ - ۱۵ دانشگاه علوم پزشکی کرمان ۵۰۱–۶۰۰ ۸۰۱-۱۰۰۰ ۱۶ دانشگاه کردستان ۵۰۱–۶۰۰ ۶۰۱–۸۰۰ ۱۷ دانشگاه علوم پزشکی مشهد ۶۰۱–۸۰۰ ۵۰۱–۶۰۰ ۱۸ دانشگاه صنعتی سهند* ۶۰۱–۸۰۰ - ۱۹ دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ۶۰۱–۸۰۰ ۶۰۱–۸۰۰ ۲۰ دانشگاه صنعتی شیراز ۶۰۱–۸۰۰ ۶۰۱–۸۰۰ ۲۱ دانشگاه تبریز ۶۰۱–۸۰۰ ۶۰۱–۸۰۰ ۲۲ دانشگاه علوم پزشکی تبریز ۶۰۱–۸۰۰ ۶۰۱–۸۰۰ ۲۳ دانشگاه علوم پزشکی تهران ۶۰۱–۸۰۰ ۶۰۰–۵۰۱ ۲۴ دانشگاه مراغه* ۶۰۱–۸۰۰ - ۲۵ دانشگاه علوم پزشکی اصفهان ۶۰۱–۸۰۰ ۸۰۱-۱۰۰۰ ۲۶ دانشگاه صنعتی اصفهان ۶۰۱–۸۰۰ ۶۰۱–۸۰۰ ۲۷ دانشگاه شهید بهشتی ۸۰۱-۱۰۰۰ ۶۰۱–۸۰۰ ۲۸ دانشگاه شیراز ۸۰۱-۱۰۰۰ ۸۰۱-۱۰۰۰ ۲۹ دانشگاه علوم پزشکی شیراز ۸۰۱-۱۰۰۰ ۱۰۰۱+ ۳۰ دانشگاه تهران ۸۰۱-۱۰۰۰ ۵۰۱-۶۰۰ ۳۱ دانشگاه یاسوج ۸۰۱-۱۰۰۰ ۶۰۱-۸۰۰ ۳۲ دانشگاه فردوسی مشهد ۱۰۰۱–۱۲۰۰ ۱۰۰۱+ ۳۳ دانشگاه گیلان ۱۰۰۱–۱۲۰۰ ۱۰۰۱+ ۳۴ دانشگاه صنعتی خواجه نصیر طوسی ۱۰۰۱–۱۲۰۰ ۸۰۱-۱۰۰۰ ۳۵ دانشگاه لرستان ۱۰۰۱–۱۲۰۰ ۱۰۰۱+ ۳۶ دانشگاه مازندران ۱۰۰۱–۱۲۰۰ ۱۰۰۱+ ۳۷ دانشگاه سمنان ۱۰۰۱–۱۲۰۰ ۱۰۰۱+ ۳۸ دانشگاه شهید چمران اهواز ۱۰۰۱–۱۲۰۰ ۱۰۰۱+ ۳۹ دانشگاه شهرکرد ۱۰۰۱–۱۲۰۰ ۱۰۰۱+ ۴۰ دانشگاه صنعتی شاهرود ۱۰۰۱–۱۲۰۰ ۱۰۰۱+ ۴۱ دانشگاه علوم توانبخشی* ۱۰۰۱–۱۲۰۰ - ۴۲ دانشگاه ارومیه ۱۰۰۱–۱۲۰۰ ۱۰۰۱+ ۴۳ دانشگاه علوم پزشکی زنجان* ۱۰۰۱–۱۲۰۰ - ۴۴ دانشگاه خلیج فارس* ۱۲۰۱+ - ۴۵ دانشگاه الزهرا ۱۲۰۱+ ۱۰۰۱+ ۴۶ دانشگاه اراک ۱۲۰۱+ ۱۰۰۱+ ۴۷ دانشگاه بیرجند ۱۲۰۱+ ۱۰۰۱+ ۴۸ دانشگاه بوعلی سینا ۱۲۰۱+ ۱۰۰۱+ ۴۹ دانشگاه دامغان* ۱۲۰۱+ - ۵۰ دانشگاه حکیم سبزواری ۱۲۰۱+ ۱۰۰۱+ ۵۱ دانشگاه خوارزمی ۱۲۰۱+ ۱۰۰۱+ ۵۲ دانشگاه رازی کرمانشاه ۱۲۰۱+ ۱۰۰۱+ ۵۳ دانشگاه علوم پزشکی سمنان* ۱۲۰۱+ - ۵۴ دانشگاه شاهد ۱۲۰۱+ ۱۰۰۱+ ۵۵ دانشگاه شهید باهنر کرمان ۱۲۰۱+ ۱۰۰۱+ ۵۶ دانشگاه تربیت معلم شهید رجایی ۱۲۰۱+ ۱۰۰۱+ ۵۷ دانشگاه سیستان و بلوچستان ۱۲۰۱+ ۱۰۰۱+ ۵۸ دانشگاه یزد ۱۲۰۱+ ۱۰۰۱+

لازم به ذکر است که دانشگاه هایی که رتبه بندی آنها در بازه یکسان هستند همگی هم رتبه بوده و ترتیب اسامی ذکر شده در این گزارش مطابق با سامانه رتبه بندی تایمز و بر اساس حروف الفبا (به لاتین) است. دانشگاه هایی که با علامت * نشان داده شده اند دانشگاه هایی هستند که برای اولین بار در این رتبه بندی حضور پیدا کرده اند.

جایگاه دانشگاه های جهان در رتبه بندی تایمز ۲۰۲۲

رئیس موسسه استنادی علوم و پایش علم و فناوری گفت: در رتبه بندی تایمز ۲۰۲۲، بیش از ۱۶۰۰ دانشگاه برتر جهان از ۹۹ کشور رتبه بندی شده اند و ۴۵۲ دانشگاه نیز با عنوان (Reporter) آورده شده اند. این دانشگاه ها اطلاعات مورد نیاز موسسه تایمز را برای رتبه بندی ارسال کرده اند اما شرایط لازم برای احراز رتبه را نداشته اند.

وی افزود: در رتبه بندی تایمز ۲۰۲۲، دانشگاه آکسفورد برای ششمین سال متوالی رتبه اول را از آن خود کرده است و دانشگاه صنعتی کالیفرنیا و هاروارد مشترکا در رتبه دوم قرار دارند. دانشگاه های استنفورد، کمبریج (از انگلیس)، MIT ،پرینستون کالیفرنیا برکلی، ییل و شیکاگو به ترتیب در رتبه های ۴ الی ۱۰ دنیا قرار گرفته اند.

دهقانی گفت: در بین ۱۰ دانشگاه برتر جهان ۲ دانشگاه از کشور انگلستان و ۸ دانشگاه از ایالات متحده هستند. دانشگاه پکن چین اولین دانشگاه آسیایی است که توانسته است رتبه ۱۶ را در این رتبه بندی به دست آورد. کشور آمریکا با ۱۸۳ دانشگاه بیشترین تعداد دانشگاه های حاضر در رتبه بندی را دارد.

جایگاه دانشگاه های کشورهای اسلامی در رتبه بندی تایمز ۲۰۲۲

وی افزود: در رتبه بندی سال ۲۰۲۲ تایمز، تعداد ۲۴ کشور اسلامی دارای دانشگاه های حایز رتبه هستند که از نظر تعداد دانشگاه، کشورهای ایران با ۵۹ دانشگاه رتبه اول و ترکیه با ۵۴ دانشگاه بیشترین تعداد حضور را داشته اند.

رئیس ISC افزود: کشورهایی که دارای دانشگاه های حائز رتبه بوده اند، کشورهای ترکیه، ایران، پاکستان، مصر، عراق، مالزی، عربستان سعودی، اندونزی، الجزیره، اردن، لبنان، نیجریه، امارات متحده عربی، بنگلادش، مراکش، تونس، آذربایجان، قزاقستان، عمان، فلسطین، کویت، قطر، اوگاندا و بروئنی داراسلام هستند.

وی گفت: در میان دانشگاه های برتر کشورهای اسلامی، عربستان سعودی با رتبه ۱۹۰، لبنان ، قطر و مالزی ۳۵۰-۳۰۱، ایران، امارات متحد عربی و بروئنی داراسلام ۴۰۰-۳۵۱، ترکیه، مصر، نیجریه، فلسطین و اردن ۵۰۰-۴۰۱، الجزایر و پاکستان ۶۰۰-۵۰۱، اوگاندا ۸۰۰-۶۰۱، عراق، اندونزی، عمان، بنگلادش، مراکش و کویت ۱۰۰۰-۸۰۱ و دانشگاه های سایر کشورها رتبه های بالای ۱۰۰۰ هستند.

دهقانی ادامه داد: ۱۲ کشور اسلامی رتبه های زیر ۵۰۰ دارند ، این در حالی است که طبق برنامه ۱۰ ساله علم، نوآوری و فنآوری کشورهای اسلامی عضو OIC (مصوب ۲۰۱۷ در قزاقستان) لازم است تا ۲۰۲۶ تعداد ۵۰ دانشگاه از کشورهای اسلامی در میان ۵۰۰ دانشگاه برتر دنیا قرار گیرند. به همین دلیل باید تلاش های جدی همراه با تهیه برنامه راهبری و نقشه راه مناسب توسط دانشگاه های این کشورها صورت گرفته تا علاوه بر افزایش تعداد دانشگاه ها، رتبه و جایگاه مناسب را در سطح بین المللی کسب کنند.

روش شناسی رتبه بندی تایمز

رئیس ISC گفت: پایگاه رتبه بندی تایمز یکی از نظام های معتبر بین المللی است که از سال ۲۰۰۴ مراکز آموزش عالی را در سرتاسر جهان مورد ارزیابی و رتبه بندی قرار داده است. این رتبه بندی از ۱۳ شاخص در قالب ۵ معیار کلی آموزش با وزن ۳۰ درصد، پژوهش با وزن ۳۰ درصد، استنادات با وزن ۳۰ درصد، وجهه بین المللی با وزن ۷.۵ درصد و ارتباط با صنعت با وزن ۲.۵ درصد بهره گرفته است.

معیارها کلی و شاخص های رتبه بندی بین المللی تایمز

معیار آموزش وزن کلی ۳۰ درصد. شاخص ها: بررسی شهرت آموزش ۱۵ درصد. نسبت مدرک دکتری به تعداد اعضای هیأت علمی ۶ درصد. نسبت تعداد کل دانشجویان کارشناسی به اعضای هیأت علمی ۴.۵ درصد. نسبت مدرک دکتری به کارشناسی ارائه شده توسط مؤسسه ۲.۲۵ درصد. درآمد مؤسسه نسبت به تعـداد اعضای هیأت علمی ۲.۲۵ درصد.

معیار پژوهش وزن کلی ۳۰ درصد. شاخص ها: بررسی شهرت پژوهش ۱۸ درصد. درآمد پژوهش ۶ درصد. تعداد مقالات منتشر شده به ازای اعضای هیأت علمی ۶ درصد.

معیار استنادات وزن کلی ۳۰ درصد. شاخص: تأثیر - میانگین تعداد استنادها به ازای مقالات منتشر شده ۳۰ درصد.

معیار درآمد صنعتی وزن کلی ۲.۵ درصد. شاخص: درآمد پژوهشی حاصل از صنعت (به ازای اعضای هیأت علمی) ۲.۵ درصد.

معیار وجهه بین المللی وزن کلی ۷.۵ درصد. نسبت اعضای هیأت علمی بین‌المللی به بومی ۲.۵ درصد. نسبت دانشجویان بین‌المللی به بومی ۲.۵ درصد. سهم مقالات منتشر شده مشترک با نویسندگان همکار بین‌المللی ۲.۵ درصد.

محاسبات رتبه بندی تایمز توسط شرکت خدمات حرفه ای پرایس واتر هاوس کوپرز (PWC) انجام شده است. محاسبات شاخص ها و نمرات توسط ۳ منبع اطلاعاتی صورت گرفته است که این منابع عبارت هستند از:

۱. داده های ارسالی از دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی که به صورت خود اظهاری جمع آوری می شوند

۲. داده های حاصل از نظرسنجی شهرت توسط متخصصین آموزش عالی

۳. اطلاعات تولیدات علمی موسسات آموزش عالی نمایه شده در پایگاه استنادی اسکوپوس