ایران و آمریکا در یک قدمی مذاکرات برجامی

مقامات ایران اعلام کرده‌اند که به زودی به میز مذاکره احیای برجام بازخواهند گشت، این مساله نگرانی محافل اسرائیلی را به دنبال داشته است. جدالی در میان حلقه‌های سیاسی و امنیتی اسرائیل با یادداشت باراک ایهود در نشریه آحارانوت آغاز شده که مساله نحوه مقابله با ایران را در دولت‌های قبلی اسرائیل زیر سوال برده است. رسانه‌های اصلی اسرائیلی معتقدند حمله به ایران در دستور کار اسرائیل نیست و مساله احیای برجام موضوعی جدی‌ است.

پس از یک وقفه طولانی در مذاکرات احیای برجام پیش و پیش از انتخابات ریاست جمهوری تحولات جدید از تمایل ایران به بازگشت به میز مذاکره حکایت دارد. در حالی پیش از این مشخص نبود ایران تا چه اندازه تمایل دارد به مذاکرات بازگردد، مجمع عمومی سازمان ملل به نقطه آغاز بازگشت ایران به مذاکرات تبدیل شده است.

ابراهیم رئیسی رئیس جمهور ایران در سخنرانی خود در سازمان ملل تصریح کرده که دولت مذاکرات را با هدف لغو تحریم‌های آمریکا ادامه خواهد داد. او در نطقی که از پیش ضبط شده و در سازمان ملل به صورت ویدئویی پخش شد اعلام کرد جمهوری اسلامی ایران مذاکراتی را که به لغو تحریم‌ها بیانجامد مثمر ثمر می‌داند.

وزیر خارجه ایران هم که به نمایندگی از دولت در نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل شرکت کرده در حاشیه این نشست با جوزف بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا دیدار کرده و وعده مشابهی داده است. حسین امیرعبداللهیان در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک در دیدار با جوزف بورل تاکید کرده با جدیت در حال بررسی سوابق مذاکرات برجام است و دولت جدید مذاکرات را از سر می‌گیرد.

سعید خطیب زاده سخنگوی وزارت خارجه نیز تصریح کرده که دولت در هفته‌های آتی به مذاکرات احیای برجام برمی‌گردد. مذاکراتی که در آستانه انتخابات ریاست جمهوری متوقف شد تا دولت جدید با تیم مذاکرات جدید آن را دنبال کنند.

با شنیده شدن زمزمه‌هایی مبنی بر از سرگیری مذاکرات، رسانه‌های اسرائیلی نگرانی این رژیم نسبت به احیای برجام را بازتاب دادند. نشریه اسرائیلی هاآرتص در گزارشی نوشته احتمال می‌رود مذاکرات برجامی حتی قبل از هفته‌های آتی، به صورت غیر رسمی در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل آغاز شود.

این نشریه نوشته تصمیم برای بازگشت یا عدم بازگشت به مذاکرات کاملا به ایران بستگی داشته. بعد از پیروزی یک نامزد اصولگرا در انتخابات ریاست جمهوری ایران، احتمال بازگشت این کشور به مذاکرات کمی زیر سوال رفت اما حتی بعد از انتخابات هم بایدن آمادگی خود برای ادامه مذاکرات را اعلام کرده و گفته بود هر وقت ایران اراده کند، آمریکا به مذاکره برمی‌گردد.

جو بایدن در سخنرانی خود در سازمان ملل بار دیگر آمادگی خود برای بازگشت به برجام را اعلام کرد هرچند همزمان قول داد اجازه دستیابی ایران به بمب اتم را ندهد. اسرائیل، اما نگران سیاست‌های دولت بایدن در قبال ایران است. اعتراض اسرائیلی‌ها به رویکردهای دولت بایدن در زمان دیدار نفتالی بنت نخست وزیر جدید اسرائیل با بایدن در ماه گذشته به گوش رئیس جمهور آمریکا رسید.

به گزارش هاآرتص اسرائیلی‌ها بارها به آمریکا پیشنهاد داده‌اند که در قبال تحرکات تهدید آمیز تهران لحن تندتری داشته باشند و حتی ایران را به حمله نظامی در صورت ادامه برنامه‌های پیشرفته هسته‌ای تهدید کنند اما دولت بایدن با اینکه روابط نسبتا دوستانه‌ای با اسرائیل و روابط نزدیکی با مقامات این رژیم دارد اما تا به حال پیشنهاد اسرائیلی‌ها را قبول نکرده است.

این نشریه در ادامه نسبت به رویکرد مقامات دولت بایدن در مورد ایران ابراز نگرانی کرده و گفته که اکثر اعضای دولت در توافق اولیه برجام در سال ۲۰۱۵ در دولت اوباما نقش کلیدی داشته‌اند و هنوز هم سعی می‌کنند به اسرائیلی‌ها بگویند چرا تصمیم ترامپ برای ترور قاسم سلیمانی در سال ۲۰۲۰ اشتباه نابخشودنی بوده است.

این شرایط از نقطه نظر اسرائیلی‌ها ناامید کننده است. هاآرتص گفته در ماه‌های اخیر جدالی در میان حلقه سیاسی و امنیتی اسرائیل بر سر چگونگی رفتار با ایران به عنوان یک کشور در آستانه هسته‌ای شدن شکل گرفته است.

نشریه یدیوت آحارانوت روز دوشنبه در گزارشی به قلم ایهود باراک نخست وزیر اسبق اسرائیل این جدال را آغاز کرده و گفته احتمال اینکه مرغ از قفس پریده باشد و ایران همین الان هم خط قرمزهایی را رد کرده باشد که دیگر بازگشتی نداشته باشد وجود دارد.

باراک گفته در باب دستیابی به سلاح اتمی فرقی بین کشور در آستانه هسته‌ای شدن و کشور هسته‌ای وجود ندارد. کشوری که در آستانه هسته‌ای شدن قرار گرفته باشد می‌تواند کشوری باشد که بمب اتم دارد اما هنوز آن را سرهم نکرده. در نتیجه تبدیل اجزا به بمب اتم زمان می‌برد (شاید چند ساعت یا چند ماه، اگر حاکمیت اراده کند.) در واقع رسیدن به مرحله در آستانه بمب اتم قرار گرفتن یک ابزار دیپلماتیک در دست رهبران سیاسی است تا انعطاف شرایط را بالا ببرند و آزادی عمل داشته باشند. با توجه به پیشرفت‌های ایران در دستیابی به سلاح هسته‌ای، دیگر آرامش نخواهیم داشت.

ایهود باراک در واقع به پیشرفت‌های ایران در زمینه غنی سازی اورانیوم اشاره داشته است. خروج ترامپ از توافق هسته‌ای در سال ۲۰۱۸ در نهایت به از سرگیری برنامه‌های هسته‌ای ایران در ماه‌های گذشته ختم شده است. هفته پیش نیویورک تایمز در گزارشی به استناد موسسه تحقیقات آمریکا مدعی شده بود که ایران ظرف یک ماه یا دو ماه می‌تواند به اورانیوم غنی شده مورد نیاز برای بمب اتم دست پیدا کند. ایران به این فناوری دست پیدا کرده اما هنوز کلاهک هسته‌ای نساخته.

باراک مدعی شده زمان لازم برای ساخت کلاهک از سوی ایران بسیار کمتر از چیزی است که تشکیلات دفاعی اسرائیل پیش بینی کرده. تشکیلات اطلاعاتی و دفاعی اسرائیل معتقدند ایران یک یا دو سال زمان برای دستیابی کامل به بمب اتم نیاز دارد. باراک در گزارش خود نوشته پیشرفت‌های ایران به معنای شکست سیاست‌های نتانیاهو و ترامپ در قبال ایران است.

هاآرتص گزارش باراک را تصدیق کرده و گفته نتانیاهو امیدوار بوده که کمپین حداکثر فشار علیه ایران و اعمال تحریم‌های سنگین بعد از خروج ترامپ از برجام در نهایت دو نتیجه داشته باشد: سقوط نظام در ایران در اثر حمله آمریکا یا دست کم بمباران سایت‌های اتمی ایران توسط آمریکا.

این نشریه اسرائیلی نوشته در واقع برعکس همه این پیش بینی‌ها اتفاق افتاده. ایران در برجام مانده اما تعهداتش را نقض کرده و حالا از موضع قدرت می‌خواهد با کشورهای عضو برجام مذاکره کند تا به تعهداتشان برگردند.

هاآرتص نوشته دو موضوع را در مورد مقاله باراک نباید از یاد برد: اول اینکه باراک از مخالفان سرسخت نتانیاهوست. دوم اینکه بین سال‌های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۲ باراک وزیر دفاع دولت نتانیاهو بوده و درواقع هر دوی آن‌ها در مورد نحوه مقابله با ایران توافق نظر داشتند و هر دویشان تصمیم گرفتند که اسرائیل به طور مستقل از آمریکا علیه سایت‌های هسته ایران دست به حمله بزند.

این نشریه نوشته در آن زمان سران آژانس‌های امنیتی اسرائیل مانع چنین اقدامی شدند در حالی که باراک بسیار قاطع به نظر می‌رسید. در پاییز ۲۰۱۱ آلوف بن سردبیر هاآرتص به دفتر وزیر دفاع دعوت شد و یک دیدار طولانی داشتند. زمانی که این دیدار تمام شد، بن کاملا به این نتیجه رسیده بود که باراک و نتانیاهو قرار است به ایران حمله کنند. حتی تاریخ سمبولیک این حمله هم مشخص بود: ۵ اکتبر همزمان با سالگرد جنگ یوم کیپور.

در اکتبر ۱۹۷۳، درحالیکه یهودیان به پاسداشت «یوم کیپور»، به برگزاری سنت‌های این جشن بزرگ و مذهبی مشغول بودند، ارتش‌های مصر و سوریه به کمک شوروی سابق و چند کشور دیگر عربی (همچون عراق و اردن)، اسرائیل را از زمین و هوا و دریا مورد حمله قرار دادند.

نتیجه تصمیم مشخص بود. آمریکایی‌ها فشار آوردند ژنرال‌های اسرائیلی مخالفت کردند و در نهایت نتانیاهو و باراک تصمیمشان را برای سال بعد به تعویق انداختند. در تابستان ۲۰۲۲ هم داستان تکرار شد و در نهایت هیچ حمله‌ای انجام نشد. همان زمان نتانیاهو و باراک با هم به مشکل برخوردند و نتانیاهو باراک را به توافق با باراک اوباما بدون اطلاع خودش متهم کرد. نتانیاهو معتقد بود باراک با اوباما دست به یکی کرده تا مانع از حمله اسرائیل به ایران شوند.

کمی بعد از این ماجراها باراک تمام مناسب سیاسی را رها کرد. نتانیاهو همچنان به مخالفت با توافق هسته‌ای با ایران ادامه داد و به طور علنی خود را با دولت اوباما سرشاخ کرد. حالا همه شاهدند که سیاست‌های او شکست خورده و او خودش را درگیر ساخت کلیپ‌های کودکانه‌ای کرده که بنت و بایدن را مسخره می‌کنند.

هاآراتص در پایان نوشته باراک حق دارد و ایران به یک کشور در مرز هسته‌ای شدن تبدیل شده. اسرائیل باید ماهیت تهدید ایران و نحوه برخورد با این کشور را یک بار دیگر ارزیابی کند.

این رسانه اسرائیلی اذعان کرده که علی رغم صحبت‌های مقامات ارشد دولت اسرائیل، اقدام نظامی یک جانبه علیه ایران اساسا یک گزینه روی میز نیست. نیروهای دفاعی اسرائیل باید ظرفیت هایشان را بازسازی کنند و یک سناریو را در ذهن داشته باشد. اینکه ایران توافق را نقض کند و وارد روند سخت سلاح هسته‌ای شود.

23311