ورود مجلس ایران به تنش‌های اخیر ایران و آذربایجان

محمود عباس‌زاده مشکینی، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی روز شنبه ۱۰ مهر (۲ اکتبر) از برگزاری نشست کمیسیون امنیت ملی در روز یکشنبه بعد از تعطیلات دو هفته‌ای مجلس خبر داد.

به گفته عباس‌زاده مشکینی، قرار است در جلسه کمیسیون امنیت ملی موضوع تنش‌های اخیر در ارتباط با جمهوری آذربایجان مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

رسانه‌های ایران نظر برخی از نمایندگان مجلس را نیز منتشر کردند که نشان می‌‌دهد، آن‌ها ضمن هشدار به جمهوری آذربایجان به شدت از الهام علی‌اف، رئیس جمهور آذربایجان انتقاد می‌کنند.

اغلب این نمایندگان گفته‌اند، مخاطب اصلی‌ رزمایش ایران در شمال‌غربی کشور اسرائیل است. رزمایشی که از آن صحبت می‌شود روز جمعه ۹ مهر (اول اکتبر)  تحت عنوان "فاتحان خیبر" در نزدیکی مرزهای ترکیه و آذربایجان برگزار شد.

کیومرث حیدری، فرمانده نیروی زمینی جمهوری اسلامی حین برگزاری این رزمایش گفت: «آغازگر جنگی نیستیم اما وجود عناصر مشکوک در منطقه را تحمل نمی‌کنیم حضور عناصر تروریستی داعش و رژیم صهیونیستی را برنمی‌تابیم.»

او تاکید کرد، هنوز برای جمهوری اسلامی خروج نیروهای تروریستی که از سوریه به این منطقه آمده‌اند محرز نشده و جمهوری اسلامی ایران از این بابت حساس است.

این مقام نظامی ایران در این ارتباط که چگونه در مرزهای شمال غربی ایران عناصر داعش حضور پیدا کرده‌اند توضیحی نداده است.

انتقاد نمایندگان از رئیس جمهور آذربایجان

الهام علی‌اف، رئیس جمهور آذربایجان در آستانه مانور نظامی ایران از جمهوری اسلامی به دلیل برگزاری این مانور در نزدیکی مرزهای این کشور و تردد "غیرمجاز" کامیون‌های ایرانی در قره‌باغ انتقاد کرد.

در واکنش به اظهارات علی‌اف، نمایندگان مجلس شورای اسلامی با لحنی تند به او تاختند.  

محمدرضا میرتاج الدینی، نماینده تبریز گفته است: «ایجاد مانع در مسیر ترانزیتی کشورمان در ⁧‫قفقاز‬⁩ برخلاف حسن همجواری است». نماینده تبریز تاکید کرد که "ایران هرگونه تغییر در ⁧‫ژئوپلیتیک‬⁩ منطقه و مرزها را نپذیرفته و آن را ⁧‫خط قرمز‬⁩ خود می‌داند".

اشاره فرماندهان نظامی ایران و برخی نمایندگان مجلس در اینجا به توافق آتش‌بس ۱۰ ماده‌ای میان ارمنستان و آذربایجان است که در سال گذشته با میانجی‌گری روسیه بین ارمنستان و آذربایجان در مسکو امضا شد.

بر اساس این توافق، ارمنستان باید کریدوری (دالان زنگه زور) را در بخش جنوبی خاک خود، نزدیک به ایران، جهت اتصال آذربایجان به جمهوری خودمختار نخجوان اختصاص دهد. در عوض، جمهوری آذربایجان نیز مانع تردد ارمنی‌ها از خان‌ کندی، مرکز قره‌باغ کوهستانی به ارمنستان نشود.

بند ۱۰ آتش‌بس آذربایجان و ارمنستان

در بخشی از بند ششم در ارتباط با تردد ارمنی‌های قره‌باغ به ارمنستان آمده است که جمهوری آذربایجان ایمنی تردد شهروندان، وسایل نقلیه و کالاها در طول گذرگاه لاچین را در هر دو جهت تضمین می‌کند.

در بند دهم توافقنامه جمهوری ارمنستان نیز ایمنی ارتباطات حمل و نقل بین مناطق غربی جمهوری آذربایجان و جمهوری خودمختار نخجوان به منظور سازماندهی حرکت بدون مانع شهروندان، وسایل نقلیه و بار در هر دو جهت تضمین شده است.

این همان بندی است که مقام‌های ایران را نگران کرده است.

ایران تاسیس این کریدور را مخل ارتباطات زمینی خود با قفقاز، گشوده‌شدن راه برای حضور بیشتر ترکیه در منطقه و وابسته‌شدن هر چه بیشتر ایران به مسیر ترکیه برای ارتباط با اروپا می‌داند و با آن از در مخالفت درآمده است.

اما دلیل آن که چرا مقامات ایرانی تا به‌حال سکوت اختیار کردند و تا کنون در یک سال گذشته به آن اعتراضی نکردند توضیح داده نشده است. در ارتباط با این موضوع  اعتراض بیشتر از سوی نظامیان و فرماندهان سپاه بوده است.

اظهارات نمایندگان مجلس

محسن علیزاده، نماینده سپیدان و بیضاء می‌گوید: «فرزندی که به نصیحت گوش نسپارد ناچار به تنبیه تن خواهد سپرد».

آرا شاوردیان، نماینده مسیحیان ارامنه شمال کشور نیز می‌گوید: «همانطور که رهبر انقلاب فرمودند جمهوری اسلامی نسبت به تغییر ژئوپلیتیک منطقه واکنش نشان خواهد داد.»

مهرداد گودرزوند چگینی، نماینده رودبار هم به آذربایجان هشدار داده است: «رزمایش خیبر، آخرین فرصت به دولت آذربایجان برای فهم قدرت ایران در خصوص مرزهای بین‌المللی بدون تعارف است.»

محمد حسینی، معاون پارلمانی رئیس جمهور ایران نیز گفته است: «سرزمین‌های قفقاز جزوی از کشور ما بود که به علت بی‌کفایتی پادشاهان گذشته از ایران جدا شدند و این مناطق استراتژیک را از دست دادیم.»

وحید جلال‌زاده، رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی هم این‌گونه واکنش نشان داده که مخاطب اصلی رزمایش ایران نه آذربایجان، بلکه اسرائیل و "مزدوران ادلب" سوریه است. 

محسن دهنوی، عضو هیات رئیسه مجلس گفته است: «آمریکا و اسرائیل برای ایجاد تغییرات ژئوپلیتیک به ضرر ایران و روسیه، الهام علی‌اف را وارد سناریوی خطرناکی کرده‌اند. قلب ۶ میلیون شیعه در جمهوری آذربایجان متمایل به ⁧‫ایران‬⁩ است. مقامات این کشور کوچک و همسایه‌، به جای بازی با دم شیر، سر عقل بیایند وگرنه ما ناچار به اقدام می‌شویم.» 

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

علیرضا سلیمی، عضو دیگر هیات رییسه مجلس گفته است: «چرا دولت ⁧‫آذربایجان‬⁩ با آن که وزن خود را می‌داند توسط دیگران تحریک می‌شود؟!»

لحن مسالمت‌جویانه وزیر کشور ایران

شاید ورود مجلس به موضوع تنش‌های اخیر آذربایجان و ایران باعث شده که احمد وحیدی، وزیر کشور ایران موضعی مسالمت‌جویانه‌تر و آشتی‌پذیرتر اتخاذ کرده‌ است. او به‌‌جای "دستورالعمل‌ها و توصیه‌های نظامی" از "رفع سوءتفاهمات " صحبت کرده است. وزیر کشور ایران گفته است که سوءتفاهمات پیش‌آمده با پیگیری وزارت خارجه حل خواهد شد. 

در ارتباط با سخنان فرماندهان نظامی و انتقادات نمایندگان مجلس ایران مقام‌های جمهوری آذربایجان هنوز واکنشی نشان نداده‌اند. 

• بازدید رئیس جمهوری آذربایجان همراه همسر و دخترش از شوشا

  الهام علی‌اف، رئیس جمهوری آذربایجان به همراه مهربان ‌علیوا، همسر و دخترش لیلا از شهر شوشا بازدید کرد. این شهر تحت کنترل "جمهوری آرتساخ" قرار داشت که پس از امضای توافقنامه آتش‌بس میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان به کنترل آذربایجان درآمد. (عکس: بازدید از مسجد جامع گوهریه یوخاری)

• بازدید رئیس جمهوری آذربایجان همراه همسر و دخترش از شوشا

  رئیس جمهوری آذربایجان پس از ورود به شهر با سربازان ارتش در میدان شوشا که پرچم آذربایجان در آن به اهتزاز درآمده بود، دیدار کرد. او پس از ادای احترام به پرچم آذربایجان گفت: «شوشا با عملیات حرفه‌ای ارتش از اشغال آزاد شد، مطمئنم این عملیات و جنگ ۴۴ روزه در کتاب مدارس نظامی بین‌المللی به عنوان درس آموزش داده خواهد شد.»

• بازدید رئیس جمهوری آذربایجان همراه همسر و دخترش از شوشا

  علی‌اف با هشدار به ارمنستان گفت: «اگر آن‌ها به انتقام فکر کنند، یک بار دیگر مشت آهنین ما را می‌بینند، پاسخ ما سخت‌تر خواهد بود.» رئیس جمهوری آذربایجان در سخنان خود به سربازان دستور داد که مانند چشمان‌شان از سرزمین‌های آزاد شده محافظت کنند.

• بازدید رئیس جمهوری آذربایجان همراه همسر و دخترش از شوشا

  رئیس جمهوری آذربایجان روزپنجم ژانویه سال جاری گفت: «شوشا را پایتخت فرهنگی کشورمان اعلام می‌کنیم. شهر شوشا شایسته این است. به نظر من شوشا نه تنها پایتخت فرهنگی آذربایجان بلکه می‌تواند پایتخت فرهنگی منطقه باشد. فرهنگ شوشا غنی است و مرمت و بازسازی آن آغاز شده است.»

• بازدید رئیس جمهوری آذربایجان همراه همسر و دخترش از شوشا

  الهام علی‌اف به همراه همسر و دخترش در مراسم کلنگ‌زنی فرودگاه شوشا.

• بازدید رئیس جمهوری آذربایجان همراه همسر و دخترش از شوشا

  مهربان علیوا نیز در این سفر با لباس نظامی، همسرش الهام علی‌اف، رئیس جمهوری آذربایجان را همراهی می‌کرد.

• بازدید رئیس جمهوری آذربایجان همراه همسر و دخترش از شوشا

  علی‌اف با اشاره به این‌که ارمنستان در دوره اشغال ۶۷ مسجد را تخریب کرده گفت: «ارمنستان نمی‌تواند دوست کشور‌های مسلمان باشد. کشوری که مساجد را به این حال درمی‌آورد، نمی‌تواند دوست کشور‌های مسلمان باشد. پذیرش ارمنستان به عنوان کشور دوست، ریاکارانه و بی‌خدایی است. چگونه رهبران کشور‌های مسلمان می‌توانند با کسانی که مساجد را تخریب می‌کنند دوست باشند؟»

• بازدید رئیس جمهوری آذربایجان همراه همسر و دخترش از شوشا

  رونمایی از مجسمه عزیز حاجی بیگف یا "حاجی بیف"، آهنگ‌ساز معروف آذربایجانی و همچنین وزیر کشور جمهوری دموکرات آذربایجان در بین سال‌های ۱۹۱۸ تا ۱۹۲۰ بود. او متولد روستای آقجا بدیع در نزدیکی شوشا بود. عزیر حاجی‌بیُف اولین آهنگساز شرق و اولین آهنگساز شوروی بود که به مدال هنرمند خلق شوروی نایل شد. وی همچنین نشان لنین را دریافت کرد. او تدوین‌کننده آهنگ سرود ملی کنونی جمهوری آذربایجان است.

• بازدید رئیس جمهوری آذربایجان همراه همسر و دخترش از شوشا

  بازدید از موزه مرتضی رضا اوغلو مشهور به "بلبل" از خوانندگان معروف آذربایجان. او در این خانه در سال ۱۹۰۷ در شهر شوشا تحصیل موسیقی را آغاز کرد و سپس به شهر گنجه منتقل شد.

• بازدید رئیس جمهوری آذربایجان همراه همسر و دخترش از شوشا

  در این دیدار همچنین الهام علی‌اف، به همراه مهربان ‌علیوا، همسر و دخترش لیلا از مسیر مواصلاتی شهر فضولی به شهر شوشا که قرار است احداث شود دیدن کردند. شرکت آذریول طی اطلاعیه‌ای در این باره اعلام کرد: «پیش‌بینی می‌شود این جاده که ۱۰۱،۵ کیلومتر طول و ۳۷،۷ متر عرض دارد، در مدت زمان یک سال و نیم تکمیل شود.»

• بازدید رئیس جمهوری آذربایجان همراه همسر و دخترش از شوشا

  الهام علی‌اف هنگام بازدید از شوشا عکسی از حضور پدرش حیدر علی‌اف، رئیس جمهوری سابق آذربایجان را نشان داد که ۳۹ سال پیش در همین مکان گرفته شده بود.

• بازدید رئیس جمهوری آذربایجان همراه همسر و دخترش از شوشا

  جمعیت شوشا در سال ۲۰۲۰ بالغ بر ۳۴ هزار و ۷۰۰ نفر بوده است که ۲۳ هزار و ۹۰۰ نفر از آن‌ها در شهر شوشا و ۱۰ هزار و ۸۰۰ نفر نیز در روستاها ساکن بوده‌اند. مساحت این شهرستان ۳۱۰ کیلومتر مربع است.

  نویسنده: محمود صالحی