سه پایه ی فیلمبرداری چه مدلی بخریم؟

با ثابت نگه‌داشتن موقعیت دوربین، می‌توانید پرسپکتیو و قاب‌بندی کادر تصویر را به‌درستی تنظیم کرده و حرکت‌های افقی و عمودی یا همان پنینگ و تیلت را کاملاً دقیق و حساب‌شده انجام دهید.

سه پایه فیلمبرداری و البته هد مخصوص آن، آن‌قدر اهمیت دارند که به‌سرعت تبدیل به بخشی جدانشدنی از ابزارهای کاری شما می‌شوند. اما این ابزار مهم را چطور انتخاب می‌کنیم؟

در این مقاله به نکاتی که هنگام انتخاب سه پایه فیلمبرداری باید در نظر داشته باشید، می‌پردازیم.

سه پایه فیلمبرداری برخلاف سه پایه عکاسی نیاز به حرکت دارد. در هنگام عکاسی، شما یک کادر را تنظیم می‌کنید و یک عکس ثابت از آن می‌گیرید. اما در هنگام فیلمبرداری، خیلی معمول است که موقعیت مکانی کادر اولیه یا شروع ضبط با کادر انتهایی یا پایان یکی نباشد.

به همین دلیل هم سه پایه فیلمبرداری دارای یک قطعه اضافی (نسبت به سه پایه عکاسی) است که به آن چرخ سه پایه یا Dolly می‌گویند.

ازآنجاکه همیشه هم نیاز به حرکت وجود ندارد، چرخ‌ها را می‌توان قفل یا کاملاً باز کرد. اما نوعی پایه دیگر برای ثابت ماندن هم داریم که چرخ نداشته و Spreader نام دارد.
 

اجزای تشکیل شده سه پایه فیلمبرداری

پایه‌های سه پایه فیلمبرداری

پایه‌های سه پایه فیلمبرداری می‌توانند مهم‌ترین عامل تعیین قیمت آن باشند؛ چون برخلاف سه پایه عکاسی، این پایه‌ها باید قدرت حمل بار بسیار زیادی داشته باشند.

دوربین‌های عکاسی اغلب خیلی سبک هستند (مانند دوربین‌های کوچک و بدون آینه)، اما کسی که برای فیلمبرداری حرفه‌ای به سه پایه نیاز دارد، معمولاً از یک دوربین کامپکت برای ضبط استفاده نمی‌کند.

اگر می‌خواهید یک سه پایه فیلمبرداری خوب انتخاب کنید، سعی کنید بالاترین وزن دوربینی که ممکن است استفاده کنید را در نظر بگیرید. یادتان باشد که شما قرار نیست همیشه از یک دوربین فول فریم بدون آینه مانند Sony A7 III و یک لنز کوچک استفاده کنید و احتمالاً به‌زودی برای یک پروژه حرفه‌ای یا صنعتی به سراغ اجاره یا خرید دوربینی مانند RED One هم خواهید رفت.
دوربین‌ها خیلی زودتر از چیزی که فکر می‌کنیم تغییر می‌کنند، اما یک سه‌پایه فیلمبرداری خوب می‌تواند سال‌های سال برای شما کار کند؛ بنابراین بالاترین وزن را در نظر بگیرید.

تکه‌های پایه هم بسیار مهم هستند؛ چون تعداد قفل‌های پایه‌ها را تعیین می‌کنند. اگر فیلمبرداری حیات‌وحش یا طبیعت در رده کاری شما نیست، احتمالاً به سه پایه خیلی کامپکت و کوچک نیاز نخواهید داشت. هرچقدر تعداد قفل‌های پایه بیشتر می‌شود، پایه‌ها را بیشتر می‌توانید جمع کنید و اندازه جمع شده سه پایه کوچک‌تر می‌شود. اما برای یک فیلمبرداری حرفه‌ای، محکم شدن پایه‌ها اهمیت بیشتری از کوچک شدن سه پایه (هنگام حمل) دارد.

پایه خیلی از سه‌پایه‌های حرفه‌ای تنها دوتکه می‌شود و یک قفل دارند. البته پایه‌هایی با تعداد قفل دو یا سه‌تکه هم بسیار معمول هستند؛ هرچند معمولاً قفل‌های بسیار محکم‌تری (نسبت به سه پایه عکاسی) روی آن‌ها قرار گرفته است.

جنس پایه‌ها هم بسیار متفاوت بوده و اهمیت زیادی دارند. معمولاً بیشتر سه‌پایه‌ها از جنس آلومینیوم و فیبر کربن هستند. از نظر دوام، هر دوی آن‌ها قوی و پایدار هستند، اما جنس کربن به دلیل وزن و ساختار متریال پیچیده‌تر معمولاً گران‌تر است.

تفاوت این دو را وقتی در کنار هم در دست می‌گیرید، متوجه می‌شوید. فیبر کربن بسیار سبک‌تر بوده و درعین‌حال فوق‌العاده هم محکم است. اما یک مزیت مهم آن، مقاومت فوق‌العاده آن در برابر گرما و سرما است. دمای کربن چندان تغییری نمی‌کند و مثلاً اگر در هوای خیلی گرم، زیر آفتاب کار می‌کنید خیلی بعید است که در هنگام جابه‌جایی دستتان را بسوزاند؛ همین‌طور هم در هنگام کار در دمای زیر صفر، امکان ندارد دستتان به آن بچسبد.

البته به دلیل آنکه چندان گرم و سرد هم نمی‌شود، اصولاً نیاز به نگهداری در طول زمان هم ندارد و پایه‌ها و قفل‌های آن معمولاً خراب نمی‌شوند.

البته این توضیحات به این معنی نیست که آلومینیومی‌ها بد هستند. سه‌پایه‌های فیلمبرداری آلومینیومی هم بسیار سبک هستند و ساختار محکمی هم دارند. البته احتمالاً در محیط‌های خارجی که وزش باد زیاد است یا در سالن‌هایی که جمعیت زیادی در آن‌ها رفت‌وآمد می‌کنند، می‌توانید با آویزان کردن کیف دوربین به محور میانی، استحکام آن‌ها را بیشتر کنید (برای سه‌پایه‌های کربنی هم همین‌طور).

پیشنهاد می‌کنم کلاً به سراغ سه‌پایه‌های آهنی هم نروید؛ چون خیلی زودتر از چیزی که فکر می‌کنید مجبور به تعویض آن‌ها خواهید شد!

هد سه پایه فیلمبرداری

هدهای فیلمبرداری به‌طورکلی با هدهای عکاسی فرق دارند. این هدها باید به نرمی حرکت کرده و حرکت پله‌ای در آن‌ها اصلاً مورد پذیرش نیست. به همین دلیل هم در اغلب هدهای سه پایه فیلمبرداری از نوعی مایع روان‌کننده استفاده می‌شود که اصطکاک را به حداقل می‌رساند.

مقاومت سه پایه که گاهی به آن کشش هم گفته می‌شود می‌تواند توسط فیلمبردار تنظیم شود. یعنی شما می‌توانید کشش سه پایه را کمی آزاد کنید تا هد بتواند یک حرکت پنینگ سنگین و آرام انجام دهد، یا آن را شل کنید تا حرکت خیلی سریع‌تر شود.

از همه مهم‌تر اینکه اصولاً هد سه‌پایه‌های فیلمبرداری از نوع بال هد نیستند. یعنی اصلاً قرار نیست هد دوربین آزاد شود تا در هر جهتی حرکت کند. این هدها حرکت را در یک‌جهت آزادکرده و در جهات دیگر قفل می‌شود تا مثلاً در هنگام پنینگ، کادر دوربین زاویه نگیرد؛ برای همین هم باید قفل از حرکت، دوربین را کاملاً تراز کنید.

این هدها معمولاً دسته‌های بلندی هم دارند تا بتوانید خیلی آرام و با اطمینان، حرکت‌های دوربین را کنترل کنید. اصلاً فکر نکنید با خود دوربین می‌توانید کادر را تغییر دهید. خیلی مهم است قبل از خرید، بلندی اندازه این دسته را امتحان کنید تا ببینید آیا با آن راحت هستید یا خیر. فروشگاه‌هایی که شرایط خرید به‌صورت حضوری را هم فراهم کرده‌اند (مانند نورنگار)، به شما اجازه می‌دهند تا دوربینتان را روی هد سه پایه ببیند و این موارد را امتحان کنید.

پایه‌ها و چرخ‌ها

اینکه چرخ‌ها می‌توانند به‌سرعت از پایه‌ها جدا یا به آن متصل شوند، دلیل کاملاً واضحی دارد. چرخ‌ها برای حرکت روی سطوح صاف هستند. به همین دلیل هم معمولاً روی کف‌های سرامیک شده حرکت بسیار ساده و روان است، اما وقتی روی چمن یا خیابان کار می‌کنید، احتمالاً چرخ‌ها فقط باعث لرزش بیشتر می‌شوند. به همین خاطر هم فیلمبرداران حرفه‌ای از لرزش‌گیر یا گیمبال استفاده می‌کنند تا بتوانند در این موقعیت‌ها به‌راحتی حرکت کنند.

بنابراین لازم است تا خیلی سریع بتوانید چرخ‌ها را از سه پایه جدا کنید. معمولاً نوک پایه‌ها، لاستیکی است تا بتوانید خیلی راحت آن‌ها را روی سطوح صاف قرار دهید و مطمئن شوید که سه پایه حرکتی نمی‌کند. اما برای حفظ تعادل روی جاهایی که کمی نرم‌تر هستند (مثلاً روی زمین خاکی یا چمن) می‌توانید لاستیک‌های نوک پایه را در بیاورید و نوک‌تیز سه پایه را در خاک فرو کنید.

برای اینکه در هنگام حرکت، پایه‌ها به‌جایی گیر نکنند و با هم حرکت کنند، چرخ‌ها روی یک‌پایه سه پره به نام دالی قرار می‌گیرند؛ این روش نوعی وسیله حمل برای سه پایه فراهم می‌کند. اما مهم است که بتوان این پایه را سریعاً جمع کرد چون به‌هرحال باید بتوانید به‌راحتی آن را حمل کنید.

پایه‌های دالی را می‌توانید جداگانه هم خریداری کنید. چون ساختار آن‌ها طوری طراحی شده که بتوانند با همه سه‌پایه‌ها هماهنگ شوند. طبیعتاً از آنجایی که همه فیلمبرداران به سه پایه دالی نیاز ندارند، در پکیج سه پایه فیلمبرداری یک گزینه عمومی محسوب نمی‌شوند.

بست‌ها و مفصل‌هایی که این پایه دارد، روی قیمت آن هم مؤثر است؛ چون باید هم دارای مقاومت بالایی باشد و هم بتوان به‌راحتی و خیلی سریع آن را جمع کرد و در کیف قرار داد.

اما وقتی به سایت‌های فروشگاهی تجهیزات فیلمبرداری و عکاسی سر می‌زنید، یک تفاوت ظاهری مهمی که بین سه پایه فیلمبرداری و عکاسی می‌بینید؛ پایه‌های سه‌پایه فیلمبرداری معمولاً از محور وسطی به هم متصل بوده اما سه‌پایه‌های عکاسی این‌طور نیستند.

دلیل این موضوع هم این است که پایه‌های سه پایه فیلمبرداری نباید بیشتر از یک مقدار باز شوند چون می‌تواند باعث کج شدن کادر دوربین شود. درحالی‌که عکاسی از زوایای خاص یا کادر کج اصلاً اشکالی ندارد، اما فیلمبرداری با کادر کج چندان مرسوم نیست.

اما در برخی از مدل‌ها، این پایه‌های میانی را به‌راحتی می‌توان باز کرد تا در صورت تمایل بتوانید از زوایای خاص یا خیلی نزدیک به زمین هم فیلمبرداری کنید.

آیا سه پایه فیلمبرداری همان سه پایه ساچلر است؟

به‌عنوان نکته آخر باید درباره عبارت ساچلر توضیح بدهیم. هنوز هم خیلی از فیلمبرداران باتجربه، به‌جای سه پایه فیلمبرداری از عبارت سه پایه ساچلر استفاده می‌کنند، اما در واقع این نام‌گذاری درستی نیست. Sachtler یکی از مشهورترین برندهای تولید سه پایه فیلمبرداری است و محصولات این شرکت از سال‌های دور مورداستفاده گروه‌های فیلمبرداری بوده است.

اگرچه در فروشگاه نورنگار می‌توانید سه‌پایه‌های این برند را هم خریداری کنید، اما سه‌پایه‌هایی از برندهای دیگر هم با قیمت و امکانات متنوع می‌بینید که کیفیت و کارایی آن‌ها دست‌کمی از ساچلر ندارند. بهتر است خودتان به صفحه سه‌پایه‌های فیلمبرداری در نورنگار سر بزنید و محصولات مختلف را با هم مقایسه کنید.