پانیک چیست و آیا با وسواس ارتباط دارد؟

به گزارش خبرنگار نبض بازارگروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، حملات پانیک پاسخ فیزیولوژیک یا جسمی به ترس شدید است. از آنجایی که افراد مبتلا به وسواس نیز دچار درجات مختلفی از ترس هستند، احتمال بروز حملات پانیک در آنها زیاد است. مخصوصا وقتی برای درمان وسواس مثلا درمان وسواس شستشو و تمیزی از روش های مواجهه و جلوگیری از واکنش استفاده می شود، امکان بروز حمله پانیک وجود دارد. در این مقاله می خواهیم ابتدا به این بپردازیم که پانیک چیست و سپس از بروز حملات پانیک در طی درمان OCD مثل درمان وسواس شستشو صحبت کنیم.

پانیک چیست؟

حملات پانیک ترس شدید و ناگهانی هستند که برای مدت زمان مشخصی رخ می دهند. این ترس شدید در طی چند دقیقه به بیشترین میزان خود می رسد و سپس کمتر می شود. برای این که بتوانیم بگوییم یک نفر دچار حمله پانیک شده است باید فرد حداقل 4 مورد از نشانه های زیر را داشته باشد:

• تپش قلب
• عرق کردن
• لرزش بدن
• تنگی نفس
• احساس خفگی
• درد در ناحیه قفسه سینه
• حالت تهوع
• سرگیجه، بی حالی، عدم تعادل و سبکی سر
• احساس لرز یا گرگرفتگی
• بی حسی یا گزگز کردن اندام های بدن
• احساسات غیرواقعی یا احساس جدا شدن از خود
• ترس از دست دادن کنترل یا دیوانه شدن
• ترس از مرگ

تفاوت حملات پانیک با دیگر اختلالات اضطرابی در این است که حملات پانیک به نظرمی رسد به صورت ناگهانی شروع می شوند.

انواع پانیک چیست؟

بعد از پاسخ به پرسش پانیک چیست به این جا می رسیم که انواع پانیک کدام ها هستند. حملات پانیک دو نوع دارد: حمله پانیک پیش بینی شده (با علائم) و حمله پانیک ناگهانی (بدون علائم).

نوع اول یعنی حمله پانیک بدون علایم معمولا به صورت بسیار ناگهانی شروع می شود. باور بر این است که حملات پانیک بدون علامت در پاسخ به استرس های موجود در زندگی فرد رخ می دهند. اما این استرس خارج از محدوده آگاهی فرد در آن لحظه است. برای مثال خانمی را در نظر بگیرید که به تازگی شغلش را از دست داده است و برای خرید به یک سوپرمارکت رفته است که ناگهان احساس تنگی نفس و سرگیجه می کند و قلبش شروع به تند زدن می کند. شاید وقتی این خانم با خودش فکر کند به این نتیجه  برسد که به ناگهان و بدون هیچ دلیلی دچار حمله پانیک شده است. در حالی که به احتمال زیاد این حمله پانیک به دلیل استرس و ترس ناشی از از دست دادن شغلش و لزوم خرید غذا و مایحتاج زندگی باشد.

در نوع دوم یعنی نوع علامت دار، راه انداز مشخصی برای حمله پانیک وجود دارد. در واقع این نوع از حملات پانیک زمانی رخ می دهند که فرد در موقعیت خاصی قرار بگیرد یا در معرض اشیای خاصی باشد که قبلا در آن حمله پانیک رخ داده است. این حملات معمولا به محض مواجهه فرد با موقعیت یا شی خاص شروع می شوند.

وسواس چیست؟

اختلال وسواس فکری عملی یکی از اختلالات اضطرابی است که در آن فرد دچار افکار یا ایده ها یا تصاویر یا اعمال مزاحمی است که نمی تواند در برابر آنها مقاومت کند. بسیاری از بیماران مبتلا به وسواس بینش کافی نسبت به بیماری خود دارند و از غیرمنطقی بودن و نابهنجار بودن افکار و اعمال خود آگاهند ولی نمی توانند آن ها را متوقف کنند.

فرد در مواجهه با وسواس خود دچار اضطراب شدیدی می شود که ممکن است برای کم کردن آن اضطراب یک سری اعمال و مناسک خاصی انجام دهد و هر گونه اشتباه در روند این مناسک باعث می شود که دوباره از اول شروع کند. برای مثال فردی که دچار وسواس شستشو است بارها و بارها دست هایش را می شوید تا جایی که ممکن است پوست دستش آسیب ببیند. وسواس می تواند فکری باشد مانند وسواس فکری ترس از از دست دادن عزیزان یا وسواس عملی باشد مانند وسواس شستشو و نظم.

رابطه حملات پانیک و وسواس

نوع دوم از حملات پانیک همانی است که در افراد مبتلا به وسواس مشاهده می شود. البته حملات پانیک در همه افراد مبتلا به وسواس بروز نمی کند. برای مثال فردی که وسواس شستشو و تمیزی دارد در صورت مواجهه با یک شی کثیف یا حضور در یک مکان آلوده ممکن است دچار اضطراب شدید و گاهی حمله پانیک شود. معمولا این افراد از این موقعیت ها دوری می کنند.

مشخصه اصلی وسواس این است که فرد در مواجهه با موردی که نسبت به آن وسواس دارد دچار ترس و اضطراب زیادی می شود و برای فرونشاندن و کم کردن این اضطراب دست به اعمالی میزند که به آنها وسواس عملی گفته می شود.

برای مثال فردی که وسواس آلودگی دارد، در مواجهه با موقعیت ها و مکان ها و اشیای آلوده دچار اضطراب زیادی می شود که برای پاسخ به این اضطراب و کم کردن آن دست به عمل شستشو می زند و تا زمانی که این عمل را انجام ندهد احساس آرامش نمی کند. البته این احساس آرامش موقتی است و دوباره اضطراب عود می کند. گاهی ممکن است فرد در مواجهه با یک موقعیت آلوده به حدی دچار ترس و اضطراب شود که حمله پانیک اتفاق بیفتد.

یکی از روش های درمان وسواس شستشو درمان مواجهه و جلوگیری از پاسخ (erp) است. در این روش دکتر روانشناس از مراجع می خواهد به مرور جلوی وسواس های خود بایستید. به عبارت دیگر میزان شستشوی خودش را به مرور کمتر کند.

در بسیاری از افراد رابطه مستقیمی بین شدت وسواس شستشو و اضطراب های آنها وجود دارد. یعنی هر چه اضطراب آنها بیشتر باشد وسواس شستشو در آنها شدیدتر می شود. به عبارت دیگر هم اضطراب، وسواس شستشو را شدیدتر می کند و هم انجام ندادن اعمال وسواسی ایجاد اضطراب می کند.

خلاصه و جمع بندی

در این مقاله به این سوال جواب دادیم که پانیک چیست. همانطور که اشاره کردیم پانیک پاسخ فیزیولوژیک بدن به ترس و اضطراب شدید است که ممکن است بدون علامت و ناگهانی رخ دهد یا در مواجهه با یک موقعیت یا شی خاص ایجاد شود. حملات پانیک در افراد مبتلا به وسواس نیز دیده می شود. دکتر روانشناس قبل از شروع درمان وسواس فرد از جمله درمان وسواس شستشو در مورد نشانه های فرد در مواجهه با موقعیت های اضطراب آور مثل مکان های آلوده از فرد سوال می پرسد و سپس به مرور او را با این موقعیت ها مواجهه می کند.

انتهای پیام/