جستجوی ریشه‌های واقعی و مغفول‌مانده جنگ صلیبی اول در یک‌کتاب

به گزارش خبرنگار مهر، کتاب «جنگ صلیبی اول؛ فراخوان از شرق» نوشته پیتر فرانکوپن به‌تازگی با ترجمه حسن افشار توسط نشر مرکز منتشر و راهی بازار نشر شده است.

نویسنده این‌کتاب معتقد است به‌رغم جذابیت‌هایی که جنگ صلیبی اول داشته، هیچ‌وقت صحبتی از ریشه‌های واقعی آن نشده است. این‌کتاب برای جستجوی این‌ریشه‌ها نوشته شده است. پیتر فرانکوپن، مورخی مستقر در دانشگاه آکسفورد است. او پژوهشگر ارشد کالج ووسترِ دانشگاه آکسفورد و مدیر مرکز مطالعات بیزانس در این‌دانشگاه است. فرانکوپن «جنگ صلیبی اول: فراخوان از شرق» را به‌عنوان یکی از تک‌نگاری‌های وزین درباره بیزانس، اسلام و غرب در قرن‌های یازدهم و دوازدهم در کارنامه دارد. کتاب «راه‌های ابریشم» هم یکی از آثار معروف اوست که دنباله آن را با عنوان «راه‌های ابریشم نو» در سال ۲۰۱۹ منتشر کرد. ترجمه آلکسیاد هم از دیگر آثار این‌محقق و پژوهشگر است.

نشر مرکز کتاب «راه‌های ابریشم (تاریخ جهان از دیدگاهی نو)» و «راه‌های ابریشم نو؛ اکنون و آینده جهان» را به‌عنوان دنباله آن با ترجمه حسن افشار، به‌ترتیب در شهریور ۹۹ و اردیبهشت ۱۴۰۰ منتشر کرد.

پیتر فرانکوپن در پیش‌گفتار کتاب، مطلب را با روز ۲۷ نوامبر ۱۰۹۵ میلادی شروع می‌کند که پاپ اوربان دوم در مرکز فرانسه در شهر کلرمون از جا برخاست و یکی از بهت‌آورترین سخنرانی‌های تاریخ را ایراد کرد که در واقع فراخوان رسایی برای جنگ با مسلمانان بود. او از همه مردانی که تجربه نظامی داشتند خواست راهی اورشلیم، شهری در فرسنگ‌ها دورتر شوند تا شهر خدا را پس بگیرند. سخنرانی اوربان شور و شعفی برانگیخت و بسیاری از شنوندگان با شنیدن سخنرانی به خانه‌های خود رفتند تا بار سفر به اورشلیم را ببندند. چهارسال بعد، اوایل ژوئیه ۱۰۹۹ سپاهی از شهسواران، خسته و ژولیده اما مصمم پای دیوارهای اورشلیم موضع گرفته بودند تا مقدس‌ترین مکان دین مسیح را از مسلمانان پس بگیرند.

مولف کتاب پیش‌رو می‌گوید جنگ صلیبی اول به دلیل خشونت و جلوه‌های نمایشی‌اش مرغ تخیل مردم را پرواز داد اما تنها تئاتر نبود. این‌لشگرکشی هرگز در غرب فراموش نشد. زیرا رویدادهای دیگری را هم به دنبال آورد: افزایش اقتدار حکومت پاپ، رویارویی مسیحیت و اسلام، تکامل معانی جنگ مقدس و تقوای شهسواری و ایمان مذهبی، ظهور دولت‌های دریایی ایتالیا و شکل‌گیری کوچ‌نشین‌های غربی در خاورمیانه که همگی ریشه در اولین‌جنگ صلیبی داشتند.

کتاب «جنگ صلیبی اول»، ۱۲ فصل اصلی دارد که به‌ترتیب عبارت‌اند از: اروپا در بحران، بازپس‌گیری کنستانتینوپل، ثبات در شرق، سقوط آسیای صغیر، بر لبه پرتگاه، فراخوان از شرق، پاسخ غرب، به سوی شهر امپراتوری، نخستین رویارویی با دشمن، کلنجار با نفس جنگ صلیبی، آغاز جنگ، پیامدهای جنگ صلیبی اول.

در قسمتی از این‌کتاب می‌خوانیم:

یک مسئله مهم که نیاز به بررسی داشت مسیر عبور صلیبیان بود. رهبران اصلی آنها با واحدهای متفاوتشان جداگانه به کنستانتینوپل آمدند. برخی مانند گدفروآ دو بوئّیون از آلمان و اروپای مرکزی گذشتند و از راه زمینی بالکان به کنستانتینوپل رسیدند. پاره‌ای دیگر طول ایتالیا را پیمودند و در آپولیا سوار کشتی شدند، از اپیروس عبور کردند و از راه موسوم به اِگناتیا، جاده‌ای که روم‌های پیشین و کنونی را به یکدیگر وصل می‌کرد، به بیزانس رسیدند. روبر دو فلاندر، اوگ دو ورماندوآ، اتی‌ین دو بلوآ و روبر دو نرماندی از این راه آمدند، همین‌طور بوئمون و نیروی نرمان کوچکی از جنوب ایتالیا. هرچند مدرکی در دست نیست که انتخاب مسیر سفر اینان را مستقیما به آلکسیوس منتسب کند، فواصل سفر این واحدها دقت و سهولتی دارد که بعید است تصادفی بوده باشد. فاصله‌های بین ورود آنها فشار بر منابع و زیرساخت‌های بیزانس را به کمترین میزان ممکن می‌رسانید. از این رو به جرئت می‌توان گفت که آگاهانه هماهنگ‌شده بود.

این‌کتاب با ۲۴۴ صفحه، شمارگان هزار و ۲۰۰ نسخه و قیمت ۸۶ هزار تومان منتشر شده است.