با جیب خالی دنبال مدال عالی!

مریم روحی: زمان ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد و المپیک لندن بود که محمد عباسی وزیر ورزش وقت ایران مصاحبه ای کرد و گفت:«ما به آقای احمدی نژاد گفتیم برای رسیدن به طلای المپیک باید روی هر ورزشکار این تعداد دلار را هزینه کنیم که رییس جمهور هم گفتند این هزینه ها انجام شود.» نه فقط در آن زمان بلکه از همان روزی که ورزش ایران وارد دنیای حرفه ای المپیک،پارالمپیک،بازی های آسیایی و ...شد. جدا از پاداش ها و سکه هایی که هر دوره به بازیکن ها داده می شد هزینه های اردو،تغذیه،رفت و آمد،مربی،سرمربی،کادر فنی،مکمل و ...هم نقش بسزایی را در المپیکی شدن یک ورزشکار بازی می کرد. اتفاقی که هرگز نمی شود آن را کتمان کرد. بودجه وزارت ورزش و کمیته ملی المپیک در هر دوره مشخص است و این بودجه متناسب با شرایطی که هر فدراسیون دارد به آنها تعلق می گیرد اما به واقع چقدر هزینه یا به قول محمد عباسی چقدر دلار لازم است تا یک ورزشکار المپیکی شود و در مهمترین رویداد ورزشی جهان برای ایران مدال بگیرد؟ بدون شک آمار دقیقی را نمی شود از این اتفاق مهم استخراج کرد چرا که اولا رشته های ورزشی با هم متفاوت هستند، وسایل، امکانات و ابزاری که استفاده می کنند متفاوت است. اردوهای شان، تمرینات شان و حتی نوع تغذیه شان متفاوت است و هزار و یک ماجرای دیگر. تنها نکته مشخصی که می شود در این زمینه بیان کرد این است که جدا از خیلی هزینه هایی که دولت ها، تیم ها و باشگاه ها برای ورزشکاران می کنند، خود آنها هم هزینه هایی می کنند که نه آنها را جایی نوشته اند و نه اصلا یادشان می آید.هزینه هایی که در طول سالیان حرفه ای ورزش برای خودشان می کنند تا شاید یک روزی مدال خوشرنگی را روی سکوی المپیک گاز بزنند.

برای ورزش ایران که خودش دخالتی در تربیت ورزشکاران المپیکی و مدال آوران از کودکی ندارد صحبت از هزینه کردن و برنامه ریزی بلند مدت یک شوخی است؛ شنای ایران سال هاست با یک رئیس اداره می شود اما حتی یک ورزشکار نخبه در حد آسیا هم ندارد؛ پس نه مسئولان وزارت و نه فدراسیون ها به دنبال پرورش استعداد و یک مدال آور از سن کم نیستند و فقط یک ورزشکار حاضر و آماده در سن 20 سالگی یا حتی با سن بیشتر را به اردوها می آورد و برای 4-5 سال روی آن هزینه می کند تا شاید به مدال برسد؛ بدون هیچ برنامه و نتیجه معین! 

المپیک 2020 و علامت سوال برای موفقیت یا عدم موفقیت کاروان!

المپیک 2020 توکیو با تمام حواشی و جنجال های مربوط به برگزاری یا عدم برگزاری آن به پایان رسید و کاروان ایران هم با 3 طلا، 2 نقره و 2 برنز در رده بیست و هفتم جدول توزیع مدال قرار گرفت. از نظر تعداد مدال هم ایران سی و سوم شد. با وجود اینکه این عملکرد شبیه به نتایج ریو بود و در نگاه اول نمی توان آن را ضعیف دانست اما اگر کمی با جزییات مورد بررسی قرار بگیرد ضعف و افت ایران کاملا مشهود است.

مدال طلای جواد فروغی غیرقابل پیش بینی بود و حتی مسئولان کمیته و وزارت هم روی آن حساب باز نمی کردند؛ طلای گنج زاده که جزو عجیب ترین طلاهای تاریخ بود در حالی به دست آمد که همه انتظار مدال های بیشتری از کاراته داشتند و روی این رشته به عنوان راهی برای بیشتر کردن مدال ها حساب می کردند؛ نه اینکه با کمک آن نتیجه دوره قبل تکرار شود. با این حساب می ماند کشتی و طلای گرایی!

وزنه برداری و کشتی که همواره جزو طلایی های کاروان ایران بودن و در دوره قبل از 3 طلا دو طلا در وزنه توسط کیانوش رستمی و سهراب مرادی به دست آمده بود اما در توکیو هیچ خبری از طلای وزنه نبود! در کشتی هم روند افت ادامه داشت و در توکیو به جای طلای یزدانی، گرایی قهرمان شد. برای یک ورزشکار کسب مدال برنز المپیک هم حائز اهمیت است اما برای کاروان یک کشور چیزی جز طلا مورد قبول نیست. در کاروان هایی که تعداد طلا زیادی دارند کم پیش می آید که نقره و به خصوص برنز بتواند نقش تعیین کننده در تغییر رده باشد و شاید برای کشورهایی که مجموع مدال هایشان کمتر از 3  یا 4 مدال است نقره و برنز تاثیری در رده هایشان داشته باشد.

عملکرد ضعیف ورزشکاران یا عملکرد ضعیف مسئولان؟

به سختی بتوان گفت که رشته ای در المپیک تمام انتظارات را برآورده کرده باشد؛ از کشتی و وزنه برداری گرفته تا دوومیدانی و دوچرخه سواری. این برآورده شدن انتظارات به معنای گرفتن یا نگرفتن مدال نیست بلکه کسب نتیجه مطلوب گاهی به بهبود رکورد یا کیفیت فنی باز می گردد. به مانند دوره های قبل دوچرخه سوار ایران از خط پایان نگذشت؛ دوومیدانی کاران ایران نه مدال گرفتند نه رکورد زدند (حتی بدتر از دوره قبل)؛ تیراندازان ایران یکی پس از دیگی ناکام شدند؛ کشتی گیران ایران با بدترین شرایط فنی از دور رقابت ها کنار رفتند؛ تکواندوکاران بی فروغ تر از ریو بودند، حمیده عباسعلی قبل از مصدومیتش هم شاداب نشان نداد و ... .

با نگاهی به این موضوع ممکن است که این دیدگاه به وجود بیاید که ورزشکاران عملکرد بدی داشتند اما خیلی ها معتقدند بهتر است بگوییم مسئولان خوب کار نکردند. انتقادات طرفداران ورزش در شبکه های مجازی موید همین موضوع بوده است. 

ورزش سال هاست از حالت سنتی خارج شده و روز به روز علمی تر از قبل می شود؛ دیگر نمی توان با پیدا کردن یک استعداد شانسی در 10 سال چندین المپیک را بدون برنامه ریزی جلو رفت. نمی توان دو سال مانده به المپیک به یاد ورزشکار افتاد و او برای بزرگترین میدان وزشی آماده کرد.

نگاهی به جدول توزیع مدال المپیک به خوبی این موضوع را تایید می کند که هرکشوری از نظر اقتصادی شرایط بهتری دارد در بازی ها نیز عملکرد مطلوب ترین داشته است. چین که مدت هاست به عنوان رقیب اقتصادی آمریکا به حساب می آید یک طلا کمتر از این کشور به دست آورد؛ در حالی که در ریو آمریکا با اقتدار و کسب 67 طلا اول شد؛ بیریتانیا و چین هم با 27 و 25 طلا دوم و سوم شدند. ژاپن هم با 27 طلا بالاتر از بریتانیای 22 و روسیه 20 طلایی در رده سوم قرار گرفت.

همین مقایسه کوتاه نشان می دهد که ورزش درکشورهای پیشرفته یک صنعت قدرتمند و دارای اهمیت است و نه سرگرمی است و نه تفریح. این اتفاق اصلا در ایران دیده نشده و حتی در فاصله یک ماه مانده به بازی ها جو ورزش هیچ شباهتی به نزدیک شدن به تورنمنت بزرگی مثل المپیک نبود.

برای مدال المپیک چند دلار میگیری؟

رضا صالحی‌امیری، رئیس کمیته ملی المپیک در آذر 98 درباره بودجه درنظر گرفته شده برای المپیک گفت: "در مورد بودجه در مرحله پیشنهاد هستیم و آنچه از صحن مجلس خارج و در شورای نگهبان تصویب شد، بودجه ما است. باید مسیر طی شود و ببینیم چه می‌شود. هرچه دولت کمک کند، برای فدراسیون‌ها هزینه می‌کنیم. برای المپیک ۲۰۲۰ به ۲ میلیون دلار که معادل ۲۰ میلیارد تومان خواهد شد هزینه ارزی نیاز داریم."

همچنین صالحی امیری  در مراسم بدرقه ورزشکاران گفت: در سال گذشته ۵۰ میلیارد تومان به فدراسیون‌ها کمک شد و در چهار ماه اول امسال ۵۰ میلیارد تومان دیگر تخصیص یافت و بودجه ارزی یک میلیون یورو را تأمین کردیم تا کاروان بدون دغدغه به المپیک برود. یعنی بودجه ارزی این مسابقات ۲۸٫۸ میلیارد تومان است.

بودجه ارزی با احتساب بودجه ۵۰ میلیارد تومانی سال گذشته و ۵۰ میلیارد تومانی چهار ماهه اول امسال در مجموع حدود ۱۳۰ میلیارد تومان برای اعزام ورزشکاران به المپیک هزینه شده است. با توجه به این که در این دوره ۶۶ ورزشکار به المپیک توکیو رفته‌اند، یعنی برای هر نفر حدود دو میلیارد تومان هزینه شده است.

با این حال هیچ مبلغ معین و قطعی درخصوص هزینه های ورزشکاران المپیکی وجود ندارد اما وزارت ورزش و کمیته ملی المپیک به مدت 18 ماه حقوق 5 میلیونی به المپیکی ها دادند که در مجموع مبلغی در حدود 90 میلیون تومان می شود. در زمان کسب سهمیه نیز 30 میلیون تومان اهدا شد و کمیته هم در مراسم تجلیل حدود 10 میلیون به المپیکی ها پرداخت کرد. برخی از فدراسیون ها نیز به ورزشکاران المپیکی خود حقوق پرداخت کردن که مثلا وزنه برداری حدود 7 میلیون تومان بود که البته بسیاری از این فدراسیون ها نزدیک به المپیک این مبلغ را پرداخت یا میزان آن را بالا بردند.

در هرصورت با درنظر گرفتن یک عدد نمی توان گفت که میزان هزینه صورت گرفته کم بوده است یا زیاد چرا که همه چیز به ارقام ختم نمی شود. برای مثال قهرمان دوچرخه سواری استقامت در طول یک سال گذشته حدود 10 هزار کیلومتر مسابقه شرکت کرده که این موضوع برای دوچرخه سوار ایران چیزی در حدود هزار کیلومتر است! با این شرایط چگونه می توان به ورزشکار ایرانی انتقاد کرد که چرا به خط پایان نرسیده است؟

بسیاری از ورزشکاران خارجی نه در اردوهای خارجی بلکه در ادوهایی که در کشور خودشان برگزار کرده اند، امکانات کافی در اختیار داشتند. یعنی اگر در کشور آمریکا یک سالن ژیمناستیک یا استخر شنا برای ورزشکاران سطح بالا وجود دارد آن ها می توانند هر آن چه برای تمرینات لازم است به راحتی در اختیار داشته باشند.

اما این موضوع در ایران چگونه است؟ وزرشکاران به خصوص در زمان شیوع کرونا دائما با سالن های در بسته مواجه بودند که اگر اینگونه نبود هرکدام از آن ها در رشته های مختلف کمبودی را حس می کردند. با توجه به کمبود بودجه نیز نمی توان انتظار داشت که تمام ورزشکاران به اردوهای برون مرزی اعزام شوند و شرایط یکسان برای آن ها درنظر گرفته شود. با این شرایط کاملا طبیعی است که هزینه کوتاه مدت برای یک ورزشکار ایرانی بیشتر از دیگر کشورها باشد چرا که هزینه زیادی صرف مهیا کردن امکانات ابتدایی می شود که در خارج از کشور ورزشکاران حتی غیرالمپیکی آن را به راحتی در اختیار دارند. به طور مثال در همین رقابت های المپیک مشخص شد که ورزش ایران چقدر از ورزش روز دنیا عقب است. نازنین ملایی قهرمانی قایقرانی گلایه کرد که برخلاف رقبای جلیقه یخ ندارد و مربی‌اش با حوله خیس او را بعد از مسابقه خنک می کند. متین بالسینی قهرمان شنای ایران از این گفت که یک تشک بادی نداشت و برای ریکاوری مجبور شد مخفیانه از وان یخ شناگران برزیلی استفاده کند. هاشمی مربی تیم ملی تفنگ پرده از گیر کردن تیرهای و تجهیزات ملی پوشان در گمرک برداشت و گفت امکانات نداشتند. این در حالی است که رقبا تا دندان مسلح بودند. علاوه بر هزینه های سنگین برای دیگر ورزشکاران که گاهی رقم در بالاترین سطح به همان یک میلیون دلار و یک میلیون یورو می رسد، آنها امکانات فوق العاده ای هم دارند. یوسف کرمی ملی پوش سابق تکواندو ایران می گوید: «شما وقتی به دهکده المپیک می روید، ورزشکاران را با مجهزترین امکانات می بینید. می بینید که صبح رفته اند و بعد از ظهر با 4 مدال برگشته اند، تو دلتان خالی می شود. می گوئید خدایا من با این امکانات چطور باید بروم و مدال بگیرم؟» 

بنابراین اگر قرار باشد اینگونه در نظر بگیریم که ایران و کشور پیشرفته در فاصله 4 سال تا برگزاری المپیک هرکدام یک میلیون یورو هزینه کرده باشند نمی توان این انتظار را داشت که نتایج هم یکسان باشد. با توجه به کمبودهای موجود در ورزش ایران قطعا برای جبران آن ها نیاز به بودجه بیشتری است. ورزشکارهای کشورهای مطرح که خودشان صاحب کمپ های بزرگ و معتبر هستند تمام یک میلیون یورو برای خودشان هزینه می شود و چیزی صرف هزینه های جانبی نمی شود. 

پاداش هایی بی ارتباط با قدرت اقتصادی کشورها

ورزشکاران ایران برای مدال طلا 92 هزار دلار دریافت می کنند (80 هزار دلار وزارت ورزش + 12 هزار  دلار کمیته ملی المپیک) برای مدال نقره نیز یک ورزشکار ایرانی 56 هزار دلار (یک میلیارد و 250 میلیون تومان وزارت ورزش + 5هزار یورو کمیته المپیک) و برای مدال برنز  حدود 34 هزار دلار ( 750میلیون تومان وزارت + 3500 یورو کمیته المپیک) دریافت می کنند.

اما نکته جالب توجه این است که کشوری مانند آمریکا برای مدال طلا 37 هزار دلار، نقره 22 هزار دلار و برای برنز 15 هزار دلار در نظر گرفته بود که این مبلغ به نسبت ریو افزایش یافته است!

مهیا بودن امکانات قطعا مسیر دستیابی به مدال المپیک را آسان تر می کند هرچند که شرط کافی نیست؛ با این حال شاید این موضوع در کم بودن پاداش ها به نسبت دیگر کشورها نباشد. در واقع به نظر می رسد هرچه شانس رسیدن به مدال برای ورزشکار یک کشور کمتر باشد پاداش آن نیز بیشتر خواهد بود که این موضوع قطعی نیست که شامل حال تمام کشورها شود.

با این حال به نظر می رسد کشورهایی مانند آمریکا، چین، روسیه و ... به جای اینکه بودجه خود را صرف پرداخت پاداش کنند به دنبال فراهم کردن مسیر هستند. ایران از کشورهایی نظیر استرالیا، کانادا، آلمان، آمریکا، ژاپن، روسیه و فرانسه پاداش بیشتری برای برندگان مدال طلا پرداخت می کند اما آن ها چندین برابر آن را برای صرف امکانات و برنامه ریزی صحیح می کنند تا هرکسی در سیستم قرار گرفت شانس رسیدن به موفقیت را داشته باشد و همین بزرگترین تفاوتشان با ورزش ایران است؛ ورزشی که به جای هزینه بنیادی به دنبال پول دادن به چند ورزشکار خاص برای جلوگیری از انتقاد است!

253 251