حسن فیاد از مستند «هشتاد سالگی و‌ عشق» می‌گوید؛ سیر تحول و تکامل ادبی سیمین بهبهانی

«سیمین بهبهانی: هشتاد سالگی و عشق»، فیلمی مستند از حسن فیاد است که تولید آن پس از سال‌ها تلاش به تازگی به پایان رسیده است.

حسن فیاد، دانش‌آموخته دوره عالی سینما، تئاتر، و تلویزیون از دانشگاه کالیفرنیا در لس آنجلس و بنیانگذار و مدیر کانون فیلم لس آنجلس است. او علا‌وه بر تدریس در مراکز آموزش عالی ایران و آمریکا، فعالیت‌های مختلفی را در زمینه نقد فیلم، مستند سازی، نگارش مقاله، و ترجمه کتاب‌های هنری ‌و ادبی انجام داده است و پس از دوره بازنشستگی، کماکان به فعالیت‌های هنری خود در این شهر ادامه می‌دهد.

وی در این مستند که به تهیه‌ کنندگی ربکا فیاد ساخته شده، ضمن گفت‌وگو با سیمین بهبهانی از نظر و دیدگاه‌ تعدادی از منقدان و چهره‌های برجسته ادبی ایران بهره گرفته و تحول در آثار این شاعر فقید را از جنبه‌های مختلف به تصویر کشیده است.

آقای فیاد در گفت‌و‌گو با بهنود مکری از بخش فارسی صدای آمریکا درباره دلایل ‌و انگیزه‌های خود برای ساخت این مستند می‌گوید: «حدود ده - دوازده سال پیش طی سفری به ایران برای دیدار با بستگان، به تشویق چند تن از دوستان به فکر ساختن فیلمی در باره فروغ فرخزاد افتادم ولی پس ازیک بررسی کلی متوجه شدم که در آن زمان زنده‌‌یاد سیمین بهبهانی، لعبت والا و فروغ، هم خیلی شهرت و محبوبیت داشتند و هم با یکدیگر رقابت می کردند. علاوه بر این، هر سه آنها جلسات شعرخوانی مشترکی با هم داشتند. متاسفانه خانم لعبت والا در انگلستان بود و من به ایشان دسترسی نداشتم، ولی زنده یاد سیمین بهبهانی درایران زندگی می‌کرد و توانستم بعد از دو سه هفته انتظار، چون سیمین مریض احوال بود، یک شب به اتفاق دوستم اسماعیل امامی به منزل ایشان برویم و فیلمبرداری کنیم.»

او در ادامه می‌افزاید: «سیمین از این نظر که در غزل، چه از نظر وزن و چه از لحاظ محتوا، تحولی به وجود آورده بود برای من جذابیت خاصی داشت و افزون بر این، از شاعران بزرگ زمانه خود هم بود.»

آقای فیاد با اشاره به اینکه هدف او صرفا تولید «زندگی‌نامه قراردادی» از سیمین بهبهانی نبوده، تأکید می‌کند او کنجکاو بود تا تحول و تکامل شعر بهبهانی را در فیلم خود، ضمن اشاره‌ای کلی به شرح حال این هنرمند، از دیدگاه ادبی و نه «سیاسی مد روز» بررسی کند.

حسن فیاد درباره فرآیند فیلمبرداری و تجربه ملاقات با سیمین بهبهانی می‌گوید: «فیلمبرداری خیلی ساده و سریع در یک شب در منزل سیمین انجام گرفت، چون حال ایشان خیلی خوب نبود و انتظار نمی‌رفت که بتوانیم چند روز متوالی فیلمبرداری کنیم. بنابراین، و خوشبختانه، با چند پرسش، ایشان خودشان آنقدر خوب و دلچسب درباره زندگی، شعر خود، و شاعران آن دوران صحبت کردند که من لزومی به فیلمبرداری مجدد ندیدم، چون خودم هم پس از یکی دو روز باید به آمریکا برمی‌گشتم.»

آقای فیاد با اشاره به اینکه تولید فیلم به دلیل عدم امکانات فنی و مالی سال‌ها به طول انجامید، از همراهی و حمایت تعدادی از دوستداران فرهنگ و ادب ایران، به ویژه مارک امین سپاسگزاری می‌کند، چرا که به گفته او «با مساعدت خود باعث تکمیل این پروژه مستند» شد.

حسن فیاد درباره چهره‌هایی مانند روح‌انگیز کراچی، تورج رهنما، پوران فرخزاد، و رضا براهنی که در این مستند درباره سیمین بهبهانی اظهارنظر می‌کنند، می‌گوید: «کسانی که در این فیلم حضور دارند، نه تنها افرادی با صداقت هستند و بدون حب و بغض در باره سیمین صحبت کرده‌اند، بلکه همه آنها خودشان نیز از شاعران و منتقدان برجسته این روزگارند.»

نمایش این مستند به تازگی به مناسبت هشتادمین زادروز سیمین بهبهانی در مراکز فرهنگی ایرانی و جشنواره‌های سینمایی در گوشه و کنار جهان آغاز شده است و علاقمندان با توجه به همه‌گیری ویروس کرونا، فیلم را به صورت اینترنتی تماشا می‌کنند.

حسن فیاد

حسن فیاد که در جلسات مجازی نمایش فیلم به پرسش‌های شرکت‌ کنندگان درباره جنبه‌های مختلف زندگی و شعر سیمین بهبهانی پاسخ می‌دهد، استقبال از این اثر را رضایت‌بخش توصیف می‌کند.

او درباره اهمیت اشعار سیمین بهبهانی و شناخت آثارش می‌گوید: «سیمین، شعر شهادت است. بهترین میراثی است که از خود به جا گذاشته است، چراکه بازتاب زمانه مغشوش پر آشوبی است که در آن می‌زیسته است. از این نظر شناخت شعر و زندگی سیمین برای همه، به خصوص نسل جوان اهمیت فوق العاده ای دارد.»

حسن فیاد امیدوار است با توجه به استقبال از مستند «سیمین بهبهانی: هشتاد سالگی و عشق»، ‌و‌ فرصت بیشتری که در اختیار دارد، مراحل تدوین نهایی پروژه بعدی خود درباره فروغ فرخزاد را نیز به اتمام برساند.