خطر ایجاد یک نوترکیبی کرونایی بسیار کشنده

به گزارش «تابناک»، دکتر علیرضا ناجی - رییس مرکز تحقیقات ویروس شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در گفت‌وگو با ایسنا، درباره ویژگی‌های واریانت MU یا "مو" کرونا که به تازگی مطرح شده است، گفت: اولین موارد واریانت MU در ژانویه سال ۲۰۲۱ در کشور کلمبیا و اکوادر شناسایی شد. در جدیدترین بولتن سازمان جهانی بهداشت هم که سه‌شنبه هفته گذشته به چاپ رسید، هشدار دادند که این واریانت در کلمبیا و اکوادر رو به افزایش است. در عین حال گزارش‌های پراکنده‌ای هم از موارد شیوع این واریانت در آمریکای جنوبی و اروپا ارائه شده است.

شناسایی MU در ۴۵ کشور

وی با بیان اینکه تاکنون ۴۵ کشور واریانت MU را شناسایی و گزارش کرده‌اند، افزود: آخرین کشور هم ژاپن بود که در روزهای گذشته اعلام کرد که دو مورد از واریانت MU را در مسافرانی که از خارج از کشورشان آمده بودند، شناسایی کرده است.

وضعیت شیوع جهانی MU

ناجی با بیان اینکه درباره واریانت MU چند نکته کلیدی وجود دارد، ادامه داد: اگر به شیوع جهانی واریانت MU در پایگاه جهانی داده‌های GISAID که پایگاهی است که بسیاری از ژنوم ویروس‌های تنفسی را ثبت می‌کند، توجه کنیم، میزان شیوع آن یک‌دهم درصد است. بر این اساس تاکنون چیزی بالغ بر 3هزار و ۸۵۸ مورد ابتلا به این واریانت ثبت شده است. در عین حال سازمان جهانی بهداشت اعلام کرده که شیوع این واریانت به طور مداوم در کلمبیا و اکوادر افزایش یافته است. به طوری که می‌توان گفت اکنون به ترتیب ۳۹ درصد و ۱۳ درصد بیماری کووید ۱۹ در کلمبیا و اکوادر به ترتیب مربوط به همین واریانت است. در عین حال با توجه به اینکه ظرفیت توالی‌یابی اکثر کشورها پایین است، یعنی ظرفیت شناسایی نوع ژنوم ویروس‌شان پایین است، گزارشات مربوط به شیوع این واریانت را باید با ملاحظاتی تفسیر کرد. زیرا رقم شیوع، تحت تاثیر ظرفیت توالی‌یابی ژنتیکی و نظارت و تعداد کل مواردی که در یک منطقه شناسایی می‌کنند، است. همین موضوع درباره لامبدا هم وجود دارد.

MU واکسن‌گریز است؟

وی تاکید کرد: سازمان جهانی بهداشت هشدار داده که واریانت MU تعدادی جهش دارد که می‌تواند در برابر واکسن مقاوم باشد، اما برای تایید این موضوع باید تحقیقات بیشتری هم انجام شود. ما هنوز خیلی درباره خصوصیات این ویروس که چقدر مهاجم‌تر است یا اینکه چقدر بیماری‌زایی و انتقال‌پذیری بیشتری دارد، نمی‌دانیم، اما طبق مطالعات اولیه‌ای که انجام دادند و موتاسیون‌هایی که در ویروس ایجاد شده، به نظر می‌رسد که اثربخشی واکسن‌ها مشابه آنچه که در واریانت‌های بتا و دلتا مشاهده شد، نسبت به این واریانت هم کاهش یابد.

ناجی درباره برخی اظهارنظرها مبنی بر گریز ۱۰۰ درصدی واریانت MU از واکسن، گفت: چنین اظهاراتی نادرست است، بلکه باید مطالعات بیشتری در این زمینه انجام شود. هنوز سازمان بهداشت جهانی واریانت‌های MU و حتی لامبدا را به عنوان واریانت‌های تحت نظر طبقه‌بندی کردند؛ یعنی واریانت‌هایی که ممکن است بالقوه انتقال‌پذیری بیشتر، مقاومت بیشتری نسبت به واکسن داشته باشند و مهاجم‌تر و نسبت به درمان‌ها مقاوم‌تر بوده یا نمای اپیدمیولوژی را تغییر دهند، اما هنوز به عنوان واریانت نگران‌کننده و مشکل آفرین طبقه‌بندی نشده‌اند. زیرا هنوز این مباحث در آن‌ها به اثبات نرسیده است. هر زمان که به اثبات برسد و بر اساس اطلاعات ژنومیک و اطلاعات بالینی اگر چنین چیزی مشاهده شود، جزو واریانت‌های نگران‌کننده طبقه‌بندی می‌شوند. البته MU با توجه به تغییراتی که داشته، ممکن است کاندید این موضوع باشد.

رییس مرکز تحقیقات ویروس شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، گفت: به طور کلی در طبقه‌بندی سازمان جهانی بهداشت برای کرونا سه طبقه‌بندی وجود دارد که شامل واریانت‌های تحت نظر، واریانت‌های نگران کننده و مشکل آفرین و در نهایت واریانت‌های با عواقب وخیم است که تاکنون هیچ واریانتی که با عواقب وخیم باشد، نداشتیم. واریانت‌های نگران‌کننده هم آلفا، بتا، گاما و دلتا هستند و بقیه جزو واریانت‌های تحت نظر تقسیم‌بندی می‌شوند.

خطر بالقوه ویروسی با عواقب وخیم و کشتار بالا

ناجی با تاکید بر اینکه تاکنون واریانت با عواقب وخیم را نداشتیم، گفت: اما ممکن است این اتفاق رخ دهد. یعنی اگر اجازه دهیم که ویروس‌ها واریانت داشته باشند و با توجه به اینکه واریانت‌های مختلف هم در کنار هم می‌چرخند، ممکن است واریانت‌های مختلف با هم ترکیب شده و ویروس نوترکیبی ایجاد شود که بسیار مهاجم باشد، بیماری شدیدی ایجاد کند، کشتار بالایی داشته یا کاملا نسبت به واکسن مقاوم باشد، در شرایطی که اجازه دهیم ویروس همینطور در محیط گردش داشته باشد، این اتفاق دور از ذهن نیست.

هنوز واکسیناسیون تنها راه خلاصی ما از پاندمی است
شرایط فعلی جهان؛ محیطی مناسب برای جهش‌های کرونا

وی تاکید کرد: در حال حاضر می‌دانیم که واکسیناسیون تنها راه خلاصی ما از پاندمی کووید است و البته به همراه آن انجام سایر اقدامات غیر درمانی لازم است. در حال حاضر کشورهای ثروتمند، منابع محدود واکسن را هم برای تزریق دوز بوستر و یادآور ذخیره می‌کنند. در حالی که بسیاری از نقاط جهان هنوز فرصتی برای آغاز واکسیناسیون‌شان نداشتند. این محدودیت پوشش واکسیناسیون و در مقابل شیوع سریع ویروس کرونا، در جهان و نقاط مختلف یک شرایط ایده‌آل برای ظهور انواع جهش‌های ویروسی است.

گردش همزمان واریانت‌ها و خطر ایجاد نوترکیبی در ویروس

ناجی گفت: سازمان جهانی بهداشت اعلام کرده که واریانت MU را که در آمریکای جنوبی می‌چرخد و به ویژه از آنجایی که همراه با دلتا در گردش است، تحت نظر دارد. این همان موضوعی است که نگران آن هستیم؛ یعنی گردش همزمان واریانت‌های مختلف در کنار یکدیگر و احتمال ایجاد نوترکیبی و ایجاد واریانت‌هایی که هم می‌تواند مهاجم‌تر باشد و هم ایمن‌گریزتر.

وی ادامه داد: بر همین اساس توجه به اقدامات غیردرمانی بسیار مهم است. در ابتدای شیوع کووید ۱۹ چنین موقعیتی را نداشتیم، اما اکنون شاهد این موضوع هستیم و در نقاط مختلف جغرافیایی می‌بینیم که واریانت‌های مختلف ویروس در کنار هم می‌چرخند و هر یک از آن‌ها ویژگی‌هایی دارند که اگر منجر به نوترکیبی شود، بسیار بسیار نگران‌کننده است و ممکن است همه چیز تحت تاثیر قرار بگیرد.

ناجی گفت: تا به امروز می‌توان درباره واریانت MU گفت که همین مواردی را که ذکر کردم درباره آن می‌دانیم، اما بیشتر باید صبر کنیم تا تحقیقات بیشتری انجام شود تا بتوانیم خصوصیات بیشتر این واریانت را متوجه شویم.

چگونه محیط را برای تاثیرگذاری بیشتر واکسن‌های کرونا فراهم کنیم؟

وی تاکید کرد: بنابراین همچنان واکسیناسیون راه‌حل اصلی کنترل پاندمی است. علی‌رغم تمام واریانت‌هایی که آمده که به هر صورتی ممکن است واکسن را تا حدودی تحت تاثیر قرار دهند، باز هم واکسیناسیون با همین واکسن‌های موجود تنها راه‌حل است. با این حال در اینجا یک اما و نکته بسیار مهم وجود دارد؛ ما باید محیط را برای تاثیرگذاری بیشتر واکسن فراهم کنیم که این محیط همان اقدامات غیردرمانی است. باید مردم را تشویق کنیم که ماسک بزنند، فاصله اجتماعی را رعایت کنند، مهمانی نروند، مهمانی ندهند، مسافرت نروند و در عین حال دولت هم توجه داشته باشد تا به موقع لاک‌داون کنند، به موقع سکون ایجاد کنند، امکانات مربوط به اجرای بهداشت اجتماعی را افزایش دهند، تست‌های بسیار زیادی را انجام دهند تا بتوانند تمام موارد مثبت را شناسایی، قرنطینه و درمان کنند تا اینکه این اقدامات فرصتی را برای اثرپذیری مناسب واکسن‌ها ایجاد کند و منجر به کاهش گردش ویروس و از طرفی کنترل کووید شود.

اخبار زرد کرونا!
واریانت‌ها حاصل گردش لجام گسیخته کرونا در جهان

وی گفت: بر خلاف آنچه که اخبار زرد و نادرست اعلام می‌کنند و می‌گویند که واکسن‌ها منجر به ایجاد واریانت‌های جدید می‌شوند، اصلا درست نیست، بلکه واریانت‌ها حاصل گردش بی امان و لجام گسیخته ویروس‌ها در تمام دنیا هستند.