درختان زیتون رودبار ایستاده می‌میرند/ «آب» سدِ توسعه باغات

خبرگزاری مهر- گروه استان‌ها، بهرام قربانپور: زیتون این میوه مقدس که خداوند به آن قسم یاد کرده جدا از هویت معنوی و عرفانی، به عنوان یکی از محصولات استراتژیک غذایی و اقتصادی گیلان و بویژه شهرستان رودبار به شمار می‌رود، تا جایی که رودبار را خاستگاه اولیه این محصول در کشور می‌شناسند و بین نام رودبار و زیتون پیوند عجیب و ناگسستنی برقرار است.

اشتغال، اقتصاد و معیشت غالب مردم شهرستان رودبار به زیتون وابسته است، تا جایی که بزرگترین بازارچه زیتون خاورمیانه در این شهرستان قرار دارد و حدود ۱۰ هزار نفر از آن ارتزاق می‌کنند.

رودبار با وجود اینکه عنوان خاستگاه زیتون کشور را یدک می‌کشد اما نتوانسته صنعت این محصول استراتژیک را در بخش‌های کشت، بسته بندی و فرآوری برند سازی کند و دیگر استان‌ها نظیر شیراز، زنجان و حتی گلستان در این زمینه از استان گیلان پیشی گرفته اند. اگرچه رودبار بزرگترین بازار زیتون کشور و حتی خاورمیانه را در اختیار دارد اما وجود برخی مشکلات از قبیل نبود آب و عدم اجازه برداشت آب از سفیدرود برای آبیاری باغات زیتون سبب شده تا در زمینه کشت و تولید زیتون با مشکل جدی مواجه شود.

هزینه‌های برداشت زیتون سرسام آور است

بردبار زیتون کار رودباری با اشاره به هزینه‌های سرسام آور برداشت زیتون به خبرنگار مهر گفت: هزینه کارگر روزمزد برداشت زیتون به ۳۰۰ الی ۵۰۰ هزار تومان هم می‌رسد و این هزینه‌ها برای باغداران مقرون به صرفه نیست.

وی با اشاره به مشکلات اداره باغات سنتی زیتون در رودبار، افزود: متولیان امر باید شرایط را برای صنعتی کردن باغات زیتون فراهم کنند.

آفت مگس زیتون لطمه بزرگی به اقتصاد و معیشت رودبار وارد کرد

حسینی یکی دیگر از باغداران زیتون رودبار در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به آسیب‌های آفت مگس زیتون به اقتصاد و معیشت زیتون کاران، تصریح کرد: آفت مگس زیتون لطمه بزرگی به اقتصاد و معیشت رودبار وارد کرده و کسی هم پاسخگوی ضرر و زیان زیتون کاران نیست.

وی با انتقاد از عملکرد ضعیف متولیان در مقابله و کنترل آفت مگس زیتون، بیان کرد: زیتون کاران زحمت کش رودباری تاوان سودجویی مافیای واردات زیتون را می‌دهند.

باغات زیتون شهرستان رودبار تشنه آب

چگینی یکی از باغداران زیتون لوشان نیز در گفتگو با خبرنگار مهر مشکل آب باغات زیتون را بسیار جدی عنوان و بیان کرد: در کنار رودخانه شاهرود و سد سفیدرود هستیم ولی از نعمت آب برای آبیاری باغات زیتون بی بهره هستیم.

اسدی یکی دیگر از باغداران زیتون با اشاره به چالش جدی آب برای باغات و درختان زیتون، بیان کرد: درختان زیتون رودبار از بی آبی و تشنگی ایستاده می‌میرند.

وی افزود: تمام سود زیتون و حاصل دسترنج کشاورزان و باغداران زیتون به جیب دلالان و فروشندگان می‌رود و برای زیتون کار فقط خستگی، رنج و مشقت می‌ماند.

باغات زیتون از سنتی به صنعتی تغییر داده شود

مدیر یکی از گروه‌های صنعتی دانش بنیان فعال در عرصه زیتون در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به اراضی مستعد کشاورزی در شهرستان رودبار، گفت: متولیان امر اراضی مناسب برای توسعه سطح زیر کشت زیتون اختصاص نمی‌دهند و همین امر سبب شده تا در این بخش نسبت به دیگر استان‌ها حرفی برای گفتن نداشته باشیم.

غفار علیزاده با انتقاد از پروسه پیچیده اداری برای تخصیص اراضی برای کشت زیتون، بیان کرد: جهاد کشاورزی که متولی اصلی توسعه زیتون است متأسفانه حمایت چندانی از زیتون کاران و باغداران زیتون نمی‌کند جهاد کشاورزی که متولی اصلی توسعه زیتون است متأسفانه حمایت چندانی از زیتون کاران و باغداران زیتون نمی‌کند.

وی با اشاره به آسیب‌های جدی آفت مگس زیتون به شهرستان رودبار، افزود: اقدامات جهاد کشاورزی در راستای مبارزه با آفت مگس زیتون چندان اثرگذار نبوده است.

این فعال صنعت زیتون با بیان اینکه باغات زیتون باید از سنتی به صنعتی تغییر داده شود، گفت: متولیان کشاورزی می‌بایست با حمایت از باغداران زیتون و اصلاح باغات زیتون، آنها را به سمت صنعتی کردن باغداری زیتون تشویق کنند.

علیزاده ادامه داد: کم آبی و عدم صدور مجوز برداشت آب مهم‌ترین چالش توسعه زیتون در شهرستان رودبار است.

وی با اشاره به هدر رفت آب‌های سطحی و زیرزمینی، اضافه کرد: بخش اعظمی از آب‌های سطحی بدون مدیریت و استفاده بهینه، به دریا می‌ریزد در حالی که همین بخش از آب‌ها می‌تواند بخشی از مشکلات آبی کشاورزان را حل کند.

صدور مجوز بی رویه در عرصه بسته بندی و فرآوری زیتون

این فعال صنعت دانش بنیان زیتون با اشاره به صدور مجوز بی حساب و کتاب در عرصه بسته بندی و فرآوری زیتون در شهرستان رودبار، بیان کرد: متولیان امر فقط اقدام به صدور مجوز شرکت‌های بسته بندی و فرآوری زیتون می‌کنند در حالی که برای پوشش این شرکت‌ها و نیاز مواد اولیه آن که زیتون است، هیچ اقدامی صورت نگرفته و میانگین تولیدات زیتون شهرستان پاسخگوی این حجم از شرکت‌ها نیست.

علیزاده ادامه داد: صدور مجوز برای شرکت‌های بسته بندی و ایجاد این شرکت‌ها نه تنها هیچ عایدی برای شهرستان و استان ندارد بلکه موجب ورود تجهیزات و ماشین آلات خارجی و خروج ارزهای دولتی می‌شود.

وی اضافه کرد: زمانی ایجاد شرکت‌های متعدد بسته بندی و روغن گیری در شهرستان جواب می‌دهد که سطح زیر کشت و تولید زیتون ارتقا پیدا کند و نیازی به واردات زیتون نباشد.

این فعال صنعت زیتون با اشاره به قیمت سرسام آور زیتون سبز، این افزایش قیمت‌ها را موجب افزایش قیمت روغن زیتون دانست و بیان کرد: سال گذشته هر کیلو زیتون سبز ۱۴ هزار تومان خریداری می‌شد اما امسال به ۳۰ الی ۳۵ هزار تومان رسیده و همین موضوع سبب حذف زیتون و روغن زیتون از سبد خرید خانوار خواهد شد.

علیزاده به آسیب‌های کاهش تولید زیتون و افزایش قیمت آن اشاره کرد و گفت: کاهش تولید زیتون و افزایش قیمت‌ها، راه را برای واردات محصولات بی کیفیت زیتون خارجی باز می‌شود.

وی ادامه داد: تنها راه نجات و احیای صنعت زیتون در رودبار، توسعه زیر سطح کشت و زمینه برای گسترش باغات صنعتی زیتون در استان است.

نبود آب مانع و چالش بزرگ طرح توسعه زیتون

مدیر جهاد کشاورزی رودبار در گفتگو با خبرنگار مهر، با اشاره به میزان تولید زیتون نسبت به سال گذشته، اظهار کرد: متأسفانه تولید زیتون نسبت به سال گذشته دچار کاهش چشمگیری شده و از ۱۸ هزار و ۵۰۰ تن به ۱۲ هزار تن رسیده است.

سروش ابراهیمی با اشاره به آسیب‌های جدی آفت مگس زیتون به باغات شهرستان رودبار، به تشریح اقدامات پیشگیرانه در این راستا پرداخت و بیان کرد: از حدود ۱۰ هزار هکتار باغات زیتون شهرستان، سه هزار هکتار آن که به روش قدیمی و سنتی اداره می‌شوند دچار آفت مگس زیتون هستند ۳ هزار هکتار از باغات قدیمی و سنتی زیتون رودبار دچار آفت مگس هستند و مابقی باغات که به صورت صنعتی و مدرن فعالیت می‌کنند آفت مگس زیتون در آن محسوس نیست.

مدیر جهاد کشاورزی رودبار با بیان اینکه بازار تعیین کننده نرخ قیمت زیتون است، گفت: در حال حاضر زیتون در بازار رودبار بین ۲۵ تا ۳۵ هزار تومان به فروش می‌رسد.

ابراهیمی با اشاره به اهمیت اقتصادی سازی زیتون و قدرت ارزآوری این محصول بواسطه صادرات، بیان کرد: در حوزه صادرات زیتون هم قدم‌هایی برداشته شده و در تلاش هستیم با صادرات این محصول با کیفیت، قدرت ارزآوری زیتون را بالا ببریم.

مدیر جهاد کشاورزی رودبار با انتقاد از نبود تشکل صنفی در بخش صنایع تبدیلی زیتون، این مهم را چالش جدی در برند سازی این محصول برشمرد و اظهار کرد: فقدان تشکل صنفی در زمینه صنایع تبدیلی باعث شده تا در حوزه برند سازی زیتون حرفی برای گفتن نداشته باشیم.

ابراهیمی اضافه کرد: وجود تعاونی زیتون کاران در شهرستان رودبار فرصت خوبی است تا بسیاری از مشکلات و گره‌ها گشوده شود اما ایجاد تشکل صنفی صنایع تبدیلی، بسته بندی و فرآوری و روغن کشی زیتون نیاز مبرم شهرستان است.

وی ادامه داد: در شهرستان رودبار ۱۰ کارخانه مدرن صنایع تبدیلی زیتون و بیش از ۱۰۰ واحد بسته بندی و فرآوری زیتون فعالیت می‌کنند.

مدیر جهاد کشاورزی رودبار نبود آب را مانع و چالش بزرگ طرح توسعه زیتون در این شهرستان برشمرد و بیان کرد: در سال جاری ۶۰ هکتار طرح توسعه زیتون برنامه ریزی شده که به علت کمبود آب جلوی توسعه آن گرفته شده است و اجازه توسعه زیتون در شهرستان را نداریم.

سفیدرود مختص باغات زیتون رودبار نیست

مدیر حفاظت و بهره برداری از منابع آب شرکت آب منطقه‌ای گیلان در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به شرایط صدور مجوز برداشت آب در پشت سد سفیدرود، اظهار کرد: در حال حاضر مجوز برداشت آب از منابع آب سطحی برای تمام باغات قدیم آباد در صورت تأیید جهاد کشاورزی شهرستان و همچنین با توجه به پتانسیل منبع آبی و عدم وجود تنش اجتماعی در محل صادر می‌شود.

رضا تعلیمیان اضافه کرد: پس از صدور ابلاغیه در تاریخ ۳ مرداد ماه سال ۹۴‬ وزارت نیرو مبنی بر ممنوعیت صدور مجوز برای باغات جدید و یا توسعه باغات قدیمی، مجوزی برای احداث باغ جدید صادر نمی‌شود پس از صدور ابلاغیه در تاریخ ۳ مرداد ماه سال ۹۴‬ وزارت نیرو مبنی بر ممنوعیت صدور مجوز برای باغات جدید و یا توسعه باغات قدیمی، مجوزی برای احداث باغ جدید صادر نمی‌شود.

وی به تصمیمات شورای عالی آب در کشور اشاره کرد و گفت: با توجه به مصوبات شورای عالی آب و ابلاغ ابطال تخصیص آب زیرزمینی برنامه پنجم توسعه برای مصارف کشاورزی از سوی معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا در تاریخ ۲۰ مهر ماه ۹۴‬ امکان تأمین آب و صدور پروانه بهره برداری برای مصارف کشاورزی در کشور میسر نیست.

تعلیمیان همچنین با اشاره به اینکه در صورتی که باغ قدیم آباد باشد پس از تشکیل پرونده و تأیید آن توسط سازمان جهاد کشاورزی مبنی بر سابقه برداشت از رودخانه سفیدرود نسبت به صدور مجوز اقدام می‌شود، تصریح کرد: اما برای احداث باغات جدید به دلیل محدودیت‌های منابع آبی و همچنین به منظور تأمین پایدار حق آبه های موجود صدور مجوز جدید ممنوع است.

مدیر حفاظت و بهره برداری از منابع آب شرکت آب منطقه‌ای گیلان با تاکید بر اینکه در بحث رودخانه سفیدرود باید دیدگاه حوزه‌ای وجود داشته باشد، اضافه کرد: سفیدرود بزرگ با شروع از سرچشمه‌های استان کردستان و پس از عبور از هفت استان به گیلان می‌رسد. در استان گیلان نیز پس از احداث سد سفیدرود که شریان حیاتی تأمین آب استان به ویژه برای شالیزارها است این رودخانه با عبور از شهرستان‌های رودبار، رشت و آستانه اشرفیه در نهایت وارد دریای خزر می‌شود.

وی ادامه داد: با توجه به این شرایط نباید دیدگاه شهرستانی درباره سفیدرود وجود داشته باشد، آب این سد مربوط به باغات زیتون رودبار و یا شالیزارهای رشت و یا باغات آستانه اشرفیه است. سفیدرود بزرگترین منبع آبی استان و منبع تأمین آب کشت استراتژیک برنج است.

وی با اشاره به اینکه محدودیت منابع آب مختص استان گیلان نیست، اضافه کرد: تمام استان‌های کشور درگیر این مشکل هستند لذا در مسئله تأمین آب باید تمام مشکلات آبی، کاهش بارندگی، اولویت تأمین آب شرب را در نظر گرفت تا شاهد خسارت به کشاورزان، شالیکاران و باغداران استان نباشیم.

عقب ماندگی در کمیت و سرانه تولید زیتون با توجه به سابقه و قدمت کشت و پرورش این محصول در رودبار و نرسیدن به جایگاه اصلی در تولید زیتون از یک طرف و مشکلاتی از قبیل کمبود آب با وجود داشتن رودخانه سفیدرود، پیچیدگی‌های اداری برای تخصیص اراضی برای کشت و همچنین نگاه سطحی و غیرمسئولانه به موضوع زیتون سبب شده تا رودبار از حق واقعی خود محروم باشد و اگر متولیان امر چاره‌ای برای این محصول استراتژیک نیاندیشند باید فاتحه زیتون را در شهرستان رودبار خواند.