«ساعت جزر و مد» و آشنایی ایرانیان با نویسندگان زن ژاپنی

به گزارش خبرنگار مهر، کتاب «ساعت جزر و مد: داستان‌های نویسندگان زن ژاپن» با ترجمه زهره خلیلی با شمارگان هزار نسخه، ۴۳۰ صفحه و بهای ۶۵ هزار تومان توسط نشر هنوز روانه کتابفروشی‌ها شده است.

این مجموعه منتخبی است از داستان‌های زنان نویسنده ژاپنی در قرن اخیر و هدف از گردآوری آن نشان دادن جایگاه زنان نویسنده در مسیر پیشرفت تاریخی ژاپن تا عصر مدرن و مشارکت آنان در شکل گیری ادبیات این کشور است. این داستان‌ها تغییر در آگاهی، طرز تفکر و سبک زنان نویسنده را در عصر پرآشوب جنگ نشان می‌دهد که به اشغال، گذار به دموکراسی و رشد سریع منجر شده است.

در این کتاب گزیده‌ای از آثار سال‌های ۱۸۹۵ تا ۲۰۰۸ آمده است: چهار داستان مربوط به پیش از ۱۹۳۴ و ۶ داستان مربوط به بعد از ۱۹۸۷. داستان‌ها مربوط به نویسندگانی از سراسر مجمع الجزایر ژاپن یعنی هکایدو، توکیو، یوکوهاما، ایسه، کوبه، اوساکا، اوکایاما، کوچی، ناگاساکی و اوکیناواست و متعلق به طیف‌های قومی، منطقه‌ای و طبقاتی متفاوت با سبک‌های نوشتاری متنوع از رسمی تا غیررسمی و از زبان استاندارد تا گویش محلی.

مضامین داستان‌ها نیز به همین نسبت متنوع است: مطالبی در مورد قومیت، بارداری، سقط جنین، زایمان، تجرد زنانه و تجرد مادرانه، روابط زناشویی مشکل‌دار، تعارض بین کار و خانواده، فروپاشی هویت و محبت پدر و دختر و از سوی دیگر مضامینی درباره میراث بمب اتمی، تنش اوکیناوایی‌ها و ژاپنی‌های سرزمین اصلی و تعارضات حاصل از تعصبات دینی و بدعت و سنت‌شکنی. روایت‌های این مجموعه شرح دشواری‌های زندگی قهرمانان داستان‌هاست و تغییرات فرهنگی و اجتماعی زنان ژاپن را در گذری صدساله به خوبی نشان می‌دهد. شباهت زندگی زنان ژاپنی و زنان ایرانی در این روایت‌ها این کتاب را برای خوانندگان جذاب می‌کند.

به استناد مقدمه کتاب برخی از نویسندگان داستان‌های این مجموعه زمانی که زبان باستانی رایج بوده به زبان نوشتاری جدید یا زبان محاوره‌ای نوشته‌اند و برخی از گویش‌های محلی استفاده کرده یا فضایی برای زبان‌های قومی خلق کرده‌اند تا بر حضور آنها در برابر زبان معیار پافشاری کنند. عده‌ای بلاغت و صور خیال را برتر از طرح و پی‌رنگ داستان شمرده‌اند و عده‌ای نیز به اصطلاحات قدیمی جانی تازه بخشیده‌اند.

سبک‌های ادبی، آواها و زبان نویسندگان این مجموعه به نحو چشمگیری متنوع است. زمانی که نویسندگان هنوز به زبان ماقبل مدرن ژاپن می‌نوشتند، ایچیو هیگوچی (نخستین داستان این کتاب به قلم اوست) روش‌هایی را ابداع کرد تا به صراحت از زبان محاوره‌ای دوران خود، خصوصا زبان کودکان و زنان بهره گیرد. توشیکو تامورا (دومین داستان این کتاب به قلم اوست) به شکلی منحصر به فرد سبکی سرسختانه و جنجالی برگزید تا زنان ناراضی و تعارض بین زنان و مردان را به تصویر بکشد. باقی نویسندگان زن نیز هرکدام به نحوی تاثیر چشمگیری بر ادبیات ژاپن گذاشته‌اند و حتی در نوشتن داستان‌هایی با مضامین سیاسی و تاریخی به عنوان مثال درباره رابطه ژاپنی‌ها با تایوانی‌ها و روابط بین چین و ژاپن، نیز زنان نویسنده پیشرو بوده‌اند.

عناوین داستان‌های منتشر شده در این کتاب به همراه نام نویسندگان از این قرار است: «این بچه» نوشته ایچیو هیگوچی، «زندگی روزمره او» نوشته توشیکو تامورا، «سرودی که ایزدبوف خود آن را خواند: قطره‌های سیمین‌فام ببارید ببارید به هر سوی» نوشته یوکیه چیری، «جیرجیرک خانم» نوشته میدوری اوزاکی، «خار» نوشته ماری موری، «صورتک‌های بی‌نام و نشان» نوشته کیوکو هایاشی، «نشت آب» نوشته یوکو تسوشیما، «قطار شکوفه‌های گیلاس» نوشته کازوکو سائگوسا، «قصه عجیب کدوتنبل» نوشته یومیکو کوراهاشی، «مامان چایش را می‌نوشد» نوشته آنا اوگینو، «ترانزیت» نوشته یوکو اوگاوا، «ساعت جزر و مد» نوشته میری یو، «افسانه باد و آب» نوشته تامی ساکیاما، «ستاره‌ها در چشم‌هایم جرقه زدند» نوشته یوکو تاودا، «داستان در داستان: داستان خیالی یوریکو شونو» نوشته یوریکو شونو و «عشق شما آدم‌ها دم مرگ است» نوشته میکو کاواکامی.

ترجمه کتاب نیز روان و خوشخوان است و مترجم با آوردن پانویس‌هایی سعی کرده تا واژگان بومی و محلی و برخی دیگر از واژگان دشوار را برای مخاطب ایرانی قابل فهم کند. همچنین در انتهای کتاب نیز بیوگرافی مختصری از نویسندگان داستان‌ها ارائه شده است. تلاش مترجم برای آشنایی مخاطبان ایرانی با نویسندگان زن ژاپنی درخور تقدیر است.