قارچ سیاه؛ افزونه‌ای بر کرونا

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، فاطمه امیرزاده قاسمی؛ امروزه با توجه به همه‌گیری ویروس کرونا (پاندمی covid ۱۹) و مصرف دارو‌های جدید در جهت توقف رشد ویروس کرونا و کاهش التهابات ناشی از این ویروس در افراد، ناخودآگاه شاهد بروز برخی بیماری‌های غیرقابل پیش‌بینی در دنیا خواهیم بود.

بیماری‌هایی که سابق بر این در گروه‌های خاصی از افراد مثل دیابتیک ها، افراد دارای نقص ایمنی و یا مصرف کننده‌های سرکوب ایمنی از خود قدرت بروز داشتند، اما امروزه و بعد از شیوع کووید، عرصه را برای بروز گسترده‌تر دیدند.

در این میان محققان علم قارچ شناسی پزشکی در افراد کووید مثبت با گروهی از قارچ‌ها با نام آسپرژیلوس‌ها و موکور‌ها مواجه شده اند که سابق بر این با توصیه‌هایی به افراد گروه هدف، بروز این بیماری قابل کنترل بوده است. اما امروزه با مصرف دارو‌های ضدویروس و کورتون¬ها، الگوی رشد این گروه مهاجم، قابل پیش‌بینی نیست.

گروه هدف این قارچ‌ها، بعد از مصرف دارو‌های حاوی کورتون با بروز علایم وخیم و ایجاد ضایعات در چشم، صورت، سینوس ها، تیغه بینی و ریه، گاهاً قادر به ادامه حیات نبوده اند. حتی اگر فرد از کووید جان سالم به در ببرد، در برابر این قارچ‌های مهاجم، یارای مقابله ندارد.

امروزه نام گروهی از قارچ‌ها تحت عنوان قارچ سیاه یا موکور به فراوانی شنیده می‌شود. در بیماری موکورمایکوزیس با حمله قارچ به عروق خونی و ایجاد ایسکمی در بافت، منجر به از بین رفتن بافت می-شوند که تنها راه درمان آن مصرف آمفوتریسین B لیپوزومال به صورت تزریقی و جراحی و برداشت بافت مرده است.

حداقل دوز مصرفی برای درمان یک بیمار ۵ میلی‌گرم دارو به ازای هر کیلوگرم وزن بیمار می‌باشد. یعنی اگر متوسط وزن یک فرد ۷۰ کیلوگرم باشد روزانه ۳۵۰ میلی¬گرم یعنی ۷ ویال از این دارو برای تزریق مورد نیاز است.

با بررسی‌های انجام شده تنها تعداد محدودی از این دارو آن هم با تایید نسخه از طرف پزشک عفونی از معاونت‌های غذا و داروی هر استان قابل دریافت است که تعداد موجود در معاونت غذا و دارو نیز برای گذراندن یک دوره درمانی هر بیمار کفایت نمی‌کند. این در حالی است که قیمت هر ویال از این دارو در بازار سیاه حدود ۴ میلیون تومان است.

معاونت غذا و دارو وزارت بهداشت طی یک نامه مصرف دارو‌هایی نظیر فلوکونازول، ووریکونازول، پوساکونازول و کسپوفونژین برای افراد مشکوک به این بیماری را توصیه نمود و تنها مجوز مصرف آمفوتریسین B لیپوزومال تزریقی، برای افرادی که دارای کشت مثبت هستند داده شده است.

این مساله در حالی است که تنها نیمی از افراد مبتلا به موکورمایکوزیس دارای کشت مثبت هستند و جهت تجویز دارو علائم بالینی بیمار و لام مستقیم بیمار حائز اهمیت است و داروی آمفوتریسین B لیپوزومال تزریقی باید برای تمامی افراد مشکوک تجویز و مصرف شود.

دارو‌هایی نظیر فلوکونازول پیشنهاد شده از سوی سازمان غذا و دارو، امروزه حتی در درمان‌های ابتدایی‌ترین بیماری‌های قارچی دیگر پاسخگو نیست و عوامل قارچی دچار مقاومت درمانی نسبت به این دارو شده اند و تنها پوساکونازول می‌تواند داروی جایگزین مناسبی باشد. در کنار این مساله، طولانی بودن مدت درمان و نیاز به تعداد ویال‌های زیادی از دارو برای درمان بیمار هزینه بسیار سنگینی برای فرد درگیر عفونت در پی خواهد داشت.

نکته‌ای که باید مورد توجه قرار گیرد این است که چرا دارو‌های کورتون در سطح جامعه پزشکی به راحتی و بدون توجه تجویز می‌شود تا بیماری‌هایی مثل موکورمایکوزیس، آسپرژیلوزیس و کاندیدیازیس در سطح جامعه افزایش یافته و بار سنگین اقتصادی به بهداشت کشور و خانواده‌ها در جهت درمان بیماران تحمیل شود؟

همانطور که مشخص است، در کنار بیماری‌های واگیر دار که توان و سرمایه کشور را تحت تاثیر قرار می¬دهد، بروز برخی بیماری‌های غیر واگیر مثل دیابت، در ایجاد زمینه برای بروز سایر عفونت‌ها و مشکل کردن درمان افراد نیز بسیار حائز اهمیت است. در این میان با تعدیل مصرف برخی داروها و یافتن راه حل مناسب‌تر، شاید بتوان از بروز برخی عفونت‌های مهم پشگیری نمود.

در پایان لازم به توضیح است که برای بروز بیماری موکورمایکوزیس نیاز به بیماری‌های زمینه‌ای است و بیشتر در افراد مبتلا به کووید ۱۹ با بیماری‌های زمینه‌ای دیده شده است؛ گر چه در تعداد اندکی از بیماران بدون بیماری زمینه‌ای نیز مشاهده شده است. پس با رعایت پروتکل‌های بهداشتی و ماسک از ابتلا به این بیماری خود را مصون داریم.

فاطمه امیرزاده قاسمی - دانشجوی دکتری تخصصی قارچ شناسی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران

انتشار یادداشت‌های دانشجویی به معنای تأیید تمامی محتوای آن توسط «خبرگزاری دانشجو» نیست و صرفاً منعکس کننده نظرات گروه‌ها و فعالین دانشجویی است.