«ادبیات الکترونیک» منتشر شد/نقد ادبی و رمان‌نویسی در فضای سایبر

به گزارش خبرنگار مهر، کتاب «ادبیات الکترونیک» تالیف جمعی از نویسندگان با ترجمه مهدی صداقت پیام از سوی سازمان سمت در ۲۵۲ صفحه با شمارگان ۵۰۰ نسخه و به قیمت ۴۰ هزار تومان منتشر شد. کتاب حاضر به عنوان کتابی درسی ترجمه شده برای دانشجویان رشته زبان و ادبیات فارسی در مقطع کارشناسی به عنوان منبعی اصلی برای گرایش ادبیات فارسی و رایانه قابل استفاده است. علاوه بر جامعه دانشگاهی، سایر علاقه‌مندان نیز می‌توانند از این کتاب بهره‌مند شوند.

در مقدمه این اثر آمده است: «ادبیات الکترونیک ژانری جدید در ادبیات است که به لحاظ قالب و محتوای متفاوتش هنوز در بسیاری از جوامع دانشگاهی سراسر جهان شناخته شده نیست. در ساده‌ترین تعریف می‌توان گفت ادبیاتی است که به صورت چاپی و کتاب در اختیار خواننده قرار نمی‌گیرد. پیشینه این ادبیات به اوایل دهه ۱۹۹۰ میلادی و فراگیرتر شدن رایانه‌ها باز می‌گردد؛ در آن دوران رمان‌نویسی به نام مایکل جویس که قبلاً یکی از رمان‌هایش به صورت کتاب منتشر شده بود، تصمیم به انتشار رمانی گرفت که با هر بار خواندن پایانش تغییر یابد. جویس برای نیل به این هدف به دانشکده علوم رایانه در دانشگاه کارولینای شمالی رفت و با همکاری جی‌. دیوید بولتر و جان بی. اسمیت نرم‌افزاری با عنوان «استوری‌اسپیس» خلق کردند که رمان‌نویسان تجربی با استفاده از آن می‌توانستند آثاری بیافرینند که بعدها با عنوان «داستان ابرمتنی» شناخته شد. ظهور اینترنت و گسترش امکانات رایانه‌ها به پیدایش شکل و انواع جدیدی از داستان، شعر و حتی نمایشنامه‌های اینترنتی منجر شد و البته این روند همچنان ادامه دارد.»

کتاب از ۱۰ فصل تشکیل شده است، مقالات این کتاب به دو حیطه کلی تقسیم می‌شوند: هفت مقاله درباره ادبیات الکترونیک و سه مقاله درباره نقد ادبی رایانشی. انتخاب این مقالات به این دلیل بود که هر کدام چشم‌اندازی متفاوت از ادبیات الکترونیک را به خواننده عرضه دارند و خوانندگان ارجمند با کنار هم قراردادن این چشم‌اندازها به دیدگاهی کلی درباره ادبیات الکترونیک برسند. از آنجا که این حیطه حتی در ادبیات غرب نیز حیطه‌ای جدید به حساب می‌آید، واژگان و اصطلاحاتی که منتقدان مختلف برای ارجاع به کار می‌برند واژگانی خلاقانه و جدید است و هنوز معادل‌های مناسبی در سایر زبان‌ها ندارند. از این‌رو، تلاش مترجم بر این بود که هر جا واژه‌ای نامأنوس به نظر می‌رسد اصل آن را در پانویس بیاورد تا خوانندگان در صورت علاقه به اصل آن رجوع کنند و ابهامشان برطرف شود.

در پشت جلد کتاب نیز آمده است: «از آنجا که همواره ادبیات در قالب کتاب و از طریق صنعت چاپ عرضه شده است، تصور غالب از یک رمان یا یک مجموعه شعر، کتاب چاپ شده یا دست نویسی است که در آن واژه‌ها روی کاغذ نقش بسته‌اند. ادبیات الکترونیک با ارائه بستری جدید و متفاوت برای نوشتن و عرضه متون ادبی، ژانری کاملاً جدید در ادبیات به حساب می‌آید که نشان می‌دهد چگونه ادبیات می‌تواند فراتر از چیزی باشد که کتاب و کاغذ و صنعت چاپ به ما عرضه کرده‌اند. در این کتاب، خواننده با ویژگی‌های ادبیات الکترونیک، تاریخچه آن، امکانات روایی و روش‌های خواندن آن و همچنین تحلیل‌های کمی و نقد رایانشی در مطالعات ادبی آشنا می‌شود.»