نصیر مشکوری: آثار توماج صالحی وارد مرحله تازه‌ای از اعتراضات اجتماعی و مدنی شده است 

دستگیری توماج صالحی، خواننده جوان موسیقی رپ در ایران، بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌ها، و شبکه‌های اجتماعی داشت.

او دوشنبه ۲۲ شهریور پس از هجوم نیروهای امنیتی ایران به منزلش بازداشت شد و در حال حاضر زندانی است.

توماج صالحی تاکنون چند اثر جنجالی‌ و بحث‌انگیز منتشر کرده است. وی در آهنگ‌های خود با رویکردی اعتراضی به مسائل سیاسی، اجتماعی، و اقتصادی می‌پردازد و حتی بصورت مستقیم از حامیان حکومت ایران انتقاد می‌کند.

توماج صالحی از چهره‌های جدید موسیقی رپ ایران محسوب می‌شود و بسیاری از هنردوستان آشنایی زیادی با آثار این خواننده جوان ندارند.

توماج صالحی

نصیر مشکوری، منتقد موسیقی و نویسنده کتاب «نسل هیپ هاپ»، در گفت‌وگو با بهنود مکری از صدای آمریکا، درباره ویژگی‌های کار توماج صالحی می‌گوید: «به نظر من آثار توماج تا به امروز به خاطر تجربه کم او، از کیفیت موسیقایی، رپ‌نویسی، و رپ‌خوانی بالایی برخوردار نیست. آن چه امروز موسیقی رپ توماج را مطرح کرده است، درواقع مضامین اعتراضی نشانه‌رفته به حاکمیت جمهوری اسلامی ایران، و به ویژه دستگیری او توسط ماموران اطلاعاتی و شرایط نامشخص وی می‌باشد.»

این منتقد موسیقی در ادامه می‌افزاید: «مضامین آثار توماج صالحی، از تفاوت طبقاتی، و از فساد اجتماعی برآمده از یک حاکمیت فاسد سنتی حرف می زند.»

او در این رابطه به تک‌آهنگ «زندگی نرمال» اشاره می‌کند و می‌گوید: «توماج در واقع از روزمرگی و وحشت اجتماعی جامعه ایرانی نقل می‌کند. وحشتی که به خاطر سرکوب‌های پی در پی حاکمیت، و برآمده از سرخوردگی نسل‌های بعد از انقلاب اسلامی به وجود آمده است. او در واقع با کمال شجاعت در برابر حاکمیت ایستاده و شکاف عمیق طبقاتی، و حتی شکاف نسلی میان نسل خود را در برابر نسل پیر و فرسوده انقلاب، از کانال رپ فارسی که موسیقی جوانان امروزی شهری ایران است، بیان می کند.»

آقای مشکوری در این رابطه به یکی از آثار اولیه بهرام، رپ‌خوان معروف، اشاره می‌کند و رویکرد دو اثر را مشابه می‌داند.

او می‌گوید «نامه‌ای به رئیس جمهور» که در سال هشتاد و شش خورشیدی منتشر شد، از اولین آثار اعتراضی داخل ایران به حساب می‌آید که به نوعی دیالوگی بین بهرام و احمدی نژاد،‌ رئیس جمهوری وقت، بود.

آقای مشکوری گفت: «‌بهرام در واقع از شکاف نسلی بین نسل دهه شصت خورشیدی و نسل گذشته می‌خواند. اما توماج در آثارش همگام با جامعه وارد مرحله تازی از اعتراضات اجتماعی و مدنی شده است، ‌و اینک این رپ‌خوان جوان، کلیت حاکمیت را نشانه گرفته و به شرایط نابسامان جامعه نه تنها معترض است، بلکه بر علیه آن ایستاده و علیه آن شورشی هنرمندانه می‌کند.»

این منتقد موسیقی می‌گوید، آن چه آثار توماج را برای مخاطب عامی که مخالف حاکمیت است جذاب کرده، نه کیفیت موسیقایی آثارش، بلکه «رویکرد اعتراضی و عاصی او به عنوان سخنگوی نسل خودش» است.

تصویر توماج صالحی در موزیک ویدیو سوراخ موش

اما دستگیری، آزار، ‌و برخورد با خواننده‌های موسیقی رپ اعتراضی و هیپ هاپ در ایران، پدیده تازه‌ای نیست و حتی در سال‌های گذشته بسیاری از اینهنرمندان مجبور به ترک ایران شده‌اند.

نصیر مشکوری درباره رویکرد خشن حکومت ایران در برخورد با موسیقی رپ اعتراضی می‌گوید دلیل زاویه داشتن حکومت با رپ اعتراضی و کلا با جنبش هیپ هاپ ایران با «ویژگی‌های بیانی هنرهای هیپ‌هاپی» ارتباط دارد.

او در توضیح موسقی رپ را «یک موسیقی مدرن شهری» می‌داند که تولید آن «حداقل در شکل ابتدایی و نه در شکل حرفه ای آن» بسیار ساده است و این سادگی باعث شده که «از تولید به مصرف با سرعت بسیار زیادی به مخاطب برسد.»

این منتقد موسیقی در ادامه می‌گوید: «این خصوصیت باعث می‌شود که جوان هیپ‌هاپی عاصی از هنجارهای کهنه، به راحتی دیدگاه‌های جوانانه خود را بدون هیچ پالایشی و فیلتری همانگونه که می‌پندارد، مستقیما بیان کرده و بر روی یک ضرب‌آهنگ ساده ارائه دهد. درواقع ویژگی اعتراضی موسیقی رپ، ‌بی‌پروایی، و صراحت آن از یک چنین رویکرد جوانانه‌ای بر می آید. مسلماً کمتر حکومت و حتی جامعه‌ای که عادت به هنجارها و عرف رایج خود دارد، مایل است تا نسل تازه وارد علیه آن سخن بگوید. برای آنها این عمل ناهنجار است. حکومت ایران یک چنین نگاهی به هیپ هاپ دارد.»

نصیر مشکوری ضمن رد دیدگاهی که می‌گوید این سبک از موسیقی و‌ اشعار در همه جای دنیا با برخورد حکومت‌ها مواجه می‌شود، تاکید می‌کند که برخوردهای شدید حکومتی علیه موسیقی، هنر، «و به ویژه هنر اجتماعی-اعتراضی تنها در کشورهایی با حاکمیت محافظه‌کار و سنتی انجام می شود. در کشورهای به واقع دموکراتیک و سکولار مدرن، حکومت هرگز وارد میدان نمی‌شود، دست به سرکوب نمی‌زند، و علیه هنر و موسیقی اعتراضی عکس‌العمل نشان نمی‌دهد. بلکه این جامعه و رسانه‌ها هستند که شرایطی را برای بحث و گفتگو ایجاد کرده، و درواقع هر دو طرف، چه هنرمند معترض (حتی از نوع شورشی و هنجارگریز) و چه جامعه مقابلش، آزادانه و حتی به تندی و صراحت کامل وارد یک دیالوگ می شوند، حتی اگر این دیالوگ به پرخاش و تندروی هم بی‌انجامد. نمونه های تاریخی فراوانی نیز در این مورد موجود است.»