وزارت ترس: امر به معروف و نهی از منکر در حکومت طالبان

حدود دو دهه پیش و در دور قبل حکومت طالبان بر افغانستان، پلیس اخلاق در خیابان‌‌ها گشت می‌زد و قوانین اسلامی را به روایت خود پیاده می‌کرد.

قوانین اسلامی به روایت طالبان سختگیرانه‌ترین قوانین عصر حاضر و به زعم آن‌ها نزدیکترین چیزی است که پیامبر اسلام اگر در قرن بیستم زندگی می‌کرد ممکن بود پیاده کند.

این قوانین شامل محدودیت‌های شدید بر زنان می‌شد تا آنجا که  رهبر طالبان در آن زمان که ملاعمر بود، با صدور فتوایی حضور زنان را در محضر عام خلاف شریعت اعلام کرده بود.

اکنون ۲۰ سال گذشته، نسل زنان جوانی که در این سال‌ها بزرگ شده‌اند بسیاری دوره قبلی طالبان را به خاطر ندارند. آیا طالبان از نظر رفتار با زنان فرقی کرده؟

ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان سه‌شنبه هفته پیش و درحالی که هنوز یک ماه از تصرف کابل نمی‌گذرد، در یک نشست خبری نام اعضای کابینه دولت جدید افغانستان را اعلام کرد.

در فهرست اعضای کابینه که طالبان منتشر کرده، وزارت زنان حذف شده و وزارت امر به معروف و نهی از منکر به جمع وزارتخانه‌ها اضافه شده است.

علاوه بر آن همانطور که انتظار می‌رفت  نام هیچ زنی در کابینه طالبان به چشم نمی‌خورد. 

ذبیح‌الله مجاهد سخنگوی طالبان در کنفرانس خبری ۷ سپتامبر در کابل، ملا محمد حسن آخوند را به عنوان رهبر دولت جدید طالبان اعلام کرد ( عکس از خبرگزاری فرانسه)

روز پس از اعلام کابینه طالبان، شماری از زنان در کابل و بدخشان در اعتراض به خیابان‌ها آمدند و شعار دادند: «کابینه بدون زن ناکام است، ناکام است».

وزیر امر به معروف طالبان کیست؟

وزارت امر به معروف و نهی از منکر طالبان به شیخ محمد خالد واگذار شده است. 

روحانی کمتر شناخته شده‌ای که با خالد شیخ محمد طراح حملات تروریستی ۱۱ سپتامبر فقط تشابه اسمی دارد.

این روحانی گمنام به گفته اعضای طالبان مسلط بر قوانین شرعی و مذهبی است. گفته می‌شود شیخ محمد خالد، پشتون و اهل روستای کلام نورستان است.

وزارت ترس

وزارت امر به معروف و نهی از منکر دوران طالبان که وزیر آن مولوی قلم‌الدین بود پس از سقوط طالبان منحل و بدستور حامد کرزی با وزارت حج و امور مذهبی جایگزین شد.

وزارت امر به معروف دوره نخست حکومت طالبان به زنان اجازه بیرون رفتن از خانه را نمی‌داد، مردم گاه زیر فشار مأموران ادارۀ امر به معروف هر نوبت نماز را چند بار اقامه می‌کردند. 

 زنان شکنجه می‌شدند، تصویر شلاق‌زدن و سنگسار زنان، اعدام‌های خیابانی، به آتش‌کشیدن کتاب‌ها و ویرانی میراث‌ فرهنگی از جمله مجسمه‌های بودای بامیان هنوز از خاطر نرفته است. اما طالبان قرن بیست و یکم در سال ۲۰۲۱ سعی دارد چهره‌ای میانه رو از خود -دستکم در برابر جامعه بین المللی- ترسیم کند.  

 هنوز سیل فتواها و قوانین جدید این وزارت راهی اخبار نشده، اما سالی که نکوست از بهارش پیداست. احمدالله وثیق، معاون کمیسیون فرهنگی طالبان در مصاحبه‌ای با یک تلویزیون استرالیایی گفته است که زنان در جکومت طالبان اجزه ورزش کردن نخواهند داشت چون ورزش برای زنان اهمیتی ندارد. 

ممنوعیت خروج زنان از خانه بدون حجاب و «محرم شرعی»، بستن مدارس دخترانه و .. نیز در افق دیده می‌شود.

یکی از ساکنان کابل به واشنگتن پست می‌گوید، مردم دیگر در اماکن عمومی به موسیقی با صدای بلند گوش نمی‌کنند.

او می‌گوید هنوز ندیده که کسی را مجبور به نماز خواندن کنند، اما در اذهان همگان این هراس و ترس از اقداماتی مشابه وجود دارد.

بازار کابل، اول سپتامبر ۲۰۲۱ و یک روز پس از خروج کامل سربازان آمریکایی از افغانستان (عکس از خبرگزاری فرانسه)

یک کارگر امداد غربی که هنوز در کابل مانده در مصاحبه‌ای به وایس گفت:

«آنها (طالبان) مردانشان را با شلاق‌هایشان می‌آورند تا مطمئن شوند زنان برقع می‌پوشند و از خانه بیرون نمی‌آیند.»

قدمت اعمال سیاست‌های دینی در افغانستان از دوره طالبان فراتر است. دولت برهان‌الدین ربانی که بین سال‌های ۹۲ تا ۹۶ بر افغانستان حاکم بود، وزارت امر به معروف داشت. اما طالبان نقش خود را گسترش داد.

اعضای طالبان به رسانه‌های غربی گفته‌اند که وزارت امر به معروف و نهی از منکر پرسنل خاص خود را خواهد داشت و از سرباز و پلیس استفاده نمی شود. 

هر چند طالبان مدعی است که از گذشته خود درس گرفته، اما تصاویری از نابود کردن سازهای موسیقی در یک مدرسه موسیقی، حمله به زنان در تظاهرات و بازداشت و کتک زدن روزنامه‌نگاران در رسانه‌های اجتماعی منتشر شده است.

طالبان به سفارت نروژ که اکنون خالی است رفته و بطری‌های مشروب و دی‌وی‌دی ها را شکستند.

طالبان در مورد کار کردن زنان پیام‌های متناقضی فرستاده. ذبیح‌الله مجاهد سخنگوی طالبان می‌گوید که «تبعیضی علیه زنان در کار نخواهد بود»، و بلافاصله اضافه می‌کند«اما در چارچوب قوانین»

به گفته بسیاری از طالبان بعید به نظر می‌رسد که طالبان امروز با طالبان قبل تفاوتی داشته باشد، اما به هر حال حتی اگر طالبان بخواهد مانع کار کردن زنان شود، زنان افغان ساکت نخواهند نشست. جامه افغانستان با دو دهه قبل فرق کرده و یادگار سال‌ها جنگ زنانی است که تنها نان‌آور خانواده‌ای چند نفره هستند.