دلارهای نفتی خاورمیانه و متحول شدن امپراتوری آمریکا - Gooya News

دلارهای نفتی و سیاست آمریکا در خاورمیانه

نگاهی به کتاب «پول نفت: دلارهای نفتی خاورمیانه و متحول شدن امپراتوری آمریکا در ۱۹۶۷- ۱۹۸۸» اثر دیوید وایت

خالد خسرو - ایندیپندنت فارسی

روابط آمریکا و خاورمیانه را نمی‌توان بدون نقش نفت و دلار‌های نفتی به درستی درک کرد. رشد اقتصاد غرب، در راس آن ایالات متحده، رابطه نزدیکی با نفت خاورمیانه و آفریقا داشته است و دسترسی مطمئن به این منابع همواره جزو اولویت‌های امنیت ملی آمریکا به حساب آمده است. به نقل از کتاب جدید دکتر وایت، استاد تاریخ در آمریکا، اقتصاد دولت‌های غربی پس از جنگ جهانی دوم بر اساس نفت ارزان و فراوان خاورمیانه ساخته شد و نفت نقشی کلیدی در رشد سریع اقتصادی این کشور‌ها بازی کرد.

به همین سان، کشورهای عمده خاورمیانه، به‌خصوص ایران و عربستان، در دهه هفتاد میلادی به کمک درآمد‌های عظیم نفتی به بازیگران عمده در منطقه تبدیل شدند و رابطه قوی‌تر و متوازن‌تری با غرب پدید آوردند. دولت‌هایی مانند ایران توانستند با مسلط شدن بر منابع و چگونگی و مقدار تولید نفت خود، امتیازات بیشتری از کمپانی‌های نفتی غربی به‌دست آورند و به‌رغم فشارهای بین‌المللی، کنترل میزان تولید و نرخ جهانی نفت را به دست بگیرند. در نتیجه، گونه‌ای وابستگی متقابل میان آمریکا و کشورهای نفت‌خیز خاورمیانه به وجود آمد که موجب شد پیوسته از منافع امنیتی و اقتصادی یکدیگر پشتیبانی کنند.

مطالب بیشتر در سایت ایندیپندنت فارسی

دیوید وایت، استاد تاریخ در دانشگاه کارولینای شمالی، در این کتاب خود تاریخ سیاست خارجی آمریکا در خاورمیانه را عمدتاً بر محور عامل نفت و دلار‌های نفتی روایت می‌کند و کتابی گرانبها به مجموعه تحقیقات موجود در این حوزه می‌افزاید. این کتاب به‌ویژه برای پژوهشگران حوزه مطالعات سیاست و روابط خارجی ایران از اهمیت فوق العاده‌ای برخوردار است. او نشان می‌دهد که چطور محمدرضاشاه پهلوی به کمک منابع نفتی توانست ایران را به یک بازیگر مهم سیاسی و امنیتی در خاورمیانه بدل کند.

دولت ریچارد نیکسون، رئیس جمهوری پیشین آمریکا، که نگران قدرت‌گیری دولت‌های عربی نزدیک به اتحاد شوروی در خاورمیانه بود، به ایران به عنوان متحد نظامی کلیدی خود در منطقه می‌نگریست که می‌توانست «خلاء حضور بریتانیا را در خلیج فارس پر کند... و قدرت نظامی عراق تحت حمایت شوروی را متوازن سازد و در واقع ادامه قدرت امریکا در خاورمیانه باشد.»