۱۱ سال در کما؛ قصه تنها کتابخانه مرکزی در خراسان جنوبی

به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از بیرجند، اسفند ماه سال ۸۸ بود که طرح ملی ساخت بزرگترین کتابخانه مرکزی خراسان جنوبی در شهرستان بیرجند تصویب و در سال ۸۹ کلنگ ساخت این طرح بزرگ با حضور دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور بر زمین زده شد، اما بدلیل نبود بودجه، مسئولان کتابخانه‌های عمومی استان هنوز نتوانسته اند این زمین را خریداری کنند و این پروژه تنها در همان مرحله کلنگ زنی باقی مانده است.

خراسان جنوبی دارای ۸۱ کتابخانه عمومی و ۹۹۱ هزار و ۹۵۷ نسخه کتاب است. استانی که به عنوان مهد فرهنگ و ادب شناخته می‌شود و در طول زمان مشاهیر و مفاخر بی شماری را در دامان خود پرورانده، همچنان محروم از داشتن یک کتابخانه بزرگ و مرجع است.

علامه عبدالعلی بیرجندی (ریاضیدان، منجم و دانشمند نامدار)، ابن حسام خوسفی (شاعر حماسه سرا)، حکیم سعد الدین نزاری (شاعر)، حکیم بوذرجمهر قاینی (ادیب، سیاستمدار و شاعر)، ابوالمفاخر قاینی و صد‌ها نفر دیگر از جمله فرزانگان این دیار بودند که در تاریخ ایران و جهان به خوبی درخشیده اند.

خراسان جنوبی همچنین زادگاه نام آورانی همچون پروفسور محمد حسن گنجی پدر علم جغرافیای ایران، دکتر کاظم معتمد نژاد پدر علم ارتباطات ایران، دکتر غلامحسین حسین شکوهی پدر علم تعلیم و تربیت ایران، دکتر مهدی بلالی مود پدر علم سم شناسی ایران و دکتر بدیع الزمان فروزانفر استاد بزرگ ادبیات فارسی، دکتر محمد اسماعیل رضوانی پدر تاریخ معاصر ایران و علمای بزرگی همچون آیت الله محمد هادی هادوی، آیت الله سید حسن تهامی و آیت الله شیخ محمدحسن آیتی است.

طبق آخرین آمار هم اکنون ۵۰ هزار دانشجو در دانشگاه‌های خراسان جنوبی تحصیل می‌کنند و با وجود تعدد دانشگاه‌ها و مراکز علمی و پژوهشی، جای خالی کتابخانه‌ای مرکزی و مرجع در این استان فرهنگی به شدت احساس می‌شود؛ کتابخانه‌ای جامع و کامل که می‌تواند زمینه دسترسی دانشجویان و اهالی خراسان جنوبی را به کتب مرجع و تخصصی فراهم کند تا آن‌ها مجبور نباشند برای تکمیل طرح‌های پژوهشی به استان‌های مجاور مراجعه کنند.

زمین کتابخانه مرکزی، رؤیای احداث می‌بیند

نبود کتابخانه مرکزی در خراسان جنوبی، موجب سرگردانی مردم دیار علم و فرهنگ شده است؛ مردم و دوستداران کتاب و کتاب خوانی باید برای پیدا کردن یک کتاب به چندین کتابخانه مراجعه کنند تا شاید بتوانند به کتاب مدنظرشان دسترسی پیدا کنند.

به سراغ مدیرکل کتابخانه‌های عمومی خراسان جنوبی رفتیم تا دلیل تأخیر ۱۱ ساله ساخت بزرگترین کتابخانه مرکزی استان را جویا شویم.

حاجی مدیرکل کتابخانه‌های خراسان جنوبی می‌گوید: زمین کتابخانه مرکزی واقع در بلوار شهید ناصری بیرجند به متراژ ۹ هزار و ۱۵۲ متر است که البته این زمین متعلق به اداره کل راه و شهرسازی استان بوده و در سال ۸۹ کلنگ زنی این پروژه انجام گرفت، اما بهای این زمین را نتوانستیم پرداخت کنیم و به همین دلیل ساخت این پروژه به تأخیر افتاد.

او با اشاره به اینکه در سال ۹۶ اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان بخشی از اعتبار را به این پروژه اختصاص داد افزود: در این سال هزینه خرید زمین ۴۴۰ میلیون تومان اعلام شد که تنها توانسیتم ۱۰۰ میلیون تومان آن را پرداخت کنیم و باز هم نتوانستیم مالکیت زمین را به دست آوریم و زمین در اختیار اداره راه و شهرسازی استان باقی ماند.

حالا که در سال ۱۴۰۰ هستیم مطمئناَ بهای این زمین با توجه به تورم چند برابر شده است و اگر در همان سال‌های ابتدایی هزینه این زمین تأمین و پرداخت می‌شد، اکنون نیاز به پرداخت هزینه‌های گزاف و بالا برای خریداری این زمین نبود!

بیشتر بخوانید

• برگزاری یازدهمین دوره جشنواره کتابخوانی رضوی
• عضویت رایگان در کتابخانه‌های عمومی
• در خانه بمانید کتاب می‌آید

مدیرکل کتابخانه‌های عمومی خراسان جنوبی با ذکر مثالی از ساخت کتابخانه مرکزی هرمزگان ادامه می‌دهد: در استان هرمزگان موضوع احداث کتابخانه یک سال پس از خراسان جنوبی مطرح شد، اما سال هاست که مردم این استان از وجود کتابخانه مرکزی بهره می‌برند و اهالی خراسان جنوبی همچنان چشم به راه ساخت کتابخانه مرکزی هستند.

از مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان پرسیدیم آیا به تازگی پیگیر راه اندازی این پروژه چندین ساله شده اند یا خیر که چنین پاسخ داد: بله، به تازگی در دیدار با داعی مدیر کل راه و شهرسازی استان قرار شد این دوستان دوباره قیمت زمین را بررسی و به ما اعلام کنند تا بتوانیم برای این پروژه برنامه ریزی تازه‌ای داشته باشیم.

مصوبه جدید مجلس چراغ امیدی در دل مسئولان کتابخانه‌ها

چند ماهی می‌شود که در مجلس شورای اسلامی این موضوع مطرح و تصویب شده است که هزینه خریداری زمین کتابخانه‌های مرکزی در استان‌ها یا به صورت اقساط ۲۰ ساله پرداخت شود و یا زمین را ادارات کل راه و شهرسازی به صورت رایگان به کتابخانه‌ها اهداأ کنند تا مشکل راه اندازی کتابخانه‌های مرکزی در استان‌هایی مانند خراسان جنوبی به سرعت برطرف شود.

گویا این موضوع را مدیرکل کتابخانه‌های عمومی خراسان جنوبی در جلسه‌ای با مدیرکل راه و شهرسازی استان مطرح هم کرده، اما داعی از این موضوع اظهار بی اطلاعی کرده و درخواست زمان بیشتر را برای پیگیری این موضوع از مقامات کشوری داشته است.

حاجی مدیرکل کتابخانه‌های عمومی خراسان جنوبی از مصوبه جدید مجلس ابراز امیدواری می‌کند و می‌گوید: شاید با این مصوبه بتوان به زودی کتابخانه مرکزی را در استان راه اندازی کرد و اگربه صورت اقساطی این زمین به ما داده شود خواهیم توانست آن را با کمک خیران و دولت خریداری کنیم.

او ادامه می‌دهد: از آنجایی که این پروژه در کمیسیون ماده ۲۱۵ جزو پروژه‌های ملی فرهنگی کشور مطرح شده است با خریداری این زمین، اعتبارات ساخت این پروژه با پیگیری مسئولان استانی از بودجه کشوری تأمین خواهد شد و در حال حاضر تنها مشکل، پرداخت هزینه خرید زمین است که امیدواریم با مصوبه جدید مجلس و همکاری راه و شهرسازی، این مشکل برطرف شود.

دو پیشنهاد برای رفع مشکل کتابخانه مرکزی استان

به سراغ داعی مدیر کل راه و شهرسازی خراسان جنوبی رفتیم و پیگیر آخرین اقدامات برای واگذاری زمین کتابخانه مرکزی استان شدیم.

داعی مدیرکل راه و شهرسازی خراسان جنوبی به ما می‌گوید: در حال حاضر آمادگی کامل را برای راه اندازی این طرح بزرگ فرهنگی داریم و دو راهکار به کتابخانه‌های استان ارائه داده ایم تا بتوانیم این مشکل را برطرف کنیم و با همکاری هم این کتابخانه را هر چه سریع‌تر راه اندازی کنیم.

او بیان می‌کند: پیشنهاد اول این است که مسئولان مربوطه، کار ساخت کتابخانه مرکزی را با حفظ مالکیت و کاربری آغاز کنند و سند در تملک اداره راه و شهرسازی باشد، اما پیشنهاد دوم ما به این گونه است که بعد از کارشناسی شدن قیمت زمین ۱۰ درصد قیمت را اداره کل کتابخانه‌های عمومی استان به صورت نقد پرداخت کند و مابقی را به صورت اقساط ۲۰ ساله بپردازد.

از مدیرکل راه و شهرسازی استان در خصوص تعیین تکلیف پرداخت ۱۰۰ میلیون تومان هزینه خرید زمین کتابخانه مرکزی در سال ۹۶ هم پرسیدیم که در پاسخ گفت: اگر هزینه‌ای در آن سال پرداخت شده باشد قطعاَ نسبت به قیمت‌های اکنون برآورد خواهد شد و آن را در قیمت زمین لحاظ خواهیم کرد.

کلید خرید زمین کتابخانه مرکزی در دست فرهنگ و ارشاد اسلامی

با توجه به اینکه کتابخانه‌های عمومی یک نهاد غیر دولتی است، نیاز است برای اجرای کار یک نهاد دولتی پای کار بیاید و با ورود اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی عملیات ساخت این طرح زودتر آغاز شود.

وفایی معاون اداره کل کتابخانه‌های عمومی خراسان جنوبی می‌گوید: به دلیل آنکه نهاد کتابخانه‌ها یک نهاد غیردولتی است برای آنکه بهای این زمین کمی پایین‌تر بیاید و بتوانیم آن را خریداری کنیم این پروژه را به فرهنگ و ارشاد اسلامی تحویل دادیم تا بعد از کارشناسی قیمت، زمین را خریداری و از محل اعتبارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بودجه‌ای را برای راه اندازی این مجموعه دریافت کنیم.

روایت نبود کتابخانه مرکزی از زبان کتاب خوان‌ها

شهر بیرجند هم اکنون ۱۰ کتابخانه عمومی دارد و بیشتر دانشجویان، دانش آموزان و سایر اقشار برای استفاده از کتاب‌ها و امانت گرفتن به آن‌ها مراجعه می‌کنند و برخی مواقع دست خالی به خانه بر می‌گردد.

راهی یکی از کتابخانه‌های سطح شهربیرجند شدیم تا ببینیم نبود کتابخانه مرکزی در استان تا چه اندازه کار را برای کتاب خوان‌ها سخت کرده است و در این شرایط چه می‌کنند.

به کتابخانه خدیجه کبری (س) بیرجند رسیدیم؛ چند نفری در قفسه‌ها در جست و جوی کتاب بودند.

با یکی از مراجعه کنندگان در خصوص کتابخانه مرکزی به گفتگو نشستیم؛ در ابتدا در خصوص این پروژه هیچ اطلاعی نداشت و گفت تا به حال نشینده بودم اما همیشه برایم سؤال بود که چرا در استان ما مانند استان‌های دیگر، نباید یک کتابخانه مرکزی وجود داشته باشد.

این شهروند بیرجندی با اشاره به اینکه وجود یک کتابخانه مرکزی در استان بسیار مهم و ضروری است افزود: همین امروز من برای پیدا کردن یک کتاب به این کتابخانه مراجعه کرده ام و این دومین کتابخانه‌ای است که این کتاب را در سطح شهر نداشت، مطمئنم که اگر این کتابخانه مرکزی راه اندازی می‌شد دیگر نیاز نیست من یا دیگر دوستانم از این کتابخانه به آن کتابخانه برویم و چند روز به دنبال کتاب باشیم تا آیا بتوانیم کتاب مورد نظرمان را پیدا کنیم یا نه؟

در بعضی مواقع هم پیش می‌آید که کتاب را پیدا نمی‌کنیم و باید از استان‌های دیگر سفارش کتاب بدهیم؛ علاوه بر اینکه زمان زیادی را از دست می‌دهیم، هزینه بیشتری را هم باید پرداخت کنیم.

انتظار ۱۱ ساله به پایان می‌رسد اگر..

فرهنگ و ارتقای سرانه مطالعه، زیربنای توسعه و پیشرفت هر جامعه‌ای است و توسعه زیرساخت‌های مطالعه همچون کتابخانه، امروز از ضروریات فرهنگی هر استان و شهری به شمار می‌رود.

ضرورت وجود کتابخانه بزرگ و مرکزی در خراسان جنوبی با توجه به پیشینه فرهنگی و وجود ۵۰ هزار دانشجو بیش از پیش احساس می‌شود، طرحی که پس از ۱۱ سال همچنان در مرحله کلنگ زنی مانده و تکلیف زمین آن هنوز مشخص نشده است.

موضوعی که از دغدعه‌های اصلی مسئولان کتابخانه‌های عمومی است و با وجود مکاتبات بسیار به سرانجام نرسیده و با وجود اینکه کتابخانه مرکزی طرحی ملی است، پیگیری‌ها برای تعیین تکلیف زمین و خریداری آن به نتیجه نرسیده است.

به نظر می‌رسد مسئولان استانی در کنار تلاش‌ها برای سند دار کردن زمین کتابخانه مرکزی، از هم اکنون باید به فکر جذب بودجه و اعتبار از وزرات فرهنگ و ارشاد اسلامی و همین طور جذب کمک خیران و مردم برای سرعت بخشیدن به ساخت این طرح ملی باشند تا تراژدی ۱۱ ساله نبود اعتبار برای خرید زمین، دوباره برای ساخت کتابخانه اتفاق نیفتد و اهالی دیار علم و فرهنگ و هنر خراسان جنوبی بیشتر از این چشم انتظار راه اندازی یک کتابخانه جامع و کامل نباشند.

گزارش از زهرا رضوانیان

انتهای پیام/ س