بیشترین تعامل اهل هنر با حافظ از بین خوش‌نویسان بوده است

به گزارش خبرنگار مهر، مهدی عظیم پور، پنجشنبه شب در پنجمین شب از ویژه‌برنامه‌های مرکز حافظ‌شناسی به‌مناسبت یادروز حافظ در سخنرانی خود با محوریت «هم‌سویی فرم خط با معنی شعر در اشعار حافظ با توجه به رسم‌الخط زمانه‌ی شاعر»، اظهار داشت: قرن هشتم یکی از پرفروغ‌ترین دوره‌های رواج خوش‌نویسی و بسیاری از هنرهایی است که امروزه، به‌عنوان هنرهای سنتی خوانده می‌شوند.

وی، درباره هم‌سویی فرم خط با معنی شعر در اشعار حافظ گفت: از بررسی به‌عمل آمده در ابیات حافظ، می‌توان دریافت که او نیز، مانند بسیاری از بزرگان و فضلای آن زمان، با هنر خوش‌نویسی آشنا بوده و حتی احتمالاً در خوش‌نویسی دستی داشته است. اگر قطعات و آثار خوش‌نویسی به‌جای‌مانده در قرن هشتم با رقم شمس‌الدین‌محمد حافظ شیرازی، بنا بر ادله و اظهارات برخی صاحب‌نظران، دلیل قانع‌کننده‌ای بر خوش‌نویس بودن حافظ شاعر نیست، استفاده شایان وی از اصطلاحات خوش‌نویسی و هنرهای وابسته به آن، می‌تواند نشانه آشنایی کامل وی با این فن و مصطلحات آن باشد. دیوان حافظ، مملو از انواع ترکیباتی است که با واژه‌های چون: خط، قلم، نقش، رنگ، لوح، صفحه، سواد، بیاض، غبار، ورق و نظایر اینها ساخته شده‌اند.

عظیم‌پور ادامه داد: از آنجا که حافظ، به استناد اشعارش، با قرآن مأنوس بوده و به جمیع علوم عقلی و نقلی تسلط داشته، طبیعی است که هنری مانند خوش‌نویسی که بیشترین پیوند و نزدیک‌ترین ارتباط را با این مقولات دارد، در حیطه توجه و شاید تجربه او قرار گرفته باشد؛ به‌ویژه که بزرگ‌ترین حامی و ممدوح او، شاه‌شجاع نیز، در خوش‌نویسی، شهره‌ی زمانه بوده است.

وی افزود: گمان می‌رود که همسو شدن فرم و محتوا در کلمات و عبارات برخی از اشعار حافظ، هوشیارانه و آگاهانه بوده است. این فرض جالب، امروزه، به دلیل استفاده از خطوطی همچون: فونت‌های روزنامه‌ای، نستعلیق و شکسته برای نگارش اشعار حافظ، از نظرها پنهان مانده است؛ چراکه به استناد آثار مکتوب باقیمانده، قلم کتابت مصاحف در قرون هفتم و هشتم، محقق و نسخ و ریحان و ثلث بوده است.

عظیم‌پور در ادامه، به بیان نمونه‌هایی از اشعار حافظ، در زمینه هماهنگی فرم حروف با معنای شعر پرداخت و گفت: حافظ در مواردی به رسم رایج شاعران قبل و معاصر خود، صراحتاً، از تشبیهات حروفی استفاده می‌کند.

وی تصریح کرد: حافظ، همان‌گونه که سخاوتمندانه، بستری وسیع را برای جولان تفکر اندیشمندان و فوران شهود اهل معرفت و سوز و گداز اهل دل فراهم کرده، اهل ذوق و هنر و تجسم را هم به خیال‌انگیزی برانگیخته است. به جرأت می‌توان گفت از میان اهالی هنر، خوش‌نویسان بیشترین اقبال را در تعامل با حافظ داشته‌اند.

گفتنی است؛ در آغاز و انجام این شب از ویژه‌برنامه‌های مرکز حافظ‌شناسی که با همکاری ستاد یادروز حافظ ترتیب یافت، دل‌گفته‌هایی از استاد یدالله کابلی، از چهره‌های ماندگار و نام‌آور خوش‌نویسی معاصر و استاد محمدعلی سجادی، از کارگردانان مؤلف سینمای ایران، درباره‌ی حافظ، از طرح «گنجینه‌ی حافظ و هنرمندان»، پخش شد.

آخرین شب از برنامه‌های علمی هنری یادروز حافظ، جمعه ۲۳ مهر ۱۴۰۰ با سخنرانی برخی دیگر از اساتید و هنرمندان برگزار خواهد شد.