نقش مراکز اندیشه ورزی در راهبرد دفاعی ـ امنیتی ج. ا. ا

 به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو، در جمهوری اسلامی ایران مانند سایر دولت ها، سیاست گذاری (در حوزه های دفاعی ـ امنیتی) مورد توجه جدی است. بی شک این سیاستگذاری ها بیشترین اثر بخشی را دارند و بر پایه شناخت و آگاهی علمی و واقعی از مسئله، امکانات، شرایط و راه حل های ممکن پایه گذاری شده اند. رسیدن به این سطح از سیاست گذاری، به تعبیر مقام معظم رهبری، نیازمند جنبش نرم افزاری است، ایشان در جمع دانشگاهیان فرمودند:

«دانشگاه باید بتواند یک جنبش نرم افزاری همه جانبه و عمیق در اختیار این کشور و این ملت بگذارد، کسانی که اهل کار و تلاش هستند، با پیشنهادها و با نوآوری های علمی خودی بتواند بنای حقیقی یک جامعه آباد و عادلانه مبتنی بر تفکرات و ارزش های اسلامی را بالا ببرند».

مراکز اندیشه ورزی نیز به عنوان ساز و کار عملی مطالعات و تحقیقات کاربردی و مشاوره ای باید با اتخاذ رویکردهای بومی و متناسب با نیازها و دغدغه های کشور، گام هایی مثبت و سازنده برای تولید علم بردارند. البته واقعیت ها نشانگر آن هستند که هر چند مراکز اندیشه ورزی در کشورمان عمر چندانی ندارند، ولی به نسبت این سابقه و تجربه محدود، اثر گذاری ها و نقش آفرینی های قابل توجهی داشتنه اند. در ذیل به برخی از کارکردهای مراکز اندیشه ورزی در سیاست گذاری های دفاعی ـ امنیتی اشاره می شود، که عبارتند از:

• بومی سازی نظریه ها

سیاست گذاری ها بر مبنای نظریه ها انجام می‌شود و تغییر و تحولات کمی و کیفی در ساختارهای دفاعی ـ امنیتی نیز براساس نظریه های پی ریزی می‌شوند. مراکز اندیشه ورزی در جمهوری اسلامی ایران؛ نظیر مرکز تحقیقات راهبردی دفاعی ستاد کل، مرکز تحقیقات مرکز استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام توانسته اند از طریق پروژه های تحقیقاتی، ضمن تبیین نظریه های دفاعی ـ امنیتی، آن ها را با شرایط و مقتضیات جمهوری اسلامی ایران منطبق کرده و توصیه هایی راهبردی در این زمینه ارائه کنند. بدون تردید بومی سازی نظریه ها، نقش بسیار حیاتی در ارتقای سطح کیفی سیاست های اتخاذی داشته و ضامن منافع و افزایش ضریب دفاعی کشوراست.

• پرورش ایده های مطرح شده از سوی فرمانده ی معظم کل قوا

طرح های ارائه شده از جانب ایشان به منزله بنیان سیاست گذاری ها، نیازمند انجام تحقیقات است تا بتوان از رهگذر پرورش آن ایده ها به سیاست های عملی و راه کارهای مؤثر و راهگشای اجرایی رسید. در این راستا مراکز اندیشه ورزی، قادرند جایگاه مناسبی را به خود اختصاص دهند. که در این رابطه می‌توان به اقدامات مرکز تحقیقات راهبرد دفاعی اشاره کرد، که سهم قابل توجهی در پرورش و انتشار ایده «اتاق فکر» را بر عهده داشته است.

• آینده پژوهی

یکی از وظایف عمده مراکز اندیشه ورزی، آینده پژوهی است. در سال های اخیر که مقوله آینده پژوهی در کشورمان مورد اقبال قرار گرفته، برخی از مراکز اندیشه ورزی، فعالیت های خود را معطوف به این موضوع کرده اند. «مرکز آینده پژوهی علوم و فناوری دفاعی» به عنوان تنها مراکز اندیشه ورزی رسمی در حوزه آینده پژوهی است که با خلق چشم انداز و تولید نظریه برای شکل بخشیدن به آینده مطلوب و ترویج فرهنگ امید در تابستان 1383 در مؤسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی شکل گرفته است. این مرکز درصدد است با نو اندیشی، آینده اندیشی و خلق چشم انداز مطلوب و بیان آن برای نخبگان جامعه نقش مؤثری در شکل بخشیدن به آینده و در نهایت سیاست گذاری های دفاعی ـ امنیتی داشته باشد.

• گسترش همکاری ها و اعتماد آفرینی

«دیپلماسی مسیر دوم» یکی از شیوه های اثرگذاری مراکز اندیشه ورزی بر سیاست گذاری امنیتی است. در جمهوری اسلامی ایران برخی از این مراکز از ظرفیت قابل توجهی در این زمینه برخوردارند.در این رابطه می‌توان به «مرکز تحقیقات راهبردی دفاعی» اشاره کرد که با توجه به پیوستگی آن به ستاد کل نیروهای مسلح جایگاه ویژه ای را به خود اختصاص داده است.

در پایان باید تاکید کرد این مراکز اندیشه ورزی می‌تواند با برقراری روابط و همکاری با اتاق های فکر سایر کشورها، زمینه های همکاری را شناسایی و بستر مناسبی را برای گسترش و تعمیق روابط دفاعی امنیتی دولت ها ایجاد کند.

بهره گیری از مقاله: نقش آفريني اتاق هاي فکر در سياستگذاري دفاعي‌امنيتي، نویسندگان آقاجاني احمد, عسگري محمود، بهار 1390 , دوره 9 , شماره  32 از صفحه 137 تا172

سید محمود کمال آرا(زکریا)- پژوهشگر