به مناسبت روز جهانی گردشگری، نگاهی به پیشینۀ صنعت گردشگری در ایران و وضع کنونی آن

تبلیغ بازرگانی

هدف از برگزاری روز جهانیِ گردشگری افزایش آگاهیِ جامعۀ بین‌المللی از اهمیت سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی گردشگری است. سازمان جهانی گردشگری که اکنون یکی از نهادهای تخصصی سازمان ملل است در سومین اجلاس خود در ۱۹۷۹ از سازمان ملل خواست که بیست و هفتم ماه سپتامبر را روز جهانی گردشگری اعلام کند. آن درخواست را مجمع عمومی سازمان ملل پذیرفت و قرار شد از ۱۹۸۰ هرسال روز جهانیِ گردشگری در ۲۷ سپتامبر برگزار شود.

سازمان جهانی گردشگری پیش از آنکه  تبدیل به «نهاد تخصصی سازمان ملل» شود، همکاری نزدیکی با سازمان ملل داشت. در سال ۱۹۷۶ برپایۀ قراردادی که میان آن سازمان و سازمان ملل بسته شد سازمان جهانی گردشگری به یکی از اهرم‌های کاربستِ برنامۀ پیشرفت و توسعۀ سازمان ملل در جهان تبدیل شد. در سال ۲۰۰۳ بود که سازمان جهانی گردشگری به صورت «نهاد تخصصی سازمان ملل» درآمد و بدین‌سان، بر اعتبار و پذیرش بین‌المللی‌اش افزوده شد. البته پیش از آن، بسیاری از کشورها عضو آن شده بودند، زیرا تجربه نشان داده بود که گردشگری یکی از عواملِ توسعۀ پایدار در کشورهاست.

در حال حاضر، افزون بر ۱۵۶ کشوری که عضو پیوستۀ این سازمان‌اند، بعضی مناطق خودمختار گمرکی نیز از اعضای پیوستۀ آن به شمار می‌روند. ایران از سال ۱۹۷۵ به عضویت این سازمان درآمده است.

سازمان جهانی گردشگری کشور ایران را از نظر جاذبه‌های طبیعی و تاریخی دهمین کشور پُرجاذبۀ جهان می‌شناسد. اما صنعت گردشگری در این کشور چنان که باید توسعه نیافته است. کارشناسان سهم ایران را از درآمد صنعت گردشگری در جهان بسیار ناچیز می‌دانند. برای مثال، در سال ۲۰۰۷ شمار گردشگران خارجی که از ایران بازدید کردند کم‌تر از یک پانزدهم شمار گردشگرانِ بازدید کننده از شهر دوُبِی بود. در آن سال سهم ایران از درآمد جهانیِ صنعتِ گردشگری به یک درصد هم نمی‌رسید.

بسیاری از گردشگران خارجی که به ایران سفر می‌کنند از کشورهای عراق و لبنان می‌آیند و بیشتر آنان برای زیارت به شهرهای مشهد، قم و شیراز می‌روند. این سه شهر برای شیعیان جاذبۀ مذهبی دارند، زیرا دارای «اماکن متبرکه» اند. در ایران این نوع گردشگری پس از انقلاب به ویژه در دو دهۀ اخیر بسیار رونق گرفته و پژوهشگران از آن زیر عنوان «گردشگریِ شیعی» یاد می‌کنند. گفته می‌شود یکی از عوامل رشد و توسعۀ این شهرها همین گردشگری شیعی است.

جنبۀ مذهبی این نوع گردشگری سبب شده است که مسئولان جمهوری اسلامی به این سه شهر بیشتر توجه کنند و در ایجاد تسهیلات و زیرساخت‌هایِ مناسب گردشگری در آن‌ها بکوشند.

در ایرانِ پیش از انقلاب گردشگری غیردینی، چنان که در جهان امروز رایج است، به ویژه در دهۀ ۱۳۴۰ خورشیدی کم و بیش توسعه پیدا کرد. با ایجاد بزرگراه‌ها، هتل‌ها، مهمانسراها و دیگر زیرساخت‌های گردشگری رفته رفته بر شمار گردشگران خارجی و داخلی افزوده شد.

در سال ۱۳۴۵ خورشیدی مجلس شورای ملی اساسنامۀ «سازمان جلب سیاحان» را به تصویب رساند. وظیفۀ آن سازمان، چنان که در اساسنامۀ آن آمده است، ایجاد، احیاء و اصلاح تأسیسات جهانگردی با استفاده از اعتبارات مربوط از طریق سرمایه گذاری و نیز اعطای وام به سرمایه‌گذاران ‌خصوصی و شهرداری‌ها و فراهم آوردن تسهیلات سرمایه گذاری یا مشارکت در سرمایه گذاری بود.

آن سازمان با ایجاد دفاتر اطلاعات و راهنمایی  و از راه همکاری با وزارتخانه‌ها و مؤسسات، تسهیلات لازم را در زمینۀ روادید، تشریفات گمرکی، تبدیل ارز، ارتباطات و مخابرات، مسافرت و بازدید از آثار تاریخی و هنری فراهم آورد.

سازمان جلب سیاحان موافقت‌نامه‌هایی نیز با چندین کشور جهان و هم‌چنین با «سازمان جهانی گردشگری» و «اتحادیهٔ جهانی سازمان‌های رسمیِ جهان‌گردی» امضا کرد. گفته می‌شود در دهه‌های ۱۳۴۰ و ۱۳۵۰ ایران برای گردشگرانِ آمریکایی جایگاه سوم را در میان کشورهای جهان داشت.

در سال‌های اول انقلاب بر اثر سیاست‌های ضد غربیِ رهبران جمهوری اسلامی و ماجراجویی‌هایی مانند اشغال سفارت آمریکا و سپس در پی جنگی که میان ایران و عراق درگرفت، گردشگری در ایران کم و بیش تعطیل شد. از آن پس، گردشگران غیرمسلمان دیگر علاقه‌ای به گردشگری در ایران نداشتند. پس از پایان جنگ، مسئولانِ جمهوری اسلامی کوشش‌هایی برای رونق بخشیدن به گردشگری در ایران انجام داند. اما تحریم‌های بین‌المللی پس از آشکار شدن برنامۀ هسته‌ای ایران صنعت گردشگری را از توسعه بازداشت.

به عقیدۀ کارشناسان، ایران هنوز از زیرساخت‌های لازم برای گردشگری متعارف برخوردار نیست. به گفتۀ آنان، اگر جمهوری اسلامی در پی توسعۀ  گردشگری است، نخست باید امنیت حقوقی همه از جمله خارجیان به ویژه غربی‌ها را تضمین کند و سپس سر و سامانی به هواپیمایی، راه آهن، جاده‌های میان- شهری به ویژه هتل‌داری بدهد.

دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید

آبونه شوید

اخبار جهان را با بارگیری اَپ ار.اف.ای دنبال کنید