چند ویژگی حاکمان و مردم سنگاپور

آقای رئیس‌جمهور در دوازده بندی که دو هفته قبل اعلام کرده بود، یکی از این مولفه‌ها، شایسته‎ سالاری بود و بند دیگر هم با موضوع فسادستیزی، به مبارزه با فساد برمی گشت. اولین انتظار از آقای رئیس جمهور این است که مراقبت کند که این شایسته گزینی در زیرمجموعه‌های وزارتخانه‌ها و سازمان‌ها صورت بگیرد. طبیعتا اولین و مهمترین و شاخص‌ترین ویژگی یک مدیر شایسته داشتن تخصص مرتبط در این حوزه است.

توجه به تخصص در شایسته گزینی یک اصل است و در کنارش تعهد و موضوعات دیگر هم هست. گرچه معتقدم معمولا آدم هایی که تخصص لازم را داشته باشند و متعهد به تخصص‌شان هم باشند، طبیعتا تلاش خواهند کرد که آن تعهد حرفه‌ای را هم داشته باشند اما با توجه به ضوابط و مقررات کشور ما، ابعاد دیگر تعهد هم مطرح می‌شود. منتها هرچقدر آدم متعهد اما اگر کاردان نباشد و راجع به آن حوزه مسئولیت تخصص لازم را برای پذیرش مسئولیت نداشته باشد، نه تنها کمکی به دولت یا به مدیر بالادست خودم نمی‌کند بلکه در زمینگیر کردن کشور و سازمان نقش محوری را خواهد داشت.

شاید به همین دلیل است که در دین ما به انتصابات و اینکه مسئولیت‌ها به کسانی داده شود که شایسته هستند و توانایی انجام آن کار را دارند، بسیار تاکید شده و حتی پذیرش مسئولیتی که در توان نیست را به نوعی خیانت قلمداد می‌کند. نیم‌نگاهی داشته باشیم به برخی از کشورهایی که چندین سال قبل شبیه ما بودند ولی امروز به عنوان یک کشور الگو، مطرح می‌شوند. کشورهایی که تا 60، 50 سال قبل جهان سومی بودند ولی امروز از آنها به عنوان جهان اول یاد می‌شود.
یکی از آن کشورها، سنگاپور است که به ویژگی‌های مختلف نامش را می‌شنویم. نمی‌خواستم ژاپن را مثال بزنم چون ما همیشه فکر می‌کنیم یک فاصله بسیار زیادی بین ما و ژاپن هست ولی سنگاپور کشوری است که خیلی بیشتر از ما منابع نداشت و از زبان مسئولان و مردم سنگاپوری چند ویژگی را مدنظر قرار داد.

نخست، همین شایسته سالاری است که کارها را به آدم‌های بزرگ سپردند. آدم‌های بزرگی که در آن حوزه شرف، تخصص و توان انجام کار را دارند و این افراد شایسته الزاما از اطرافیان نبودند. یکی از مشکلات کشور ما این است که هرکس منصوب می‌شود، معمولا جناح‌های سیاسی مرتبط را مبنای انتصاب قرار می‌دهند وعموما اینگونه است و در تمام دولت‌ها متاسفانه این شرایط را داشتیم و مختص این دولت و دولت قبل و دولت‌های قبل نیست. طی چهاردهه اخیر عمدتا انتصابات بر مبنای وابستگی‌های سیاسی بود به‌ویژه تغییرات 10 تا 15 سال اخیر رنگ و بوی بیشتری را پیدا کرد. اما سنگاپوراین را به‌عنوان یک اصل پذیرفته بودند که هرکس را متناسب با تخصصش در مسئولیت‌ها به کار بگیرد و آنهم در بین افراد متخصص بزرگانش را به کار بگیرند. در واقع خیلی مهم است که افرادی انتخاب شوند که این ویژگی را دارند.

ویژگی دوم، معمولا افراد وقتی انتخاب می‌شوند که آن توانایی و شایستگی و تخصص لازم را دارند، کسانی هستند که عمل هم خواهند کرد. یعنی اگر ما کسی را پیدا کردیم که تخصص لازم را دارد، عملگرایی هم در او وجود داشته باشد، چراکه مردم از حرف خسته شده‌اند  دوست دارند که آن فرد برنامه‌های مرتبط با آن حیطه تخصصی خودش را که به نفع مردم است، در سازمان تخصصی که مسئولیت می‌گیرد، پیاده کند.

ویژگی سوم در سنگاپور موضوع مبارزه با فساد بود و به همین دلیل صداقت موضوع جدی بود. اگر معتقد بودیم که معمولا مدیرای که آن دو ویژگی را دارند و صادق هم هستند افراد فسادستیزی هستند و خودشان فساد نمی‌کنند، پس مهم است که ما مدیرانی انتخاب کنیم که با مردم صادق باشند، مدیرانی که در مقابل فساد سکوت نکنند، مدیرانی که به دلیل شایستگی که دارند گلوگاه‌های فساد را بشناسند و برای مقابله با فساد از هیچ کوششی دریغ نکنند. در راه مقابله با فساد نباید خودمان را به یکسری تخلفات خرد محدود کنیم. البته نه اینکه با آنها برخورد نشود اما هرچقدر با فاسدان بزرگ و مجرم یقه سفید برخورد جدی صورت بگیرد که مردم هم بببیند، بدون شک از آن سازمان و وزارتخانه و دولت رضایت بیشتری را خواهند داشت.

* رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران
* منتشر شده در روزنامه آرمان / سه‌شنبه ۰۶ مهر